Kichik va katta guruhlar psixalogiyasi

Ko'chada sodir bolgan baxtsiz hodisaning guvohlari soni ortib borgan sari, jabrlanganga yordam berishga intilish, masuliyat hissi pasayib boradi
Kichik guruhlarning turlari (R.S.Nemov bo'yicha) Shartli (nominal) Real (haqiqiy) tabiiy Formal (rasmiy) Kuchsiz rivojlangan Labaratoriya tipli Noformal (norasmiy) Kuchli rivojlangan Korporotsiyalar Jamoalar Referent Noreferent.
Odatda kichik guruhlarni rasmiy va norasmiy turlarga bolib(E. Meyo taklifi) o'rganishadi. Rasmiy (formal) guruh deganda odatda rasmiy guruhlar tarkibida tashkil topadi. (guruh ichidagi guruh).
Kichik guruhlarning turlari (R.S.Nemov bo'yicha) Shartli (nominal) Real (haqiqiy) tabiiy Formal (rasmiy) Kuchsiz rivojlangan Labaratoriya tipli Noformal (norasmiy) Kuchli rivojlangan Korporotsiyalar Jamoalar Referent Noreferent.
Odatda kichik guruhlarni rasmiy va norasmiy turlarga bo'lib(E. Meyo taklifi) o'rganishadi. Rasmiy (formal) guruh deganda odatda rasmiy guruhlar tarkibida tashkil topadi. (guruh ichidagi guruh).
Har bir shaxs o`z faoliyatini turli guruhlar sharoitida yoki turli guruhlar tashilmaydigan individning oq, kishi jamiyatda yashar ekan, u doimo turli insonlar bilan muloqotda, osirda bo`ladi, bu muloqot jarayonlari esa doimo kishilar guruhida rorganish va guruhlarning shakllanishiga oid ilmiy xulosalar chiqarish Ijtimoiy psixologiyaning asosiy mavzularidan va muammolaridan biridir.
Har bir shaxs o`z faoliyatini turli guruhlar sharoitida yoki turli guruhlar tashilmaydigan individning oq, kishi jamiyatda yashar ekan, u doimo turli insonlar bilan muloqotda, osirda bo`ladi, bu muloqot jarayonlari esa doimo kishilar guruhida rorganish va guruhlarning shakllanishiga oid ilmiy xulosalar chiqarish Ijtimoiy psixologiyaning asosiy mavzularidan va muammolaridan biridir.
Psixologik map (o`quv faoliyati, bilim olish, yoshlarga xos birliklar (olum o`quv yurtida tazo. Kuchada biror tasodif roplangan kishilar uchun ham umumiy bo`lgan narsa bor - bu qiziquvchanlik bo`lib o'tgan xodisaga guvohlik, unga umumiy munosabatdir.
Guruhni alohida shaxslar tashkil etadi, lekin har bir guruh psixologiyasi uni tashkil etuvchi alohida shaxslar psixologiyasidan farq qiladi va op, shuning uchun ham ularni turli olimlar turlicha klassifikatsiya qiladilar. Bizning nazarimizda, G. M. Andreyevaning "Ijtimoiy psixologiya"darsligida klassifikatsiya guruhlarining asosiy turlarini o`z ichiga qamrab olgan. U har qanday kishilar guruhini avvalo shartli va real guruhlarga bo`ladi. Real guruhlar aniq tadqiqot maqsadlarda tolinadi. Konkret faoliyat odamlarning tabiiy extiyojlari asosida tashkil bo`ladigan bunday tabiiy guruhlarning olinadi. Katta guruhlar uni tashkil etuvchilarning maqsadlari fatarila olgan jamoa turlariga borif berish va ularning psixologik qonuniyatlarini organishga o'tamiz.
Katta guruhlar psixologiyasiga xos xususiyatlar va ularni ilmiy tadqiq qilish prinsiplari katta guruhlar kishilarning shunday birlashmalariki, undagi odamlar soni avvalo kolum sinfiy, ilmiy, irqiy, profesional belgilar ularning shu guruhga mansubligini tap sonli bo`lganligi va ular xulq-atvorini belgilovchi mexanizmlarning olsa kerak, Ijtimoiy psixologiyada olimlar koradilar. Lekin katta kishilar uyushmasining psixologiyasini bilish juda katta tarbiyaviy va siyosiy-mafkuraviy ahamiyatiga ega.
Bu sohadagi tadqiqotlarning kamligi bir tomondan, aytib o'tilganidek, kolsa, ikkinchi tomondan, katta guruhlar psixologiyasini organilishi kerak, deylik. Avvalo usha ishchilarning soni kozi turli ishlab chiqarish sharoitlarida ishlayotgan, turli iqlim sharoitlarida yashayotgan turli millatga mansub kishilardir. Ularning barchasini qamrab oladigan yagona ishonchli metodikani topish masalasi tadqiqotchi oldiga juda jiddiy muammolarni qo'yadi. Shuning uchun ham har bir katta guruhga taalluqli bo`lgan asosiy yetakchi sifatni topish va shu asosda uning psixologiyasini ollanma bo`lib kelmoqda.
Qolaversa katta guruhlar jamiyatning tarixiy taraqqiyoti mobaynida shakllangan guruhlar bo`lgani uchun ham har qanday guruhni olsin, xoh millatlar yoki xalqlar psixologiyasi boanalar onoda, hayot tarzini ortasida amalga oshiriladigan muloqot tiplari, oni u yoki bu katta guruhga mansub bo`lgan shaxsda tipik hislatlar shakllanadi. Masalan, 90 yillarning yoshlariga xos bo`lgan tipik sifatlar ana shu yoshlar organish uchun undagi bilish jarayonlarining oxshash yoshlarda ustun bo`lgan psixologik hislatlarining qanchalik namoyon bo`lishini, u mansub bo`lgan va asosan vaqtini organish zarur.
Bu degani, har bir shaxs ongida uning yakka, alohida orttirgan shaxsiy tajribasiga aloqador psixologik tizimlardan tashqari, uning qaysi millat, elat sinfi mansubligi singdirilgan psixologik tizimlar ham mavjuddir va uni ilmiy tadqiqotchi inkor etmasligi kerak.
Erkaklar va ayol psixologiyasi shuningdek, guruh ichidagi munosabatlar tabiatida iz qoldiradi. Ayollar jamoalari ko'proq hissiy, vaziyatli, rolli nizolar ularda paydo bo'ladi. Erkaklar guruhlari yanada qattiqroq, ba'zida hatto shafqatsiz, oqilona, lekin ayni paytda qattiq (inert) pragmatikdir, ya'ni ular biznes va obro'li to'qnashuvlarga moyil.