Keys-study texnologiyalar va ulardan foydalanish

2.2. Keys usuli rivojlantiruvchi ta'lim texnologiyalarini birlashtirgan texnologiya sifatida
Vaziyatli metodologiya yoki ish uslubi (Case study) - vaziyatlarni, vaziyatlarni tahlil qilish usuli. Ishning echimi tanqidiy fikrlash ko'nikmalarini rivojlantirishga imkon beradi, shuningdek, bayon etilgan muammoni hal qilishda o'rganilishi kerak bo'lgan ma'lum bilimlar to'plamini amalga oshiradi.
Konkret vaziyatlar usuli simulyatsiyaga asoslangan, ya'ni o'quvchilarga topshiriq berishdan oldin aniq bir misol ishlab chiqiladi yoki haqiqiy vaziyatni tavsiflovchi tayyor materiallarni qidirish sodir bo'ladi.
Fakultativ darslar bilan ishlashda amaliy ish uslubidan samarali foydalanish mumkin deb hisoblaymiz. Ba'zi voqealar bayon qilinadi, ziddiyat yoki muammo, o'zaro ta'sirning hissiy va xulq-atvori jihatlari tavsiflanadi, ya'ni ta'lim mazmuniga mos keladigan jarayon real sharoitlarda modellashtiriladi.
Ushbu uslubning "vatani" Amerika Qo'shma Shtatlari, aniqrog'i - Garvard universiteti biznes maktabi. " Birinchi marta 1924 yilda ishlatilgan. «Case metodining paydo bo'lishi va rivojlanishining kulturologik asosi« presedent »yoki« case »tamoyili edi. «Case Study usuli chet ellarda iqtisodiyot va biznes fanlarini o'qitishda eng ko'p qo'llaniladi. … Dastlabki bosqichda ushbu usul MBA aspiranturalarida keng qo'llanilgan edi ... Iqtisodiyotni o'rganishning bu usuli Amerikadagi Garvard Universitetida taklif qilingan va yaqinda tibbiyot, huquq, matematika va boshqa fanlarni o'rganishda keng tarqalgan. "Rossiyada ish uslubi 1980 yillarda o'qitishda dastlab Moskva davlat universitetida, so'ngra akademik va ishlab chiqarish institutlarida, keyinchalik maxsus o'qitish va qayta tayyorlash kurslarida qo'llanila boshlandi" [Smolyaninova O.G. Keys-uslubi bo'yicha o'quv sayti va uni QDU o'quv jarayonida qo'llash usullari].
Case Study Method Ta'lim resursi
"Keys uslubi akademik nazariyani real voqealar nuqtai nazaridan namoyish etishga imkon beradi ... Bu" talabalarni mavzuni o'rganishga qiziqish uyg'otishiga imkon beradi, turli vaziyatlarni tavsiflovchi ma'lumotlarni to'plash, qayta ishlash va tahlil qilish bo'yicha bilim va ko'nikmalarni faol o'zlashtirishga yordam beradi "[Smolyaninova O.G. Keys-uslubi bo'yicha o'quv sayti va uni QDU o'quv jarayonida qo'llash metodikasi]:
"Yaxshi" ish ", qoida tariqasida, ahamiyatsiz bo'lmagan yondashuvlarni izlashga o'rgatadi, chunki unda yagona to'g'ri echim yo'q. "Men, ayniqsa," holatlar "bilan ishlash uslubida fikrlash mustaqilligini yuqori baholayman, - deydi Piter Ekman. - Haqiqiy biznesda muammoni hal qilishning besh yoki oltita yo'li bor. Va har qanday vaziyat uchun klassik echim mavjud bo'lsa ham, bu uning maqbul bo'lishini anglatmaydi. "Siz yaxshi qaror qabul qilishingiz mumkin, natijada yomon oqibatlarga olib keladi. Siz atrofingizdagi hamma muvaffaqiyatsiz deb o'ylaydigan qaror qabul qilishingiz mumkin, ammo bu sizni kerakli natijalarga olib keladi." [Davydenko V. "Ish" chamadondan nimasi bilan farq qiladi?]
