«Кимёвий технология жараён ва қурилмалар» кафедраси

Reaktorlar konstruksiyalari 
Jarayonni tashkil etish bo‘ycha reaktorlar 3 guruhga bo‘linadi:
Davriy ishlaydigan reaktorlarda jarayonning hamma bosqichlari har xil vaqtda 
ketma-ket kechadi (3.2-rasm). 
3.2-rasm. Davriy reaktor 
1-qobiq; 2-g‘ilof; 3-zmeyevik; 
4-aralashtirgich 
10 

---

O‘zaro ta’sirdagi moddalar konsentratsiyasining o‘zgarish xarakteri reaksion 
hajmning hamma nuqtalarida bir xildadir. Lekin, hajmning biror nuqtasi uchun 
vaqt bo‘yicha turlicha bo‘ladi. Bu turdagi qurilmada reaksiya davomiyligini 
bevosita o‘lchash mumkin, chunki reaksiya vaqti va reaksion hajmda 
reagentlarning ta’sir vaqti bir xil. Davriy qurilmalarda texnologik jarayon 
parametrlari vaqt o‘tishi bilan o‘zgaradi.
Bunday reaktorlar ish unumdorligi kichik va ularni avtomatlashtirish, hamda 
rostlash qiyin.
Uzluksiz ishlaydigan reaktorda kimyoviy aylanish jarayonining hamma 
bosqichlari parallel va bir vaqtda yuz beradi (3.3-rasm). 
O‘zaro ta’sirdagi moddalar konsentratsiyasining o‘zgarish xarakteri har bir 
daqiqada reaksion hajmning turli nuqtalarida har xil. Lekin, hajmning biror 
nuqtasi uchun vaqt bo‘yicha o‘zgarmasdir. Bu turdagi qurilmada reaksiya 
davomiyligini bevosita o‘lchash mumkin emas, chunki uzluksiz ishlaydigan 
qurilmalarda reaksiya vaqti va reaksion hajmda reagentlarning ta’sir vaqti 
turlicha. Umumiy holda, moddalarning reaktorda bo‘lish vaqti aralashtirish 
intensivligi, oqimlar tarkibiga bog‘liq va har bir qurilma uchun alohida bo‘ladi. 
Yarim uzluksiz reaktorlar noturg‘un sharoitda ishlaydi, ya’ni ba’zi bir 
reagentlar uzluksiz, boshqalari esa - davriy uzatiladi. 
Ushbu turdagi reaktorlar kichik tonnajli ishlab chiqarish korxonalarida, 
ayniqsa ekzotermik reaksiya o‘tkazish zarur bo‘lgan jarayonlarda qo‘llanilishi 
maqsadga muvofiq.