Kardiyomiyopatiya

Kardiyomiyopatiya
Kardiyomiyopatiya yallig'lanish, o'sma yoki ishemik jarayondan kelib chiqmagan birlamchi miyokard shikastlanishi deb ataladi. Ko'pincha, patologiya tushunarsiz etiologiyaga ega. Bemorga kardiyomiyopatiya tashxisi qo'yilishi uchun boshqa kasalliklarni istisno qilish kerak: tug'ma nuqsonlar, yurak qopqog'i nuqsonlari, tizimli qon tomir kasalliklari, arterial gipertenziya, perikardit va boshqalar.
Kardiyomiyopatiya turlari Kardiomiopatiyalarning uchta asosiy turi mavjud:
1. kengaygan kardiyomiyopatiya,
2.gipertrofik kardiyomiyopatiya,
3. cheklovchi kardiyomiyopatiya.
Kengaygan kardiyomiyopatiya Ushbu turdagi kardiyomiyopatiyada chap va o'ng qorinchalar cho'ziladi va shu sababli ularning bo'shliqlari hajmi ortadi. Agar katta yoshli odamning sog'lom yuragi taxminan musht o'lchamiga ega bo'lsa va og'irligi 240-310 gramm bo'lsa, kengaygan kardiyomiyopatiya bilan u kattalashadi.
Bularning barchasi miyokard qisqarishining pasayishiga olib keladi: qisqarishning kuchi va tezligi pasayadi. Kattalashgan yurakning qonni chiqarib yuborishi qiyinlashadi, bu esa progressiv yurak etishmovchiligining rivojlanishiga olib keladi.
Dilatatsiyalangan kardiyomiyopatiya rivojlanishiga ta'sir qiluvchi bir qancha omillar mavjud:
Irsiyat. Bir qator genetik patologiyalar yurak mushagidagi kontraktil oqsillarning sintezining buzilishiga olib keladi va bu yurak devorlarining cho'zilishiga olib keladi.
Viruslar. Ba'zi enteroviruslar, masalan, juda keng tarqalgan Coxsackie virusi yurak hujayralariga zarar etkazishi va yurak hajmining oshishiga olib kelishi mumkin.
Alkogolizm. Spirtli ichimliklar, ortiqcha iste'mol qilinganda, nafaqat asab tizimiga toksik ta'sir ko'rsatadi, balki yurak hujayralariga ham zarar etkazadi. Bunday holda spirtli kardiyomiyopatiya rivojlanadi.
Erkaklarda kengaygan kardiyomiyopatiya ayollarga qaraganda 2 marta tez-tez uchraydi.
Gipertrofik kardiyomiyopatiya Gipertrofik kardiyomiyopatiyada yurak mushaklari hajmining oshishi kuzatiladi. Bundan tashqari, gipertrofiya ko'pincha interventrikulyar septum sohasida aniqlanadi. Bu septumning qorincha hududiga chiqib ketishiga olib keladi va yurak qisqarganda qonning qorinchadan aortaga normal chiqishiga xalaqit beradi. Ushbu hodisa obstruktsiya deb ataladi, shuning uchun bu turdagi kardiyomiyopatiya obstruktiv gipertrofik kardiyomiyopatiya deb ham ataladi.
Gipertrofik kardiyomiyopatiyada jismoniy faoliyat kontrendikedir: bu obstruktsiyani kuchaytiradi va yurak etishmovchiligini keltirib chiqaradi. Yosh sportchilarning musobaqa paytida to'satdan vafot etgan shov-shuvli holatlari, asosan, aynan shu qoidabuzarlik bilan bog'liq edi. Bu deyarli asemptomatik bo'lganligi sababli, bu temir sog'lig'i fonida to'satdan o'lim kabi ko'rinadi. Biroq, aslida, bu o'z vaqtida tashxisning etishmasligi.
Deyarli 100% hollarda gipertrofik kardiyomiyopatiya genetik nuqson - irsiy yoki sporadik (tasodifiy) tufayli yuzaga keladi.

kardiomiopatiya — bu uzoq vaqt spirtli ichimliklarni isteʼmol qilish natijasida yuzaga keladigan yurak mushaklarining diffuz shikastlanishi bilan namoyon boʻladigan kasallik hisoblanadi. Progressiv yurak yetishmovchiligi sifatida namoyon boʻladi, shuningdek, miokard ishemiyasi bilan birga yondosh kasallik sifatida ham namoyon boʻlishi mumkin. Kasallik rivojlanishinining sababini etil spirtining miokard hujayralariga bevosita toksik taʼsiri bialn ifodalash mumkin boʻladi.