CASE STUDY usuli turli amaliy ko'nikmalarni rivojlantirishga yordam beradi. "Ularni bitta ibora bilan tavsiflash mumkin - ijodiy muammolarni hal qilish va vaziyatni tahlil qilish va qaror qabul qilish qobiliyatini shakllantirish" [Smolyaninova O.G. Talabalarni o'qitishda keys-studi uslubining didaktik imkoniyatlari].
CASE STUDY usuli quyidagi ko'nikmalarni rivojlantiradi:
1. “Analitik mahorat.
Bunga quyidagilar kiradi: ma'lumotlarni ma'lumotlardan ajratish, muhim va muhim bo'lmagan ma'lumotlarni tasniflash, ajratib ko'rsatish, tahlil qilish, taqdim etish va ajratib olish, bo'shliqlarni topish va ularni tiklash qobiliyati. Aniq va mantiqan o'ylang. Axborot yuqori sifatli bo'lmaganida, bu ayniqsa muhimdir.
2. Amaliy ko'nikmalar.
Ishda keltirilgan muammoning murakkabligi darajasi, real vaziyat bilan taqqoslaganda, kamaytirilgan bo'lib, amalda iqtisodiy nazariya, usul va printsiplardan foydalanish ko'nikmalarini shakllantirishga yordam beradi.
3. Ijodiy mahorat.
Odatda, CASE vaziyatni faqat mantiq bilan hal qila olmaydi. Mantiqiy ravishda topib bo'lmaydigan muqobil echimlarni yaratishda ijodiy qobiliyatlar juda muhimdir.
4. Muloqot qobiliyatlari.
Ular orasida quyidagilar mavjud: munozarani o'tkazish qobiliyati, boshqalarni ishontirish. Vizual va boshqa ommaviy axborot vositalaridan foydalaning, guruhlarda hamkorlik qiling, o'z nuqtai nazaringizni himoya qiling, raqiblarni ishontiring, qisqa, ishonchli hisobot tuzing.
5. Ijtimoiy ko'nikmalar.
CASE munozarasi jarayonida ma'lum ijtimoiy ko'nikmalar rivojlanadi: odamlarning xulq-atvorini baholash, tinglash qobiliyatlari, muhokamada qo'llab-quvvatlash yoki qarama-qarshi fikrni bahslashish, o'zini boshqarish va boshqalar.
6. Introspektsiya.
Muhokamadagi kelishmovchilik boshqalarning va o'zlarining fikrlarini tushunishga va tahlil qilishga yordam beradi. Yangi paydo bo'layotgan axloqiy va axloqiy muammolar ularni hal qilish uchun ijtimoiy ko'nikmalarni shakllantirishni taqozo etadi »[Smolyaninova O.G. Talabalarni o'qitishda keys-studi uslubining didaktik imkoniyatlari].
oshirish tizimida, ayniqsa boshqaruv sohasida qo’llaniladi. Keyingi yillarda oliy o’quv yurtlarida ham o’qituvchilarning keyslarni ishlab chiqish va amalga oshirishga qiziqishi oshayotganligi kuzatilayapti.
