Kataliz katalizator, deb ataluvchi modda vositasida kimyoviy reaksiya tezligining oʻzgarishidir. Reaksiyada ishtirok etayotgan reagentlardan farqli oʻlaroq, katalizator reaksiyaga kirishmaydi

polimerlar)ni tayyorlashda ishlatiladigan katalizatorlarni keltirish mumkin. Ushbu katalizatorlar Sigler-Natta katalizatorlari deb nomlanadi va ular plastik oʻramdan to yogurt idishlarigacha hamma narsani tayyorlashda ishlatiladi. Oraliq metall katalizatorlari boshlangʻich materiallar (monomerlar) reaksiyaga kirishishidan oldin gaz yoki eritma fazasida qattiq tayanchga joylashtiriladi.



Rentgen nurlari oʻng son suyagini almashtirilganini (rasmning chap qismi) koʻrsatyapti. Son suyakning asosi va chanoqning ichiga kirib turgan sharsimon qism metalldan va uning usti qismi plastikka almashtirilgan (rentgenda aniq koʻrinadi).

Polietilen sunʼiy boʻgʻimlar yasashda ishlatiladi. Rentgen nurida aniq koʻrinib turgan sun'iy sondagi yumaloq metall qism-boʻgʻim polietilen xalta bilan oʻraladi. Rasm manbasi Wikimedia Commons, jamoatchilik mulki

Reagentlar gaz boʻlsa ham, hosil boʻlayotgan polimer mahsulot odatda qattiqdir. Bu reaksiyani popkorn tayyorlash jarayoniga oʻxshatish mumkin: makkajoʻxori donasi qattiq tayanchdagi katalizator hisoblanadi. Gazsimon monomerlar katalizator yuzasida reaksiyaga kirishadi va qattiq polimer mahsulot qatlamlarini hosil qiladi, yaʼni polimer "popkorn" donachalariga aylanadi. Kimyo-−minusbu jodu!

Xulosa

• 
  Katalizator – reaksiyaga qoʻshilganda reaksiya tezligini oshirib, oʻzi sarfanmay qoladigan modda.
  
• 
  Katalizatorlar reaksiyaning faollanish energiyasini kamaytirish yoki reaksiya mexanizmini oʻzgartirish orqali reaksiya tezligini oshiradi.
  
• 
  Fermentlar bu biokimyoviy reaksiyalarda katalizator vazifasini bajaruvchi oqsillardir.
  
• 
  Katalizatorlarning keng tarqalgan turlariga fermentlar, kislota-asosli katalizatorlar va geterogen (yoki sirt) katalizatorlar kiradi.