Kiberxavfsizlik va kriminalistika

28) Tarmoq sathi vazifasi va protokollari;
Tarmoq sathi (network layer), tarmoq kommunikatsiyalari uchun bir tizim sifatida ishlaydigan tarmoq protokollari va boshqa tizimlar orasidagi aloqalar uchun bir standart tasavvurdir. Bu sath, aloqalarni yaratish, yo‘qlashtirish va to‘xtatishni ta’minlaydi.
Tarmoq sathi quyidagi protokollarni o‘z ichiga oladi:
IP (Internet Protocol): Tarmoqda tarmoqqa aloqani yaratish uchun eng ko‘p ishlatiladigan protokol. IP-ning keng tarqalgan versiyalari mavjud, masalan, IPv4 va
ICMP (Internet Control Message Protocol): Tarmoqda yuzaga keladigan xatoliklarni aniqlash va xatolik xabarlarini tarmoq iste’’molchilariga yuborish uchun ishlatiladigan protokol.
IGMP (Internet Group Management Protocol): Tarmoqdagi guruhi iste’’molchilarini identifikatsiya qilish va kuzatish uchun ishlatiladigan protokol.
ARP (Address Resolution Protocol): Tarmoqda IP manzillarini fizikaviy (MAC) manzillarga aylantirish uchun ishlatiladigan protokol.
RARP (Reverse Address Resolution Protocol): Fizikaviy manzillarni IP manzillarga aylantirish uchun ishlatiladigan protokol.
BGP (Border Gateway Protocol): Tarmoqdagi ko‘p manzillik aloqalarni birlashtirish uchun ishlatiladigan protokol.

29) Kanal sathi vazifasi va protokollari;
Kanal sathi (data link layer) tarmoq protokollari va tizimlar orasidagi aloqalar uchun bitta standart tasavvurdir. Bu sathi, yuqori sathlardan olingan IP paketlarini birlashtirib, fizikaviy aloqa kanallarida yetkazish uchun kerakli shakllarga o‘tkazadi. Bundan tashqari, bu sathdagi protokollar xatoliklar aniqlash, tanqidiy xabarlar yuborish va boshqa vositalar orqali tarmoqdagi ustunliklarini boshqa tizimlar orasida ta’minlash uchun foydalaniladi.
Kanal sathi quyidagi protokollarni o‘z ichiga oladi:
Ethernet: Eng keng tarqalgan tarmoq protokolining biri bo‘lib, lokal tarmoqlarda ishlatiladi. Ethernet, manzil (MAC) bo‘yicha aloqa ta’minlash uchun ishlatiladi.
Wi-Fi: Uzluksiz aloqalar uchun ishlatiladigan kabelliy aloqa protokoli.
Bluetooth: Qisqa mavjudotli tarmoq uchun ishlatiladigan kabelliy aloqa protokoli.
HDLC (High-Level Data Link Control): Tarmoqdagi matnli ma’lumotlarni tashqi tizimlar bilan almashish uchun ishlatiladigan protokol.
PPP (Point-to-Point Protocol): Uzluksiz aloqalar uchun ishlatiladigan protokol, masalan, telefon chiziqi yoki sayyohlik tarmoqlari.
SLIP (Serial Line Internet Protocol): Tarmoqdagi matnli ma’lumotlarni tashqi tizimlar bilan almashish uchun ishlatiladigan protokol, boshqa protokollar bilan qarshi turadi.