Keyin bir necha kun yoki bir necha hafta keyin payd

Tasvirni lipillashini minimizatsiyalash kadrlarni almashtirish 
chastotasini ko’paytirish bilan amalga oshiriladi, bu yana vertikal taqsimot 
chastotasi deb xam ataladi. Agar bu chastota kerakli darajada yuqori 
bo’lsa, tasvirning xar bir nuqtasidagi xaqiqiy yorqinlik o’zgaruvchan 
kattalik bo’lishiga qaramay, tasvir o’zgarmasdek bo’lib ko’rinadi. Turg’un 
tasvir effekti ikki faktorlarning, ya`ni inson ko’rishining va monitorning 
inertsionligini bir-biriga munosabatining oqibati natijasida xosil bo’ladi. 
95 % operatorda monitorning o’rtacha yorqinligidagi tasvirning turg’un 
tarzda ko’rinishini keskin chastotasi pozitiv xolat (yorug’ fonda qora 
belgilar) uchun 76 Gs, negativ xolat (qora fonda yorug belgilar) uchun 67 
Gs bu qiymatlar MRK. Uslubiyatidan olindi.
Eksperimental baxolash, kadrlar almashinuvini eng chekka 
chastotasi sifatida 75 Gs chastotani tasdiqladi. Ko’rish gigienasi 
mutaxassislari negativ tasvirni tiklash chastotasini 75 Gs, pozitivda esa - 
90 Gs deb qabul qilishni taklif etdilar. Monitor sifatini oshirishning asosiy 
usullaridan biri deb vertikal taqsimot chastotasining oshishi qayd qilingan. 
Kadrlar chastotasi oshgani sari tasvir shunchalik turg’un xolatga ega 
bo’ladi. Zamonaviy monitorlarda ruxsat berilgan qobiliyati 800x600 
bo’lganda, chastotasi 110-120 Gs boradi, lekin ruxsat berilgan qobiliyati 
va kadrlar almashishini chastotasi- bir-biriga bog’liq parametrlardir. 
Ruxsat berilgan qobiliyatini oshishi kadrlarning taqsimot chastotasini 
kamayishiga olib keladi, chunki zamonaviy ENT xar sekundda ekranda 
chegaralangan mizdordagi piksellar sonini ko’rsatishi mumkin. Ruxsat 
berilgan qobiliyatni oshirish uchun qanchalik ko’p piksellar ishlatilsa, 
xoxlagan tezlikda tasvirlarni almashtirish imkoniyati shunchalik 

