Karlibaeva R. H., Tashhodjaev M. M., Axunjonov U. M. Korporatsiyalar moliyаsi oliy ta'limning 340000 «Biznes va boshqaruv»
Dividend siyosatining «Qo’ldagi qush» nazariyasi
Download 1.05 Mb. Pdf ko'rish
|
portal.guldu.uz-KORPORATSIYALAR MOLIYАSI
|
7.4. Dividend siyosatining «Qo’ldagi qush» nazariyasi
Modilyan – Miller nazariyasining opponentlari hisoblangan ikkinchi yo’nalishdagi vakillari dividend siyosati akstionerlarning yalpi boyligi miqdoriga qattiq ta’sir ko’rsatadi deb hisoblaydilar. Dividend siyostini tanlash masalalarini echishdagi bu yo’nalishning vakillaridan M.Gordon va DJ. Lintner hisoblanadilar. Ular tomonidan bu masala bo’yicha maqolalari 1950 yillarning ikkinchi yarmida chop etilgan. Ularning nazariyasi «Qo’ldagi qush» nazariyasi (“Bird-in-the-Hand”) bilan nomaladi. Bu nazariyada, investorlar riskni minimallashtirish prinstipidan kelib chiqib, kelajakda akstioner kapitalining o’sishi imkoniyati bo’lsa ham daromadlarning joriy dividendini xohlaydilar. Bundan tashqari, joriy dividendlarni to’lash investorlarning noaniqlik va mazkur kompaniyaga investitsiya qilish foydalilik darajasini kamaytiradi, shu bilan birga, ularni diskontlashtirish koeffistienti sifatida foydalanilayotgan va natijada akstioner kapitalining bozor bahosining o’sishiga olib keladigan investitsiya 55 qilingan kapitalning kam foyda normasi qoniqtiradi. Agar dividendlar to’lanmasa noaniqlik oshadi, akstionerlar uchun ma’qul tushadigan daromad normasi o’sadi natijada akstioner kapitalining bozor bahosining pasayishiga olib keladi va akstionerlarning turmush sharoiti pasayadi. Shunday qilib, Gordon va Lintner xulosasi quyidagicha: umumiy daromadlilik formulasida dividendlarni to’lashga yo’naltiriladigan foyda ulushining o’sishi bilan dividend daromadliligi ustuvor ahamiyatga ega bo’ladi va bu kompaniyaning bozor qiymatining oshishiga, ya’ni uning akstionerlarining turmush sharoitining o’sishiga olib kelishi mumkin. 7.5. Dividend siyosatining soliq differenstiastiyasi nazariyasi 1970 yillarning oxiri va 1980 yillarning boshlarida R.Litstenberger va K. Ramasvamilarning Soliq differenstiastiyasi nazariyasi (Tax Differential Theory) deb nomlangan tadqiqotlari natijalari chop etildi. Bunda akstionerlar tomonidan ustuvor ahamiyatga ega dividend emas, balki kapitalizastiyalangan daromadlilik hisoblanadi. Ya’ni, kapitalizastiyadan tushgan daromad olingan dividendga nisbatan past soliq stavkada soliqqa tortildi. Soliqqa tortish stavkalar vaqti-vaqti bilan o’zgarib tursa ham ularning o’rtasidagi farq saqlab qolindi. Ya’ni, AKSh soliq qonunchiligi bo’yicha 1992 yili dividendlar bo’yicha daromadlar - 31% da soliqqa tortilsa, kapitalning o’sishidan olinadigan daromadlar - 28% da soliqqa tortildi. Bundan tashqari kapitalizastiyadan olingan daromadga soliq faqat u amalga oshirilganda to’lanar edi. Bu nazariya bo’yicha agar ikki kompaniya faqat foydani taqsimlash usuli bo’yicha bir biridan farq qilsa, nisbatan yuqori darajadagi dividendga ega kompaniyaning akstionerlari soliqqa tortishning o’sishi bilan bog’liq bo’lgan xarajatlarni qoplash uchun aktsiyalar bo’yicha yuqori daromadni talab qiladilar. Shunday qilib, kompaniyaga yuqori dividendlarni to’lash ma’qul tushmaydi, uning bozor qiymati dividendlar ulushining foydaga nisbatan pastligi bo’yicha maksimallashadi. Yuqoridagi ko’rib o’tilgan nazariyalarning qaysi to’g’ri ekanligi to’g’risidagi baxs bugingi kungacha davom etib kelmokda. Shunday bo’lsa xam G’arbda yirik kompaniyalar dividendlarni o’z vaqtida to’lashni maqul ko’rayotganligining guvoxi bo’lamiz. Amaliyotda dividend siyosati faqat yuqorida ko’rib o’tilgan nazariyalar bo’yicha aniqlanmasdan, har xil omillarga va cheklovlarga bog’liq hisoblanadi, jumladan zarur bo’lgan likvidlilikni huquqiy va shartnomaviy ta’minlashlar, ishlab chiqarishni kengaytirishni talab qiladigan omillarga bog’liq. Download 1.05 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|