Kiberxavfsizlik asoslari Amaliy ish

1O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI AXBOROT TEXNOLOGIYALARI VA
KOMMUNIKATSIYALARINI RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI
MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI
TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI QARSHI
FILIALI



Kiberxavfsizlik asoslari


Amaliy ish
Bajardi: Suyarov Sharofiddin


Tekshirdi: Raxmatullayev D.A.


11 – amaliy mashg‘ulot
Ijtimoiy tarmoqlardan ma’lumotlarni to‘plashni o‘rganish
Ishdan maqsad – Telegram messenjeri orqali foydalanuvchilar xavfsizligini ta‘minlash, foydalanuvchilar etikasi, ikki bosqichli autentifikatsiya tizimi haqida ma‘lumotlar va ularni bevosita amaliyotda qo‘llash jarayoni bo‘yicha bilim, ko‘nikmalar.

Nazariy ma‟lumotlar

Ijtimoiy tarmoq – bu ijtimoiy subyektlar (masalan, shaxslar yoki tashkilotlar), ikki tomonlama aloqalar to‘plami va ishtirokchilar o‘rtasidagi boshqa ijtimoiy o‘zaro ta‘sirlardan tashkil topgan ijtimoiy tuzilma. Ijtimoiy tarmoq istiqboli butun ijtimoiy ob‘ektlarning tuzilishini tahlil qilish usullari to‘plamini, shuningdek, ushbu tuzilmalarda kuzatilgan naqshlarni tushuntiruvchi turli xil nazariyalarni taqdim etadi. Ushbu tuzilmalarni o‘rganish mahalliy va global naqshlarni aniqlash, nufuzli shaxslarni joylashtirish va tarmoq dinamikasini tekshirish uchun ijtimoiy tarmoq tahlilidan foydalanadi. Telegram 2013 yilda aka-uka Nikolay va Pavel Durovlar tomonidan ishga tushirilgan. Avvalroq, er-xotin Rossiyaning VK ijtimoiy tarmog‘iga asos solgan, 2014-yilda uni prezident Putinning ittifoqchilari egallab olganini da‘vo qilib, tark etgan. Pavel Durov VKdagi qolgan ulushini sotib yubordi va hukumat bosimiga qarshilik ko‘rsatib, Rossiyani tark etdi. Nikolay Durov messenjer uchun asos boʻlgan MTProto protokolini yaratgan, Pavel Durov esa oʻzining Digital Fortress fondi orqali moliyaviy yordam va infratuzilmani taqdim etgan. Telegram messenjeri uning yakuniy maqsadi foyda keltirish emasligini bildiradi, lekin u notijorat tashkilot sifatida tuzilgan emas.
Ba‘zida xavfsizlik funksiyasi sizni qutqarmaguncha qanchalik foydali ekanligini bilmay qolasiz. Ikki bosqichli tekshirish bilan ham xuddi shunday bo‘lishi mumkin. Uning maqsadi ruxsatsiz foydalanuvchilarning shaxsiy suhbatlaringizga kirishiga yo‘l qo‘ymaslik va o‘zingizni xavfsizroq his qilishdir. Ushbu xavfsizlik funksiyasini qo‘shish orqali siz kimdir chatlaringizga kirishini qiyinlashtirasiz. Telegram chatlaringizni qanday qilib himoyalashingiz mumkin.
2 bosqichli tekshiruv qanday ishlaydi?
SMS-kod bilan tizimga kirish xabar almashishda sanoat standartidir, lekin agar siz qo‘shimcha xavfsizlikni qidirsangiz yoki mobil operatoringiz yoki hukumatingizga shubha qilish uchun sabablaringiz bo‘lsa, bulutli chatlaringizni qo‘shimcha parol bilan himoya qilishni tavsiya etamiz.
Buni Sozlamalar > Maxfiylik va xavfsizlik > 2 bosqichli tekshiruv orqali amalga oshirishingiz mumkin . Yoqilgandan so‘ng, tizimga kirish uchun sizga SMS kodi va parol kerak bo‘ladi. Agar parolni unutgan bo‘lsangiz, kirishni qayta tiklashga yordam beradigan qayta tiklash elektron pochta manzilini ham
O’natishingiz mumkin. Agar shunday qilsangiz, tiklash e-pochta hisobi ham kuchli parol va iloji bo‘lsa 2 bosqichli tekshiruv bilan himoyalangan bo‘lishi muhimligini unutmang.

11.1-rasm. Security bo‘limi

11.1-rasmda Security bo‘limidan Two-Step Verification bo‘limiga kiramiz.
11.2-rasm. Parol qo‘yish jarayoni



.

Parol qo‘yishimizni so‘raydi. Shu parol orqali Telegramga boshqa odam ulanmoqchi

bo‘lsa shu parol kerak bo‘ladi aks holda Telegramimizga kira olmaymiz. Parolni
yana qayta kiritamiz.