Etiologiyasi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Kasallikning rivojlanishining asosiy sabablari 10 yil yoki undan koʻproq muddat davomida spirtli ichimliklarni muntazam ravishda isteʼmol qilish hisoblanadi. Odatda 100 ml sof etanolni muntazam isteʼmol qilish kifoya qiladi. Kasallik 50 yoshdan oʻtgan bemorlarda asosan sodir boʻladi. Yurak faoliyatining buzilishi natijasida oʻlim alkogolizm bilan kasallangan bemorlarning 10-20 foizida sodir boʻladi.
Patogenezi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Alkogolli kardiomiyopatianing patogenezi, birinchi navbatda, etanolning biologik xususiyatlari — uning kardiomiositlarga bevosita toksik taʼsiri deb qaraladi, shuningdek, uning metaboliti — asetaldegid taʼsiri bilan bogʻliq boʻladi. Biroq, etanol odatda nafaqat miokardga, balki skelet mushaklariga ham toksik taʼsir koʻrsatadi, bu esa miopatiyaga olib keladi. Shuning uchun alkogolizmda yurak shikastlanishining boshqa klinik koʻrinishlari mavjud — bu arterial va qorincha aritmiyalari hisoblanadi.
Klinikasi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Klinik shakllari[tahrir | manbasini tahrirlash]
1. Klassik. Bemor surunkali alkogolizmdan aziyat chekadi, yurakda ogʻriq (ayniqsa tunda), nafas qisilishi, yurak urishi va yurak ishidagi uzilishlar bilan bezovtalanadi. Taʼriflangan alomatlar koʻp miqdorda spirtli ichimliklarni isteʼmol qilgandan keyin 2-3 kundan soʻng keskin ortadi.
2. Psevdo-ishemik. Bemor yurak sohasida turli xil davomiy va kuchli ogʻriqni his qiladi. Ular jismoniy mashqlar yoki boshqa sabablarga bogʻliq boʻlishi mumkin. Tana haroratining biroz kutarilishi, yurakning gipertrofiyasi, nafas qisilishi va shish paydo boʻlishi xarakterli hisoblanadi. Koʻpincha ogʻriq yurak ritmining buzilishi(aritmiya) bilan birga namoyon boʻladi.
3. Aritmik. Arterial fibrilatsiya, ekstrasistol, paroksismal taxikardiya, tez-tez yurak urishi, baʼzida bosh aylanishi, ongni yoʻqotish, yurak urish sonining koʻpayishi, nafas qisilishi bilan tavsiflanadi.
Klinik bosqichlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
1-bosqich yurak sohasidagi ogʻriq, epizodik tarzda namoyon boʻladi, aritmiya buzilishi bilan tavsiflanadi. Bosqichning davomiyligi 10 yilgacha boʻladi.
2-bosqich 10 yildan ortiq spirtli ichimliklarga qaram boʻlgan bemorlarda kuzatiladi. Yurak yetishmovchiligi kuzatiladi, shuningdek, nafas qisilishi, yoʻtal, oyoqlarda shishishi bilan tavsiflanadi. Tashqi belgilardan: yuz, lablar, qoʻllar, oyoqlarning siyanozi (akrosiyanoz) kuzatiladi. Oʻpka qon aylanishida qonning turgʻunligi (oʻrindiqda oʻtirganda nafas qisilishi sifatida namoyon boʻladi), tizimli qon aylanishida turgʻunlik (kengaytirilgan jigar) mavjud. Arterial fibrilatsiya rivojlanadi.
3-bosqich ichki organlarning funktsiyalarining buzilishi, ularning tuzilishidagi qaytarilmas oʻzgarishlar, qon aylanishining jiddiy yetishmovchiligi bilan namoyon boʻladi.
Diagnostikasi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Tashxisni normal boʻlmagan yurak tovushlari, EKG anormalliklari, koʻkrak qafasi rentgenogrammasida kattalashgan yurak mavjudligi bilan qoʻyish mumkin. Ekokardiyogramma, yurak kateterizatsiyasi va angiografiyadagi ogʻishlar tashxisni tasdiqlashi mumkin.
Davolash[tahrir | manbasini tahrirlash]
Birinchi davo sifatida spirtli ichimliklar is’temol qilishni butunlay toʻxtatish lozim. Shuning uchun davo muolajalari uchun narkolog ishtirokida amalga oshiriladi, uning vazifasi spirtli ichimliklarga boʻlgan ishtiyoqni kamaytirishdir. Bemorning ahvolini yaxshilash uchun spirtli ichimliklarni butunlay rad etish kerak. Qoida tariqasida, alkagolli kardiomiopatiyani davolash bir necha oy va hatto yillar davom etadigan murakkab va uzoq jarayon hisoblanadi. Bu miokard funktsiyasi juda sekin tiklanganligi bilan bogʻliq. Oziqlanishga katta eʼtibor beriladi. Ratsionda koʻplab oqsillar va vitaminlar mavjud boʻlib, ularning etishmasligi odatda kasallikning rivojlanishiga yordam beradi. Alkogolli kardiomiyopatiya bilan nafaqat yurak, balki jigar, buyraklar va nafas olish organlari ham shikastlanadi. Shuning uchun davolanish barcha organlarni tiklashga qaratilgan va klinik koʻrinishga bogʻliq. Toʻsatdan oʻlim ehtimolini hisobga olish kerak.