Karlibaeva R. H., Tashhodjaev M. M., Axunjonov U. M. Korporatsiyalar moliyаsi oliy ta'limning 340000 «Biznes va boshqaruv»

 
 
 
 
4.3. Daromadning buxgalteriya me’yoriy koeffistienti
 
Daromadning buxgalteriya me’yoriy koeffistienti (ARR) pul oqimlariga 
emas, balki sof foyda ko’rsatkichiga asoslanadi. Chunki u quyidagi xususiyatlarga 
ega: birinchidan, daromad ko’rsatkichlarini diskontlashtirishni talab etmaydi, 
ikkinchidan, daromad sof foyda PN ko’rsatkichi orqali (byudjetga to’lovlardan 
so’ngi foyda) harakterlanadi. Uni hisoblash usuli quyidagicha: kutilayotgan 
o’rtacha yillik sof foydaning ARR o’rtacha yillik investitsiya hajmiga nisbati 
orqali aniqlanadi. Agar S va L loyihalariga jalb qilish ularning ishlatilishi muddati 
mobaynida to’ligigacha to’g’ri chiziqli usul bilan amortizastiyalansa, yillik 
amortizastiya xarajatlari 10000 doll. : 4= 2500 dol.ga teng bo’ladi. Bu summa sof 
foydani aniqlash uchun yillar bo’yicha pul tushumlaridan ayirilish kerak. Shunday 
qilib: 
S loyihasi bo’yicha o’rtacha yillik foyda = pul mablag’larining o’rtacha 
yillik tushumi – o’rtacha yillik amortizastiya = 13500/4 - 2500=875 doll.
O’rtacha yillik investitsiya dastlabki investitsiya va qoldiq qiymatining 
yarim summasiga teng bo’ladi: 
(10000 dol. +0dol.) : 2=5000 dol. 
%
17
17
,
0
.
5000
.
875
¸êè
äîë
äîë
ARR
S


L loyihasi bo’yicha o’rtacha yillik sof foyda L= 13300/4-2500 =825 dol. 
%
17
16
,
0
.
5000
.
825
ёки
ARR
дол
дол
L



---

31 
 
 
 
4.4. Sof keltirilgan samara 
 
Sof keltirilgan samara (NPV) asosida kompaniya egalari tomonidan 
aniqlanadigan firmaning qiymatliligini oshirish yotadi. Uni mikdoriy baholashda 
bozor qiymati olinadi. Bu usul ko’zda tutilgan davr ichida diskontlashtirilgan sof 
pul tushumlarining umumiy summasini dastlabki investitsiya miqdori (IC) bilan 
solishtirishga asoslangan. Pul mablag’larining kirimi vaqt bo’yicha taqsimlangan 
bo’lsa xam u r  koeffistienti yordamida diskontlanadi. Bu koeffistientni investorlar 
investitsiya qilingan kapital hisobiga qaytarish mumkin bo’lgan har yilga foizdan 
kelib chiqqan holda o’zlari belgilaydi.
Masalan, (IC) investitsiya yillik daromadi P
1
, P
2
, …, P
n
miqdorlarida 
bo’lgan n yilga amalga oshiriladi. Diskontlashtirilgan daromadlarning (Present 
Value –PV) umumiy jamlangan miqdori va sof keltirilgan samara quyidagi 
formula bo’yicha aniqlanadi: 
;
)
1
(



k
k
k
r
P
PV
(18) 
Sof keltirilgan samara (NPV) pul oqimlarining diskontlashtirilgan 
elementlarini loyihaning kapital bahosi bo’yicha umumiy jamisi orqali aniqlanadi.
Agar