Keys-studi metodini ta’lim jarayonida keng tatbiq qilishning dolzarbligini belgilovchi omillar. Keys-studini iqtisodiy oliy o’quv yurtining ta’lim amaliyotiga keng tatbiq etishning dolzarbligi va zarurligi quyidagi omillar bilan bog’liq:
Birinchidan, mamlakatdagi iqtisodiy ta’limning umumiy yo’nalishi, uning nafaqat ta’lim oluvchilarda aniq bilimlarni shakllantirishga, shu bilan birga, tinglovchilarda fikrlash faoliyati, nazariy bilimlarini amalda qo’llashga tayyorlik va bunga qobillikni rivojlantirish, bo’lg’usi mutaxassislarda mustaqillik va tashabbuskorlik, boshqaruv va iqtisodiyotdagi tadqiqotlarning turli jihatlari bilan bog’liq keng doiradagi masalalarni idrok etish qobiliyatini ravnaq toptirishga yo’naltirilganligi bilan bog’liq. «Insonning qo’liga baliqni tutqazsang – u bir kun qorni to’q yuradi, mabodo insonni baliq tutishga o’rgatsang – u butun umri davomida ochlik nimaligini bilmaydi» – xitoylik donishmandlarda shunday hikmatli gap bor. Auditoriya sharoitlaridayoq boshqaruvchilik yechimlarini qabul qilishga doir malaka va ko’nikmalar egallanmasa, keyinchalik yaxshi boshqaruvchi bo’lib chiqish mumkin emas.
Kelgusidagi kasbiy faoliyati uchun o’zining boshqarish siyosatini ishlab chiqishga tinglovchilar korxonada va umuman iqtisodiyotda vujudga keladigan turli xil vaziyatlarni tahlil etish malakalari va ko’nikmalarini egallashi, tahlil qila bilish qobiliyatini o’stirishi, boshqaruvchiga xos xususiyatlarni orttirishlari zarur.
«Maslahat berish mumkin, lekin bunday maslahatdan foydalanishga o’rgatish mumkin emasligi» haqiqatdir. O’rganib olgach omadli iqtisodchi, moliyachi yoki menejerga aylanib olishga imkon beradigan qandaydir yagona, universal uslub yoki usul mavjud emas.
Tinglovchilarning keyslarni ishlab chiqish texnologiyalarini o’zlashtirishi, keysda taqdim qilinadigan amaliy muammoli vaziyatlarni tahlil etish, yakka tartibda va jamoa bo’lib ularni optimal hal qilish yo’llarini izlash malakalarini egallashi, bo’lg’usi mutaxassisda funkstional vakolatlilikni shakllantirish kasbiy faoliyatda o’zining boshqarish va tashkil qilish texnologiyalarini loyihalashtirish, kasbiy jarayon mantiqini qurish usullari, shuningdek, kasbiy vazifalarni mustaqil va mobil tarzda hal etish usullarini hosil qilishga yordam beradi. Ikkinchidan, bozor iqtisodiyotining nostandart vaziyatlarda bir tizimli asosda va samarali harakat qilish, oqilona yechimlarni qabul qilish qobiliyatini egallagan mutaxassislarga muhtojligi. Keysda har xil hayotiy vaziyatlar bayoni beriladi va ularning oqibatlari xususida mushohada yuritish yoki qatnashchilar harakatlarining samaradorligini baholash yoxud muammoni hal etish usullarini taklif qilish talab etiladi. Lekin har qanday holatda ham amaliy harakat modeli ustida ishlash ta’lim oluvchilar – bo’lg’usi mutaxassislarda mehnat bozori talab qiladigan kasbiy jihatdan muhim xususiyatlarni shakllantirishning samarali vositasi hisoblanadi.
Uchinchidan, jahon tajribasi ko’rsatib turganidek, keys-studi tinglovchilarda ijtimoiy yetuklikni rivojlantirish, o’qishga qiziqish va motivlarni hosil qilish, ularni haqiqiy professionallar sifatida yetishtirishga kuchli ta’sir ko’rsatadi. Keys-studining bo’lg’usi mutaxassis shaxsining kasbiy va ijtimoiy jihatdan muhim fazilatlarini shakllantirishga ta’sir ko’rsatadigan usullari va vositalari, bizningcha, quyidagi 6-jadvalda ishonarli tarzda aks ettirilgan.
