Keyin bir necha kun yoki bir necha hafta keyin payd

 

---

111 
VI.3. Sanoat korxonalarini yoritishga qo'yiladigan asosiy 
talablar 
Sanoat korxonalarida unumli ish sharoitini tashkil qilish va 
ishchilarning ish sharoitlarini yaxshilash1 maqsadida ko'zni 
toliqishdan saqlovchi yoritish vositalarini tashkil qilish sanoat 
korxonalari oldiga qo'yilgan asosiy sanitariya-gigienik talabdir
Bunday sharoit tashkil qilish uchun sanoat korxonalarini yoritish 
sistemalariga quyidagi asosiy talablar qo'yiladi:
1. Ish joylarini yoritish sanitariya-gigienik normalar asosida ish 
kategoriyalariga moslashgan bo'lishi kerak. Ish joylarini maksimai 
yoritish, albatta, ish sharoitini yaxshilashga olib keladi. Bunda ish olib
borilayotgan obyektning ko'rinishi yaxshilanadi buning natijasida ish 
unumi ortadi. Ba'zi bir aniq ishlarni bajarganda yoritilishni 50 Ik dan 
1000 Ik gacha oshirish bilan ish unumini 25% ga oshganligi ma'lum. Ko'z 
bilan ko'rib ishlash unchalik shart bolmagan qo'polroq ishlarni bajarganda 
ham yoritilishni 50 Ik dan f 300 Ik ga oshirish ish unumini 5-7% ga 
oshirgan. Ammo yoritilish ma'lum miqdorga yetgandan keyin undan 
keyingi yoritilishning oshirilishi yaxshi natija bermaydi. Shuning uchun 
ham iqtisodiy samara beradigan yoritilishning oqilona variantini tanlash 
zarur. 
2. Ish olib borilayotgan yuzaga va ko'zga ko'rinadigan atrof- 
muhitga yorug'lik bir tekis tushadigan bo'lishi kerak. Chunki agar ish olib 
borilayotgan yuzada va atrof-muhitda yaltiroq uchastkalar mavjud bo’lsa, 
unda ko'zning ularga tushishi va qaytib ish zonasigi qaraganda ko'zning 
jimirlashishi va ma'lum vaqt ko'nikishi kerak bo'ladi. Bu esa ko'zning tez 
charchashiga olib keladi. 
3. Ishchi yuzalarda keskin soyalar bo'masligi kerak. Chunki ish 
yuzasida keskin soyalarning bo'lishi, ayniqsa, u soyalar harakatlanuvchi 
bo'lsa, bajarilayotgan obyektni ko'rinishini yomonlashtiradi, obyekt ko'zga 
noto'g'ri bo'lib ko'rinadi va bu ishning sifatini hamda unumdorligini; 
pasayishiga olib keladi. Shuning uchun ham sanoat korxonalari to'g'ri 
tushayotgan oftob nurlarini soyabonlar va boshqaf, oftobgar qarshi 
vositalar bilan to'sishi kerak chunki quyosh nurlari keskin soyalar paydo 
bo'lishiga olib keladi. 
4. Ishchi zonalarda to'g'ri yoki nur qaytishi ta'sirida hosil bo'layotgan 
yaltirashj bo'lmasligir kerak. Chunki ish zonalaridagi yaltirash ko'zning 
ko'rish qobiliyatini pasaytirib, ko'zni qamashtirishi mumkin. Yaltiroq
yuzalar yoritish asboblarining yuzalarida, nur qaytarish ta'sirida hosil 

---

112 
bo'ladigan yaltirashlar nur qaytarish koeffitsiyenti kattai bo'lgan yuzalarda 
vujudga keladi. Yaltirashni kamaytirish yoritish asboblarining nur 
tarqatish burchaklarini tanlash va nur qaytarish ta'sirida hosil bo'ladigan 
yaltirashlarni nur to'sish yo'nalishlarini o'zgartirish hisobiga erishish 
mumkin.
5. 
Yoritilish 
miqdori 
vaqt 
bo'yicha 
o'zgarmas 
bo'lishi 
kerak.Yoritilishning ko'payib-kamayishi, agar u o'qtin-o'qtin ro'y 
beradigan bo'lsa, ko'zga zarar keltiradi, chunki ko'z yorug'lik 
o'zgarishlariga ko'nikishiga to'g'ri keladi. Bu esa ko'zning tez charchashiga 
olib keladi.
Yoritilishning o'zgarmasligiga muhim o'zgarmas kuchlanishli 
manbalardan foydalanish yo'li bilan erishilishi mumkin. 
6. Yorug'lik nurlarini optimal yo'nalish bilan yo'naltirish kerak 
bunda ma'lum holatlarda detaining ichki yuzalarini ko'rish va boshqa
hollarda detal yuzasidagi kamchiliklarni yaxshiroq ko'rish imkoniyati 
tug'iladi. Mashinasozlik sanoatida, masalan, rastochka stanogi uchun
maxsus optik sistemaga ega bo'lgan yoritgichlardan foydalaniladi. Bu
yoritgich hosil qilgan nurini to'plab, ishlov berilayotgan detaining ichki 
tomonini yoritadi. Bu to'plangan nurli nuqta 3000 lk atrofida yoritishni 
ta'minlaydi va stanokni to'xtatmasdan detal sifatini aniqlash
imkoniyatini tug'diradi. 
7. Yorug'likning lozim bo'lgan spektr sostavini taniash zarur. Bu
talab materiallarning rangini aniq belgilash zarur bo'lgan hoilarda 
muhim rol o 'ynaydi. 
8. Yorug'lik qurilmalari qo'shimcha xavf va zararliklar manbai 
bo'lmasligi kerak. Shuning uchun yoritish manbalari ajratadigan issiqlikni, 
tovush chiqarishini maksimal kamaytirish kerak.
9. Yoritish qurilmasi ishlatish uchun qulay, o'rnatish oson va 
iqtisodiy samarador bo'lishi kerak.