Kimyo fani haqida

Elementar zarracha[tahrir | manbasini tahrirlash]
Asosiy maqola: Elementar zarracha
Bularning barchasi atom yadrolari yoki atomlari boʻlmagan zarralardir (proton bundan mustasno). Tor maʼnoda, boshqa zarralardan tashkil topgan deb hisoblash mumkin boʻlmagan zarralar (maʼlum bir taʼsir/kuzatish energiyasi uchun). Elementar zarralar ham elektronlar (-), protonlar (+) va neytronlardir .
Atom[tahrir | manbasini tahrirlash]
Asosiy maqola: Atom
Kimyoviy elementning barcha xususiyatlariga ega boʻlgan eng kichik zarrasi. Atom yadrodan va uning atrofidagi elektronlar „bulutidan“ iborat. Yadro musbat zaryadlangan protonlar va neytral neytronlardan tashkil topgan. Oʻzaro taʼsir qilish orqali atomlar molekulalarni hosil qilishi mumkin.
Atom har qanday moddaning kimyoviy parchalanish chegarasidir. Oddiy modda (agar u bir atomli boʻlmasa, masalan, geliy He) bir turdagi atomlarga, murakkab modda esa har xil turdagi atomlarga parchalanadi.
Atomlar (aniqrogʻi, atom yadrolari) kimyoviy jihatdan boʻlinmaydi.
Molekula[tahrir | manbasini tahrirlash]

Molekulyar struktura molekuladagi atomlarning aloqalari va nisbiy o'rnini tasvirlaydi. Rasmda paklitaksel molekulasi ko'rsatilgan ( nomenklatura nomi : (2a,4a,5b,7b,10b,13a)-4,10-bis(asetiloksi)-13-{[(2R,3S)-3-(benzoilamino)-2 - gidroksi-3-fenilpropanoil]oksi}- 1,7-dihidroksi-9-okso-5,20-epoksitaks-11-en-2-il benzoat)
Oʻz-oʻzidan mavjud boʻlishi mumkin boʻlgan ikki yoki undan ortiq atomlardan iborat zarracha. U doimiy sifat va miqdoriy tarkibga ega. Molekulaning xossalari uning tarkibini tashkil etuvchi atomlarga va ular orasidagi bogʻlanish tabiatiga, molekulyar tuzilishga va fazoviy joylashuvga (izomerlarga) bogʻliq. U bir necha xil holatlarga ega boʻlishi va tashqi omillar taʼsirida bir holatdan ikkinchi holatga oʻtishi mumkin. Muayyan molekulalardan tashkil topgan moddaning xossalari molekulalarning holatiga va molekula xususiyatlariga bogʻliq.
Modda[tahrir | manbasini tahrirlash]
Asosiy maqola: modda
Klassik ilmiy qarashlarga koʻra, materiya mavjudligining ikkita fizik shakli ajratiladi — materiya va maydon . Materiya materiyaning massaga ega shaklidir (massa nolga teng emas). Kimyo asosan atomlar, molekulalar, ionlar va radikallarga boʻlingan moddalarni oʻrganadi. Ular, oʻz navbatida, elementar zarralardan iborat boʻlib bular quydagilardir: elektronlar, protonlar, neytronlar.