«Кимёвий технология жараён ва қурилмалар» кафедраси

 
 
 
 
 
 
5.8-rasm. Kalibrlovchi tiqinlar yordamida bukish. 
a-qoshiqsimon dorn; b-sharsimon dorn; v-qo‘shma dorn.
 
 
Materialni kuydirib qo‘ymaslik va tarkibi o‘zgarib ketmasligi uchun truba 
yuzasining temperaturasini nazorat qilish kerak. 
Bukish uskunalari. Bukish jarayonini qo‘lda yoki dastgohlarda qilish mumkin. 
Qo‘lda bukish jarayoni unumdorligi past va bu usuldan istisno tariqasida 
foydalaniladi. Qo‘lda bukish yog‘och yoki to‘qmoqlar yordamida plita ustida yoki 
bukish moslamalarida qilinadi. 
Mashinada bukish uning radiusi va zagotovka shakliga bog‘liq bo‘lib, quyidagi 
dastgohlarda kilinishi mumkin: pressda; material chetini bukish dastgohida; rolikli 
mashinada; truba bukish dastgohida. 
Presslarda bukish. Bukish jarayonini amalga oshirish uchun turli 
konstruksiyadagi: krivoshipli, ekssentrikli, friksion va gidravlik presslar qo‘llaniladi. 
Bukish, detal profiliga mos shtamp, puanson va matrisalarda amalga oshiriladi. 
Ushbu usulda mayda detallar yasalishi mumkin. 
Bukish kuchlanishi quyidagi empirik formulalardan topilishi mumkin: 
26 

---

a) bir burchakli bukishda 
δ
σ
δ
+
⋅
⋅
=
г
в
R
l
P
2
6
,
0
b) skobani bukishda
δ
σ
δ
+
⋅
⋅
=
г
в
R
l
P
2
7
,
0
bu erda l - mahsulot eni, mm
; δ - material eni, mm; σ
v 
- cho‘zishdagi mustahkamlik 
chegarasi, kg/mm
2
; R
g
- bukish radiusi, mm. 
Rolikli bukish dastgohi. Yupqa listlarning chetini bukish oddiy, ikki rolikli 
dastgohlarda qilinadi. Dastgoh, stanina va unda mahkamlangan mehanik uzatmali 2 
ta parallel roliklardan iborat. Ish jarayonida roliklar qarama-qarshi tomonga 
aylanadi. Shu tufayli, material roliklar orasidagi tirqishga tortiladi va bir vaqtning 
o‘zida tegishli shaklga keltiriladi (5.9-rasm).