Kegl cc pechat indd

m
Kerakli asboblar:
chag-chizg^£ichi; 2)
3) Shtativ.
Ishning bajarilishi: Shtativga labora­toriya richag-chizg^£ichi 58-rasmda ko^£rsatilganidek osiladi. Richagning chap tomoniga aylanish o^£qidan 10 sm uzoqlikda ikkita bir xil yuk osiladi.
Richagning o^£ng tomoniga ayla­nish o^£qidan 20 sm uzoqlikda chap tomondagidek bitta yuk osiladi. Bunda richagning muvozanatda qolishi kuzati- ladi. Shunga o^£xshash chap va o^£ng 58-rasm.
tomonlarga birinchi tajribada ko^£rsatilganidek ularga karrali yuklar osilganda richagning muvozanatda qolishi namoyish qilinadi. Tajriba- larga ko^£ra richagning muvozanatda bo^£lish sharti keltirib chiqariladi:
Tajribada chap tomonning yelkasini kichik qilib olinsa, natija
TEKISLIK, VINT, PONA VA CHIG‘IRIQNING QO‘LLANILISHI
Inson mehnat qilish jarayonida ko^£proq kuchiga emas, balki aqliga tayanadi. Og^£ir yukni ko^£tarishda, o^£rnidan siljitishda oddiy mexanizmlardan foydalanishni insonlar qadimdan o^£zlashtirib olishgan. Qurilishlarda chig^£iriq, qiya tekislik, pona va bloklardan foydalanishgan.
Blok. Blok qirrasi ariqchadan iborat g^£ildirak bo^£lib, undan ip, sim arqon yoki zanjir o^£tkaziladi. Ipning bir uchiga yuk osib, ikkinchi uchidan tortiladi. Yukni ko^£tarish davomida blok qo^£zg^£almasdan joyida qolsa, uni ko‘chmas blok deyiladi (59-rasmda 1). Yuk bilan birgalikda harakatlanadigan blokni ko‘char blok deyiladi (59-rasmda2). Ko^£chmas blokda yuk uchun kuch yelkasi AO masofa, F kuchning yelkasi OB masofa bo^£ladi (60-a rasm). Ular teng bo^£lganligidan F kuch yuk og^£irligiga teng bo^£ladi. Shu sababli ko^£chmas blok kuchdan yutuq bermaydi. Ko‘chmas blok kuch yo‘nalishini o‘zgartirib beradi.