---

491 
kamayadi. Tasvirning turg’unligi tiklash turiga xam bog’liqdir.
O’zgarmas tasvirlar, ya`ni taxrir qilinayotgan matn, jadval, grafika 
uchun, satrlararo yoki progressiv tiklaydigan monitorlar ma`quldir, bunda 
kadrning barcha satrlari tiklashning bir davrida chiqariladi. Bunday 
monitorlarda ko’zni toliqtiruvchi chaqiruvchi tasvirning lipillashi va 
noanshushgi aitarli darajada pasayadi. Ikkinchi tasvirni tiklash usuli 
bo’lgan satrlararo tiklashda bir davr mobaynida tasvirning juft satrlari 
chiqarilsa, keyingisida toqlari chiqariladi, bunday tiklash turida kadrlar 
chastotasi ikki barobar pasayadi. Bu monitorni ruxsat berilgan qobiliyatini 
tasvirni turg’unliginig yomonlashuvi hisobiga oshiradi. Ushbu usul 
televizorlarda qo’llanilib, 1-2 m masofadan dinamik tasvrlarni qabul 
qilishda maqsadga muvofiadir. Inson ko’zi 25 Gs chastotadan yuqori 
bo’lgan tasvir almashishini uzluksiz xarakat sifatida qabul qilishini eslatib 
o’tamiz. Ekrandagi tasvir sifati monitorni o’zining yoritilganligiga xam 
bog’lshq bo’lib, u tapnqi yoritilganlik sharoitida optimal bo’lishi kerak. Iq 
Yoritilganlikning qiymati (berilgan yo’nalishda berilgan yuza birligidagi 
yorug’lik miqdori bilan aniqlanadi) qanchalik yuqori bo’lsa, shunchalik 
tasvir kontrastligi yaxshilanadi. Bu shu bilan tushuntiriladiki, monitor 
orqali shakllangan yanada yorqinroq tasvir qora rang qismni och kul rangli 
qismga aylantirishga yo’l qo’ymaydi, ya`ni tasvirning aniquligi va 
kontrastligi yomonlashadi. 
Boshqa tomondan, shuni nazarda tutish kerakki, elektron tutami 
intensivligiga bog’liq va ekranni sozlash organlari tomonidan tartibga 
solinadigan ekranning yorug’ligi ko’paysa, ko’zni toliqutiradi, EMM 
darajasi kuchayadi. Mutaxassislar tomonidan tavsiya etiladigan ekran 
yorug’ligi - 70 kd/m. 
Monitor ekranidagi xar qanday yorug’lik tutamidan paydo bo’lib, 
qaytib ko’z qobig’iga tushgan yaltillash axborotni qabul qilishga 
ko’pincha xalaqit beradi, Monitor ro’parasidagi yorug’ yuzalar, parda 
tutilmagan derazalar, yorug’lik chiroqlari, xatto operatorning yorqin rangli 
kiyimi xam yaltillashlarning manbai bo’lishi mumkin. Yaltillashning 
mavjudligi o’zi xoxlamagan tarzda bosh va gavdani xolatini 
o’zgartirishga, ekrandagi kerakli axborotni o’qish uchun diqqatni 
kuchaytirishga majbur qiladi. Bunda ko’zga, bo’yinga, yelkaga, kurakka, 
qo’lga ortiqcha yuk tushadi, natijada butun organizmni toliqishiga olib 
keladi. Ekranning nur qaytarish koeffitsienti qanchalik katta bo’lsa, 
yaltillash shunchalik sezilarli bo’lib, tasvirning kontrastligi shunchalik 
kuchli pasayib ketadi. Negativ tasvir rejimida pozitiv tasviridan xam 
kuchli nur qaytishi yuzaga keladi, shuning uchun pozitiv tasvir varianti 

---

492 
yaltillashni minimizatsiyalanishini hisobga olinsa, maqsadga muvofiqdir. 
Ekranning nur qaytarish koeffitsienti qanchalik katta bo’lsa, yaltillashlar 
shunchalik sezilarli bo’lib, tasvir kontrastligi juda pasayib ketadi. Negativ 
tasvir rejimida pozitiv tasvirdagidan kuchli nur qaytishi yuzaga kelishi 
sababli, yaltillashni minimallashtirgani uchun pozitiv tasvir variantini 
qo’llash maqsadga muvofiqdir. ekranning nur qaytarish koeffitsienti;
qanchalik yuqori bo’lsa, yaltillashlar shunchalik sezilarli va tasvir 
kontrastligi shunchalik past bo’ladi. Negativ tasvir rejimida pozitiv 
tasvirdagiga nisbatan kuchli aks etish yuzaga kelishi sababli, 
yaltillashlarni minimallashtirish hisobiga pozitiv tasvir varianti maqsadga 
muvofiqdir. 
Ekranni nur qaytarish qobiliyatining yo’l qo’yilgan qiymati 
standartga muvofiq 1 % dan oshmasligi kerak. Zamonaviy monitorlarda 
nur qaytarishni kamaytirish uchun maxsus kimyoviy qayta ishlangan qora 
va 
qoramtir 
qilingan 
shishadan 
foydalaniladi, 
takomillashgan 
konstruktsiyali elektron-nurli trubkaning yassi va "o’ta yassi" ekranli 
Trinitron va Diamondtron turi qo’llaniladi, xamda boshqa ko’rish va 
emission parametrli yaltillashga qarshi muhofaza filtrlari o’rnatiladi. (3.2.3 
bo’limga qaralsin). 
Yaltillash muammosini xal qilishni yana buriladigan kronshteynli 
qurilmaga monitorni joylashtirib, ekranni balandligini, pastga-yuqoriga 
burilishini, vertikal o’q bo’ylab aylanishi hisobiga optimal joylashishini 
ta`minlab, amalga oshirish mumkin.