Keys-studining shaxsiy fazilatlarni shakllantirishga ta’sir ko’rsatadigan usul va vositalari Mutaxassis fazilatlari Keys-studining usul va vositalari
Mavhum sharoitlarda vaziyatni his etish va adekvat baholash, oqilona yechimlarni topish qobiliyati. Vaziyat sub’ektining fazilatlari va kamchiliklarini taqqoslash va baholash, vaziyatning rivojlanish mantiqini ajratib olish, muammoning oqilona yechimini izlash.
Bir tizimli fikrlash, mulohazakorlik, bozor vaziyatidagi parametrlar va o’zaro aloqalarni tushunish. Vaziyat xususida har tomonlama fikr yuritish, uni maqsadli tahlil etish, sub’ektlarni ularning tuzilmaviy-funkstional ifodasida yaxlitligicha idrok etish.
Mustaqillik va tashabbuskorlik. Mavhumlik sharoitida vaziyatlar tahlili, oqilona yechimni ishlab chiqishda o’qituvchi tomonidan rag’batlantiriladigan va qo’llab-quvvatlanadigan mustaqillik va faollik.
O’zgarishlarga tayyorlik, moslashuvchanlik. Muntazam o’zgarib turadigan vaziyatlarda optimal fe’l-atvorning ishlab chiqilishi.
Amaliy yo’nalganlik. Muammoli vaziyatning hal etilishida nisbatan amaliy natijaga erishish uchun doimiy izlanish.
Axborotlar bilan ishlash mahorati. Doimiy ravishda asosiy axborotni izlash va tanlash, uni tuzilmalarga ajratish, yana qayta tuzilmalash, uni tahlil etish, tasniflash, bir taqdimot shaklidan boshkacha shaklga o’tkazish, o’zaro axborotlar almashish.
Kommunikativlik,empatiya. Muammoli vaziyat yechimi va uning maqsadga muvofiq tarzda hal etilishini tanlash yuzasidan o’z pozistiyasini har doim aniq bildirish, dalillash va o’zining nuqtai nazarini himoya qilish; keys bilan guruh bo’lib ishlash, munozaralar va o’z fikrini o’tkazish paytida jamoaning oshkora muloqot va axborot almashish, adolatli, konstruktiv va taktikali tanqidga hamda uni qabul qilishga, birgalikdagi faoliyatda ishonchga va hamfikrlilikka asoslangan bahamjihat harakat.
Muammoli, mantiqiy fikrlash. Muamoning izlanishi va ifodalanishi hamda uning asosiy tavsifnomalari belgilanishi, uni hal etish usullari va vositalarining asoslanishi. Konstruktivlik. Muammoni hal etish modelining ishlab chiqilishi, konstruktiv yechimlarning izlanishi va ifodalanishi.
Nazokatlilik. Jamoaning o’z fikrini o’tkazish, munozaralar, guruh bo’lib ishlashga asoslangan doimiy bahamjihat harakati.
Va, nihoyat, keys-studi interfaol metod bo’lgani sababli tinglovchilar tomonidan unga nisbatan ijobiy munosabat bo’lishiga erishiladi, ular ushbu metodnini o’quv axborotini o’zlashtirish va undan foydalanish yuzasidan amaliy ko’nikmalarni ta’minlaydigan amaliy qo’llanma (praktikum) sifatida qabul qiladilar.
Keys-studi metodining umumiy tavsifnomasi bu metodning mohiyati, belgilari va didaktik o’ziga xos xususiyatlarini o’z ichiga oladi. Ularni qisqacha ko’rib chiqamiz.
Keys-studining mohiyati shundan iboratki, ko’rib chiqilayotgai muammoli vaziyat bo’yicha maslahatchilar rolini bajarishi kerak bo’lgan tinglovchilarga quyidagilar taklif qilinadi:
keysda bayon qilinganida ayni bir paytda tashkiliy hayotdagi tipik amaliy muammoni aks ettiradigan va amaliyotda ushbu muammoning hal etilishida o’zlashtirilishi va qo’llanilishi lozim bo’ladigan muayyan bilimlar majmuini dolzarblashtiradigan vaziyatni idrok etish va tahlildan o’tkazish;
muammoli vaziyatni maqsadga muvofiq tarzda hal etadigan usullar va vositalarni izlash;
taklif etilgan muqobil jihat(alternativ)larni baholash va ular orasidan qo’yilgan muammoga nisbatan eng qulay variantini tanlash;
tanlangan muqobil usul (alternativ)ni amalga oshirish bo’yicha aniq; yechimni butun tafsilotlari bilan ishlab chiqish.
