Keling, har bir yondashuvni batafsil ko'rib chiqaylik

2.2 Gumanistik nazariyada shaxs

Ekzistensial falsafa ta’sirida insonparvarlik psixologiyasi shaxsning yaxlit talqinini, hayvonotshunoslikning nomuvofiqligini, insonni ijobiy va ijodiy mavjudot sifatida idrok etishni uning zamirida ilgari suradi va asosiy e’tiborni ruhiy salomatlikni uning mohiyati sifatida o‘rganishga qaratadi. asosiy tamoyillari.
Gumanistik psixologiyaning asosiy yo'nalishi sifatida Avraam Maslou nazariyasi inson motivatsiyasini ehtiyojlar ierarxiyasi nuqtai nazaridan tavsiflaydi.
Yuqori darajadagi ehtiyojlar inson xulq-atvorida hukmron kuchga aylanishidan oldin ierarxiyadagi quyi (asosiy) ehtiyojlar oqilona qondirilishi kerak. Maslouning ehtiyojlar ierarxiyasi ularning hukmronligi yoki zarurligi bo'yicha: 1) fiziologik; 2) xavfsizlik va himoya; 3) tegishlilik va muhabbat; 4) o'z-o'zini hurmat qilish; 5) o'z-o'zini namoyon qilish.
Maslouning shaxs nazariyasining gumanistik tabiati, ayniqsa, o'z-o'zini namoyon qilish kontseptsiyasida, o'z imkoniyatlarini eng yuqori darajada ro'yobga chiqarishga intilishda aniq namoyon bo'ladi.
Maslou shuningdek, inson motivlarining ikkita keng toifasini ajratdi: etishmovchilik motivlari va o'sish motivlari. Kamchilik motivlari stressni kamaytirishga qaratilgan bo'lsa, o'sish motivatsiyasi (shuningdek, metamotivatsiya deb ataladi) yangi va qiziqarli tajribalarni izlash orqali stressni kuchaytirishga qaratilgan. Maslou bir nechta meta-ehtiyojlarni (masalan, haqiqat, go'zallik va adolat) sanab o'tdi, ular yordamida u o'zini-o'zi amalga oshiradigan odamlarni tasvirlab berdi va bu ehtiyojlar biologik jihatdan odamlarda kam ehtiyojlar bilan bir xil tarzda qurilgan, deb nazariyasini ilgari surdi. Metan ehtiyojlarning noroziligi metapatologiyalarni keltirib chiqaradi. Apatiya, kinizm va begonalashish o'z meta-ehtiyojlarini qondira olmagan odamlarda uchraydigan ko'plab metapatologik alomatlardan biridir.
K.Rodjers insonparvarlik psixologiyasining vakili bo‘lib, shaxs rivojlanish jarayonida “ideal Men” va “haqiqiy Men”ni o‘z ichiga olgan “Men”ning maxsus shaxsiy tuzilishini shakllantiradi, deb ta’kidlaydi. "Men" strukturasining bu quyi tuzilmalari murakkab munosabatlarda - to'liq uyg'unlikdan (kongruensiyadan) to'liq disgarmoniyagacha.
"Haqiqiy O'z" - "bu erda va hozir" fikrlar, his-tuyg'ular va tajribalar to'plami; "Ideal Men" - bu shaxs o'zining shaxsiy salohiyatini ro'yobga chiqarish uchun ega bo'lishni xohlaydigan fikrlar, his-tuyg'ular va tajribalar to'plami.
Garchi "haqiqiy men" va "ideal o'zim" juda noaniq tushunchalar bo'lsa-da, shunga qaramay, ularning uyg'unligini (tasodifni) o'lchash usuli mavjud. Muvofiqlikning yuqori ko'rsatkichi "haqiqiy men" va "ideal men" (yuqori o'zini-o'zi hurmat) o'rtasidagi nisbatan yuqori uyg'unlikni ko'rsatadi. Muvofiqlikning past qiymatlarida (past o'zini o'zi qadrlash) yuqori darajadagi tashvish, depressiya belgilari mavjud.
Tug'ilganda "men" strukturasining ikkala pastki tuzilishi ham to'liq mos keladi va shuning uchun inson dastlab mehribon va baxtlidir. Keyinchalik, atrof-muhit bilan o'zaro ta'sir tufayli, "haqiqiy men" va "ideal men" o'rtasidagi nomuvofiqliklar, K. Rojers terminologiyasida voqelikni buzilgan idrok etish - subtsepsiyaga olib kelishi mumkin. "Haqiqiy o'zini" va "ideal o'zini" o'rtasidagi kuchli va uzoq davom etgan tafovutlar bilan psixologik muammolar paydo bo'lishi mumkin.
Shaxsning yaxlitligiga "haqiqiy men" va "ideal men" o'rtasidagi muvofiqlik yaqinlashganda erishiladi. Shaxsiy yaxlitlik "to'liq ishlaydigan shaxs" ning asosiy sifatidir. Shaxsni tarbiyalash va tuzatishning ma'nosi yaxlit shaxsni rivojlantirishdir.
Shunday qilib, gumanistik yondashuv doirasida, shaxsiyat- bu o'z-o'zini amalga oshirish natijasida inson "men" ning ichki dunyosi va shaxsning tuzilishi "haqiqiy men" va "ideal men" ning individual nisbati, shuningdek, shaxsiyat darajasi. o'z-o'zini namoyon qilish ehtiyojlarini rivojlantirish.