Kiberxavfsizlik asoslari

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI AXBOROT TEXNOLOGIYALARI VA
KOMMUNIKATSIYALARINI RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI
MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI
TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI



Kiberxavfsizlik asoslari
Amaliy ish-9-10-11


Bajardi: Ergashev Sherzodbek


Tekshirdi: Turdibekov Baxtiyor

9-amaliy ish
Mavzu: Shaxsiy kompyuterlarda viruslarga qarshi himoyani o‘rnatish.
Ishdan maqsad: Virus infektsiyasining oldini oladigan va samarali kurashish usullaridan foydalanishni o‘rganish, shaxsiy kompyuterlarni viruslardan himoya qilish uchun antivirus dasturlarini sozlash.
Nazariy qism:
Kompyuter virusi - bu maxsus yozilgan dastur bo‘lib, u o‘zini boshqa dasturlarga «tushirish» (ya’ni, ularni «yuqtirish»), shuningdek, kompyuterda turli zararli harakatlarni bajarishi mumkin. Virusni o‘z ichiga olgan dastur «infektsiyalangan» dastur deb nomlanadi. Bunday dastur ishlay boshlaganda, virus birinchi navbatda nazoratni o‘ziga oladi. Virus boshqa dasturlarni topadi va «yuqtiradi», shuningdek, ba’zi zararli harakatlarni amalga oshiradi (masalan, fayllarni yoki diskdagi fayllarni joylashtirish jadvalini buzadi va hokazo.). Virus o‘ziga kerakli amallarni bajargandan so‘ng boshqaruvni o‘zi joylashgan dasturga o‘tkazadi va u odatdagidek ishlaydi. Shunday qilib, tashqi tomondan, zararlangan dasturning ishlashi zararlanmagan dastur bilan bir xil ko‘rinadi.
Ko‘p turdagi viruslar shunday tuzilganki, zararlangan dastur ishga tushirilganda virus rezident bo‘lib qoladi, ya’ni u qayta ishga tushirilgunga qadar kompyuter xotirasida vaqti-vaqti bilan dasturlarni zararlaydi va kompyuterda zararli harakatlarni amalga oshiradi.
Muhitga qarab viruslar tarmoq, fayl, faylli - yuklash, polimorf, makro va yuklovchi viruslarga bo‘linadi. Tarmoq viruslar turli kompyuter tarmoqlarida tarqaladi. Fayl viruslar asosan bajariladigan modullarga, ya’ni kengaytmali fayllarga kiritiladi. Fayl-yuklash viruslar turli fayllarga yuqadi , lekin bunday fayllarda qayd etilgan hech qachon nazoratni qo‘lga kiritmaydi va shuning uchun ko‘payish qobiliyatini yo‘qotadi. Polimorf viruslar- bu viruslar zararlangan dasturlarda o‘z kodlarini shunday o‘zgartiradiki, hatto shu virusning ikkinchi nusxasi birinchisiga mos kelmasligi mumkin. Makro viruslar ba’zi ma’lumotlarni qayta ishlash tizimlariga (so‘zlarni qayta ishlash, elektron jadval va boshqalar) o‘rnatiladigan virus dasturlardir.