Xulosa
Keys-studi texnologiyasining asosiy maqsadi o‘quv guruh o‘quvchilarning bilim olish jarayonini faollashtirish, mavjud muammoli vaziyatlarni hal qilish orqali ularning ilmiy–ijodiy qobiliyatlarini rivojlantirishdan iboratdir. Shuningdek texnologiya talabalarning bilim, ko‘nikma, malakalarini hamkorlikda qo‘llashga, taklif qilingan yechimlarni tahlil qilish orqali muqobil yechimini izlashga o‘rgatuvchi ta’lim texnologiyasidir. Birinchi bobda keys-studi texnologiyasining vujudga kelish tarixi to‘laqonli ochib berilgan. Shuningdek keys-studi texnologiyasining vujudga kelishida Suqrot maktabining ahamiyati kattaligi ko‘rsatilib o‘tilgan.
Umuman olganda keys-studi texnologiyasi texnologiyasi ilk marotaba 1870 yilda Garvard biznes maktabida qo‘llanila boshlangan. “Muammo” (situatsiya) atamasiga keladigan bo‘lsak, ushbu so‘z ko‘proq tibbiyot va huquqshunoslik sohalarida qo‘llanilib kelingan, ta’lim tizimida bu so‘z yangicha talqin qilinadi. Keys-studi texnologiyasi asosan iqtisod fanlarini o‘qitishda qo‘llanilib kelingan. Amaliy iqtisodiy masalalarni yechishda qo‘llaniluvchi bu texnologiya keyinchalik barcha sohalarda foydalanilib borilgan. Shuningdek hozirda dunyo bo‘yicha maxsus keyslar ishlab chiquvchi Garvard biznes maktabi, Virjiniya universitetining Darden maktabi, Michigan universitetidagi Ross biznes maktabi, Richard Ivey biznes maktabi, Osiyo menejment instituti, Hindiston menejment instituti, Ahmedobod va Kong universitetidagi Osiyo keys tadqiqot markazlari mavjud.
Dissertatsiya ishining birinchi bobida shuningdek keyslarning o‘rganilish manbalari, turlari ham tahlil qilingan. Keys-studi texnologiyasining tarixi va nazariy ahamiyati to‘liq ochib berilgan.
Keys-studi texnologiyasi hozirgi kunda o‘zining innovatsion texnologiya sifatida ta’lim tizimida samarali qo‘llanilib kelinmoqda. Aynan birinchi bobning ikkinchi rejasida texnologiyani qo‘llashning maqsad va vazifalari tahlil qilingan.
Sosium keyslarning manbaidir, degan fikr hech kimda shubha tug’dirmasligi aniq. Faqat uning keysning mazmuni va shaklini qay darajada oldindan belgilab berishi mumkinligi haqida turlicha fikrlar bo’lishi mumkin. Ijtimoiy hayot butun turli-tumanligi bilan keys syujeti, muammolari va faktologik bazasining manbai bo’ladi.
Ta’lim va tarbiyaning keysda jamlangan maqsadlari va vazifalari, shuningdek ta’lim texnologiyasini belgilaydigan ta’lim keysning yana bir manbaidir.
Fan keysning uchinchi manbaidir. U tahliliy faoliyat va bir tizimli yondashuv bilan belgilanadigan ikkita asosiy metodologiyani, shuningdek, keysni hal etish jarayonida qo’llaniladigan boshqa ilmiy uslublarni yaratib beradi.