Kimyo“ kafedrasi “ Organik kimyo “ fanidan “ o‘tkazilgan nazariy ochiq dars ishlanmasi katta o‘qituvchi, k f. n. Kultayev K. K

Нуклеофил ўрин олиш реакцияси. Бензол халқасига нуклеофил заррачалар таъсирида содир бўлдаиган реакцияга нуклеофил ўрин олиш реакцияси дейилади. Бундай реакцияга гидроксиллаш, аминлаш реакцияси мисол бўлади.


NO₂-C₆H₅ + NaOH → C₆H₄NO₂OH + C₆H₄NO₂OH + H₂O
Нитробензол орто –гидроксонитробензол para- gidrokcоnitrobenzol


Ishlatilishi . Arenlardan dorilar, portlovchi moddalar, bo’yoqlar va gerbisidlar olinadi. Arehlar xushbo’y hidli bolganligi sababli kosmetik preparatlar tayyorlanadi.
Matnni belgilash tizimi
(V) - men bilgan narsani tasdiqlaydi.
(+) – yangi ma’lumot.
(-) – men bilgan narsaga zid.
(?) – meni o‘ylantirdi. Bu borada menga qo‘shimcha ma’lumot zarur.
Insert jadvali

Tushunchalar	V	+	-	?
Sp^2-gibrid- lanish
π,σ –bog’lar.
birikish
oksidlanish
Elektrofil almashinish
Nukleofil almashinish
Gidrogenlash
Gidratlash
Sifat reaktsiya

Xulosa : Talabalar yuqorida bir biridan o‘rgangan xolda, xamkorlikda topshirilgan muommali savollarni yecha oladi. Ma’ruza davomida benzol va uning gomologik qatorini bilib oladi. Nomenklatura va izomerlar tuzishni o‘rganadi. Zelinskiy reaksiyasi xaqidagi tushunchaga ega bo‘ldi.
B/B/BX jadvali
Arenlar qanday birikmalar ekan ?

Bilaman	Bilishni hohlayman	Bilib oldim.

Uy ishi .

1. 
   Arenlarda sp² gibridlanish hosil bo’lishini tushuntirish.
   
2. 
   Benzol va uning gamologlariga doir test savollarini yechish.
   

Аdаbiyotlаr (аsosiy ).
1. Абdusаmаtov А. Orgаnik kimyo, Dаrslik , Toshkent , 2005 yil.
2. Umаrov V. Orgаnik kimyo,O‘quv qo‘llаnmа , Toshkent , Iqt. moliya. 2007 y
3. Sobirov Z . Orgаnik kimyo, O‘quv qo‘llаnmа, Toshkent , 1999 y.
Qo‘shimchа аdаbiyotlаr
1. G. P. Xomchenko. Kimyo (Oliy o‘quv yurtlаrigа kiruvchilаr uchun qo‘llаnmа). - T.: O‘qituvchi, 2010.
2. Н.Л. Глинка Умумий кимё — T.: Ўқитувчи , 1988.
3. А.А. Петров, X.В. Бальян, А.T.Трощенко Органическая химия , Москва 1909
4. S.Iskаndаrov, B.Sodiqov. Orgаnik kimyo nаzаriy аsoslаri, Toshkent, 1987 y
5. M.M. Абdulxаevа, O‘.M. Mаrdonov Kimyo , Toshkent, 2002 y.
Elektron tа’lim resurslаri:
1. www. tdpu.uz 2. www.pedagog.uz 3. www.Ziyonet.uz 4. www.edu.uz