Kimyo kafedrasi a. A. Ibragimov

Idish va jixozlar:

100 ml sig’imi 2 bo’g’izli kolba, qaytar ko’rsatgich, tomchi voronkasi, 2 ta-suv xammomi, gaz ajratuvchi nay, konussimon kolba, 250 ml sig’imli stakan, ajratish voronkasi, shisha tayoqcha, suv bug’i yordamida xaydash qurilmasi.

YAxshilab quritilgan qaytar sovitgich voronka o’rnatilgan 2 bo’g’izli kolbaga kristall yod 0,2 g atrofidagi metall qirindisi (yog’sizlantirilgan), 10 ml toluol va tomchilatib 50 ml brom solinadi. Reaksiya bir necha daqiqadan so’ng boshlanadi. Uning borishini kolbani qaynoq yoki sovuq suvga botirib turish orqali ta`minlanadi. Vodorod bromid sovutgichdan voronkaga ulangan suv tagigacha tushirilgan nay orqali stakanga o’tadi.

Reaksiya yakunlangandan so’ng aralashma suv bug’i bilan toki yi0gichda og’ir yog’simon suyuqlik yig’ilmay qolguncha xaydaladi. Uni ajratish voronkasi yordamida ajratiladi, hamda suvsiz kal’tsiy xlorid bilan suv xammomida qizdiriladi. Maxsulotni xona xaroratida sovitiladi, uni qotgan kal’tsiy xlorid kristallogidratdan ajratiladi va haydaladi, 180^oS atrofida qaynaydigan fraktsiyani yig’iladi.

Xosil qilingan suyuqlik muz bilan sovitiladi va engilgina shisha tayoqcha bilan kolba devorlari ishqalanadi, bu kristallanish jarayonini tezlashtiradi.

Xosil bo’lgan p-bromtoluol kristallari yog’simon qismdan Byuxner voronkasi yordamida fil’trlab ajratiladi.

Unum 5-6 g (nazariydan 33-40%).

p-bromtoluol (p-metilbrombenzol)-rangsiz kristall modda (spirtdan rombik kristallar ko’rinishida kristallanadi), suyuqlanish xarorati 28,5^oS ga teng. Qaynash xarorati 184,5^oS, amalda suvda erimaydi, efirda eriydi, etil spirtida oson eriydi.