Kamolitdinova

Kompyuterning asosiy qurilmalari	Kompyuterga ma’lumotlarni kiritish qurilmalari
Kompyuterdan ma’lumotlarni chiqarish qurilmalari

3-D A R S. KOMPYUTERNI BOSHQARISH DASTURLARI

Avvalgi mavzuda kompyuterning asosiy va ba’zi qo‘shimcha qurilmalari, ularning vazifalari bilan tanishib oldik. Kompyuterning asosiy va qo‘shimcha qurilmalari umumiy qilib qattiq qism (ingl. Hardware, hard – qattiq, ware – buyum) deb ataladi.
Lekin kompyuterlarning ishlashi uchun bu qurilmalarning o‘zi yetar- li emas. Kompyuter ishlashi uchun buyruqlar va ko‘rsatmalar, ya’ni kompyuter dasturlari kerak bo‘ladi. Kompyuter dasturlari – kompyuter tushuna oladigan tilda yozilgan buyruq va ko‘rsatmalarning tartibli ketma-ketligidir.
Kompyuter dasturlari o‘z navbatida:

• 
  boshqarish dasturlari (operatsion sistemalar);
  
• 
  matn bilan ishlash dasturlari;
  

13

• 
  rasm, chizmalar bilan ishlash dasturlari;
  
• 
  hisob-kitoblarni bajaruvchi dasturlar va boshqa xilma-xil dasturlardan ibo- ratdir.
  

Bunday dasturlarning to‘plami dasturiy ta’minot (ingl. Software,
soft – yumshoq, ware – buyum) deb ataladi.
Dasturiy ta’minotning asosiy qismi operatsion sistemadir. Operatsion sistema maxsus dasturlar to‘plami bo‘lib, kompyuterni boshqarish hamda kompyuter va odam o‘rtasida muloqot o‘rnatish vazifalarini bajaradi.
Matn yaratish, rasm chizish, hisoblash, ma’lumot uzatish kabi vazifalar maxsus amaliy dasturlar yordamida amalga oshiriladi.
Zamonaviy kompyuterlar uchun UNIX, LINUX, WINDOWS, MacOS kabi operatsion sistemalar yaratilgan. Ularni quyidagi maxsus belgilar orqali bilib olish mumkin:

MS Windows	UNIX	MacOS	LINUX

Windows operatsion sistemasi

Windows operatsion sistemasi Microsoft korporatsiyasi tomonidan yaratilgan bo‘lib, kompyuter foydalanuvchilari orasida eng ommabop boshqarish dasturlaridan biri hisoblanadi.
Windows inglizcha so‘z bo‘lib, «oynalar», «lavhalar» ma’nosini anglatadi. Operatsion sistemaning bunday nomlanishi undagi barcha dasturlar alohida oyna ko‘rinishida ochilishidadir. Hozirgi kungacha ularning turli versiyalari yaratilgan.
Windows 3.1 Windows 95 Windows 98 Windows XP Windows Vista Windows 7
14