Keyingi yillarda Respublikamizda qishloq xo‘jaligini rivojlantirish va yetishtirish bo‘yicha hamda qishloq xo‘jalik xom ashyolarini qayta ishlashga qaratilgan bir qator qonunlar qabul qilinib, amalda tadbiq etilmoqda

Moyli urug‘larni saqlash omborlariga qo‘yiladigan talablar
Moyli urug‘lar asosan ikki xil usulda – yerda uyum holda va siloslarda saqlanadi. Moyli urug‘lar paxta chigitidan tashqari bir-ikki oy ichida yig‘ishtirilib qayta ishlashga topshiriladi va yil davomida qayta ishlanadi.
Bu xom ashyoni yil davomida qayta ishlash uchun ularni saqlashni to‘g‘ri tashkil etish muhim ahamiyatga ega. Yog‘-moy zavodlari kamida ikki oyga yetadigan xomashyoni saqlash sig‘imiga ega bo‘lgan omborlar bilan ta‘minlanishi zarur.
Moyli xom ashyolarni yerda uyum holda saqlashga mo‘ljallangan binolar omborlar deb atalib, ular bir etajli poli gorizontal va qiya shaklda bo‘lib devori g‘isht, temir beton yoki yog‘ochdan qilingan bo‘ladi. Bu omborlarda xom ashyoni 10 m balandlikgacha uyum holda saqlash mumkin.
Uyum holda moyli xom ashyoni saqlanadigan omborlar konstruktsiyasining tuzilishi va mexanizatsiya darajasiga ko‘ra turlicha bo‘ladi, bunday omborlarning tuzilishi 27-rasmda ko‘rsatilgan.
Moyli urug‘larni siloslarda saqlash usuli, ular balandligining 30-40 m bo‘lishi bilan xarakterli bo‘lib, bu usulda saqlanadigan omborlarga elevatorlar deyiladi.
Bunday omborlarda hamma ishlarni to‘liq mexanizatsiyalash, avtomatik boshqarish va sig‘imlardan to‘liq foydalanish imkoniyatlari mavjud. Elevatorlar konstruktiv tuzilishi va joylashishiga ko‘ra bir necha turlarga bo‘linadi, ularning ko‘rinishi 28-rasmda ko‘rsatilgan.
Moyli xom ashyolar saqlanadigan omborlar texnik, texnologik, qurilish va iqtisodiy talablarga javob berish zarur. Bu talablar ichida eng asosiy texnologik nuqtayi nazardan xom ashyoga tirik organizm ekanligini hisobga olish zarur.
1.Omborxonalar quyidagi talablarga javob berishi kerak:
-moyli urug‘ni sifati va miqdori o‘zgarmasdan saqlashni ta‘minlanishi. Buning uchun uni yomg‘ir, qor miqdorini o‘zgartirmasdan saqlashni ta‘minlash. Buning uchun uni yomgir, qor va yer osti suvlardan himoya qilish zarur;
-omborxona issiqlikni kam o‘tkazadigan, gigroskopikligi yaxshi bo‘lgan qurilish materiallardan qurilishi kerak;
-xom ashyo zaxirasi turli zararkunanda xasharotlar kirishidan ximoyalanishi kerak.
-omborxonaning qurilish konstruktsiyalari oddiy bo‘lishi kerak. Omborxona devorlari gaz o‘tkazmaydigan bo‘lishi zarur;
-shamollatish qurilmalari bilan jixozlanishi, urug‘lari ko‘chirish mexanizmlari va o‘zining aloxida tarozisi bo‘lishi kerak.
2.Omborxonada bajariladigan hamma ishlar imkon qadar mexanizatsiyalashtirilgan bo‘lishi kerak.
3.Omborxonalar urug‘ni tozalaydigan va quritadigan qurilmalar bilan jihozlangan bo‘lishi va bu qurilmalar urug‘ xususiyatlarga mos holda bo‘lishi kerak.
4.Ombordagi urug‘ tozalash va quritish qurilmalarining ish unumdorligi qayta ishlaydigan urug‘ miqdoriga, texnologik talablarga mos bo‘lishi kerak.
5.Omborxona yetarli darajadagi aloqa va yo‘llar bilan ta‘minlangan bo‘lishi kerak.
6.Omborxonaning sig‘imi iqtisodiy asoslangan bo‘lishi va maksimal miqdordagi hom ashyoni saqlash imkoniyatiga ega bo‘lishi kerak. Omborxonada turli navdagi urug‘lar saqlanishi uchun yetarli bo‘limlari bo‘lishi kerak.
Omborxonada quyidagilar bo‘lishi zarur:
- devor va pollari tuzatilgan, osti tekis, shikastlanmagan, derazalarga shisha o‘tqazilgan;
-eshiklar tuzatilgan, mustaxkam bekitiladigan, omborxonani shamollatish vaqtida eshiklarga maxsus panjaralar bo‘lishi kerak.
-xom ashyo uyumi ustida havoni almashtirish uchun maxsus tuynuklar kerak,
-omborxona atrofidagi yomg‘ir va qor suvlari oqadigan ariqlar tozalangan bo‘lishi kerak.
Omborxonalarning xom ashyo qabul qiladigan chuqurlari va tunellar quruq, yaxshi shamollatishga va kuzatishga qulay bo‘lishi kerak. Xom ashyoni qabul qilmasdan oldin omborxona yaxshilab tozalanishi va dizenfektsiyalanishi kerak. Ishlatiladigan hamma qurilmalar texnika xavfsizligi, yong‘inga qarshi himoya talablariga javob berishi kerak.