Keyin bir necha kun yoki bir necha hafta keyin payd

XVII.19. Karbonat kislotalar yordamida o'chirish 
Sanoat korxonalarida faqat qattiq yoki suyuq moddalargina emas, 
balki elektr qurilmalari, stanoklar va boshqalar ham yonib ketishi mumkin. 

---

372 
Ma'lumki, yuqorida aytib o'tilgan o't o'chirish vositaiarini qo'llash, ya'ni 
ko'pik yoki suv yordamida o'chirish, ular elektr tokini yaxshi olkazganligi 
tufayli ularni elektr qurilmalarini uchirishsa, mutlaqo ishlatib bo'lmaydi. 
Chunki bunda o't o'chiruvchining elektr toki ta'siriga tushib qolish xavfi 
bor. Shiming uchun bunday hollarda karbonat kislotalaridan foydalaniladi. 
Ma'lumki, karbonat kislotalari (ya'ni SO,) bilan o'chirishning ikki xil usuli 
qo'llaniladi. Birinchisida SO2 to'ldirilgan ballonlar yona-yotgan xonaga 
kiritiladi. SO2 bilan o'chirganda uning zaharliligini hisobga olish kerak, 
uning hattoki 10 foiz miqdorida nafas olish, o'limga olib keladi. Shuning 
uchun undan foydalanganda maxsus signal tizimlari bo'lishi kerak. Shuni 
aytib o'tish kerakki 1 1 suyultirilgan karbonat kislotasi 506 1 gazga 
aylanadi. 
Ikkinchisi usulda SO2 o't o'chirgichlarga to'ldiriladi. Bunday o't 
o'chirgichlarning OU-2, OU-5, OU-8 turlari (77-rasm) keng qo'llaniladi. 
Bu o't o'chirgichlarni ishlatishda uning yuqori qismiga o'rnatilgan ventil 
burab ochiladi. O't o'chirgichga to'ldirilgan su-yultlrilgan SO2 bosim 
ostida uning ichki tomonidan siqib chiqarila boshlaydi. Suyultirilgan SO2 
nihoyatda tezlik bilan bug'lanishi hi-sobiga qorsimon massaga aylanadi. 
Nihoyatda sovuq bo'lganligi uchun elektr qurilmasiga yo'naltirilgan 
taqdirda uni o'rab sovutadi (uning sovuqligi-81 °C atrofida bo'ladi) va 
havo 
o'tkazmaganligi 
sababli 
o'chirishga 
erishiladi. 
Bu 
o't 
o'chirgichlarning son ko'rsatkichlari uning hajmini bildiradi. 

---

373 
79-rasm. 2, 5, 8 litr hajmga ega bo'lgan karbon kislotali o't 
o'chirgichlarning umumiy ko'rinishi. 
Sanoatda karbonat kislotali, zambilg'altaklarga o'rnatilgan 25, 50 1 
va undan katta hajmdagi turlari ham mavjud. Bundan tashqari tarkibiga 
galogenlar qo'shilgan o't o'chiigichlardan ham keng foydalaniladi. Asosiy 
xususiyati shuki, ular kimyoviy reaksiyani to'xtatishi mumkin..