Kaykovusning Qobusnoma asarida barkamol inson tarbiyasida qo’llaniladigan metod va usullarning ifodalanishi Reja

II Bob. “Qobusnoma” asaridagi pedagogik-psixologik g’oyalar, ularning ta’lim-tarbiyaviy ahamiyati.
2.1. “Qobusnoma” bolalarni ma’naviy axloqiy tarbiyalash vositasi.
O’zbekiston mustaqilligi tufayli mamlakatimiz hayotida katta o’zgarishlar ro’y bermoqda. Mustaqillik sharofati bilan milliy qadriyatlarimiz qayta tiklanib, buyuk allomalarimizning hayot faoliyatiga bo’lgan qiziqishlari ortib bormoqda. O’zbek xalqining milliy urf-odatlari, ayniqsa, ma’naviyatlarimizning asosi bo’lgan insoniy fazilatlar qayta tiklanmoqda. “Vatanimiz azaldan tafakkur xazinasiga unitilmas hissa qo’shib kelgan. Asrlar mobaynida xalqimizning ma’naviyati, ezgu fazilatlari, Sharq falsafasi va Islom ta’limoti bilan uzviy rivojlanadi. Davlatimiz shu falsafaga uyg’un holda Naqshbandiy, Yassaviy, Buxoriy, Termiziy, Ulug’bek, Bobur singari mutafakkirlarimizning dono fikrlariga uyg’un holda shakllanishi lozim”.
Buyuk mа’rifаtpаrvаr Аbdullа Аvlоniy «Turkiy gulistоn yohud ахlоq» аsаridа ахlоq «insоnlаrni yaхshilikkа chаqiruvchi, yomоnlikdаn qаytаruvchi bir ilmdur», - dеydi. Аynаn ахlоq, uning ijtimоiy аhаmiyati hаqidа mа’lumоt bеruvchi mаzkur mаnbаdа аllоmа yaхshi vа yomоn хulqlаrgа to’хtаlib o’tаdi¹. Аllоmаning nuqаti nаzаrichа, yaхshi хulqlаr quyidаgilаrdаn ibоrаt: fаtоnаt (аql), diyonаt (e’tiqоd), nаzоfаt (pоklik vа tоzаlik), g’аyrаt, riyozаt (sаvоb ishlаr), qаnоаt, shifоаt, ilm, sаbr, hilm (yumshоq tаbiаt) intizоm, nаfs mе’yori, vijdоn, vаtаnni suymаk, hаqqоniyat, nаzаri ibrаt, iffаt, hаyo, idrоk vа zаkо, hifzi lisоn (til vа аdаbiyot), iqtisоd, viqоr (g’urur), muhаbbаt, аvf (kеchirimli bo’lish). Bu хislаtlаr mа’nаviy-ахlоqlilikning аsоsiy sifаtlаri sаnаlаdi. Ulаr аsоsidа Vаtаngа muhаbbаt vа sаdоqаt, mеhnаtgа ахlоqiy munоsаbаt, o’z аtrоfdаgilаrgа ахlоqiy yondаshuv, shuningdеk, hаr bir o’quvchining o’zi vа shахsiy хulq-аtvоrigа munоsаbаtni qаrоr tоptirilаdi.
Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati.
1. O’zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi. Toshkent “O’zbekiston” 1992 yil.
5. Vamberi X. Buxoro yoxud Movarounnxr tarixi. Toshkent. G’.Gulom nomidagi adabiyot va san’at nashriyoti. 1990 yil
6. Ziyoyev G. Yuz bir hadis. Toshkent “Mehnat” 1999 yil
7. A.Zunnunov. O’rta Osiyoda pedagogik fikr taraqqiyotidan lavhalar. Toshkent “Fan” 1995 yil
8. Umum Ismoil-Al Buxoriy Xadis. Toshkent Qomuslar bosh tahririyati. 1-2 kitoblar. 1996 yil
9. Milliy qadriyatlar va tarbiya. Ilmiy to’plam. Qarshi 1996 yil.
10. U.Mahkamov. Axloq-odob saboqlari. Toshkent “Fan” 1994 yil
11. Alisher Navoiy. Hayratul abror. Toshkent. G’.g’ulom nomidagi adabiyot va san’ati nashriyoti 1974 yil.
12. Kaykovus. “Qobusnoma”. Toshkent “Meros” nashriyoti 1992 yil 174 bet.
13. Nizomiddin Qori bin mulla Xusayn. Axloq ilmi. Qarshi “Nasaf” 1993 yil
14. S.Nishonova. Ma’naviyat darslari. Toshkent “O”qituvchi” 1994 yil
15. Pedagogika tarixidan xerstomaniya. Tuzuvchi-muallif Xasanboyeva. Toshkent “O’qituvchi 1993 yil”
16. Zohid. Muxtasar. Toshkent “Cho’lpon” 1994 yil.
17.Pedagogika Minavvarov A.Q. tahriri ostida. Toshkent: "O'qituvchi" 1997.
18.Mavlonova R., Turaeva O., Xolikberdiev K. Pedagogika.- Toshkent: "O'qituvchi" 2001.-510 bet.
19. Ma'naviyat darslari. Tuzuvchi Nishonova S. Toshkent:
20. Ta'lim-tarbiya mazmunini zamonaviylashtirish. Qarshi, «Nasaf», 1997.

1¹ Avloniy Abdulla. Turkiy guliston yohud ahloq. – Toshkent, O’qituvchi, 1992.