”kichik biznes va xususiy tadbirkorlik sohasida ish bilan bandlikni ta’minlashning asosiy yo’nalishlari”

2.2. Samarqand viloyatida kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni 
rivojlantirish orqali yangi ish o’rinlarini tashkil etish 
 
 
Aholini ish bilan ta‘minlashda yangi ish o‘rinlarini yaratish muhim 
ahamiyatga egadir. Bozor iqtisodiyoti aholini ish bilan ta‘minlash imkoniyatlarini 
yaratish uchun sanoat korxonalarida ish o‘rinlarini ko‘paytirish muhim ahamiyatga 
egadir. Bugungi kunda mehnat taqsimoti va kooperasiyasining har qanday 
shakllarida ijrochilarning samarali, yuqori unum Bilan ishlashining zarur sharti ish 
o‘rinlarini tashkil eti shva ularga xizmat ko‘rsatishdir. Ish o‘rni qanday ishlab 
chiqarish va mehnat jarayonining birinchi bag‘ini bo‘lib, aynan ish o‘rnida ishlab 
chiqarish jarayoni uchta elementining hammasi: mehnat ashyolari, mehnat 
vositalari va ishchi kuchi, ya‘ni ijrochi hodimning jonli mehnati yagona bo‘lib 
birlashadi, bu hamkorlik natijasida esa Yangi iste‘mol qiymatlari, mehnat 
mahsulotlari yaratiladi. Shuning uchun ham ish o‘rinlarini tashkil etishga katta 
e‘tibor beriladi. 
Ish o‘rni – ishlab chiqarish makonining bir qismi bo‘lib, unda barcha asosiy 
va yordamchi texnologiya uskunalari, moslamalar, asboblar, ish mebellari va 
maxsus qurilmalar joylashgan bo‘ladi va ular muayyan turdagi ishlarni bajarish 
uchun muljallangan bo‘ladi. Ish o‘rni ichida ish zonasi ajratiladi, bu uch ulchovli 
makon bo‘lib, uning doirasida hodimning barcha asosiy mehnat harakatlari amalga 
oshiriladi. Bu zona o‘rnining eng faol qismi hisoblanadi va uni tashkil etishga 
alohida talablar qo‘yiladi: insonning antropometrik va biomexanik parametrlariga 
mos kelishi, fiziologik jihatdan oqilona ish vaziyatini, tana a‘zolarining mehnat 

---

42 
ashyolariga, asbob yoki mashinalar va mexanizmlarni boshqarish organlariga 
yetishi, shuningdek mehnat harakatlarining havfsizligi va mehnat sharoitlarining 
zararsizligini kafolatlash. Ish o‘rni va ish zonasini tashkil etishga qo‘yiladigan 
talablarni fanning maxsus tarmog‘i- ergonomika tomonidan ishlab chiqiladi. Bu 
fanning vazifasi – insonning mehnat jarayonlaridagi funksional imkoniyalarini 
o‘rganish va eng maqbul mehnat sharoitlarini yaratish yuzasidan tavsiyanomlar 
ishlab chiqishdir. Bu sharoitlar asbob – uskunalar, mehnat sharoitlari va 
texnalogiyaning tuzilishi inson organizimining psixofiziologik xususiyatlariga mos 
kelishini ta‘minlaydi. Quyidagi 2.2.1-jadvalda Samarqand viloyati va Samarqand 
shahar bo‘yicha yaratilgan yangi ish o‘rinlari haqida ma‘lumot berilgan.