Kimyo texnologiya 1 Kimyoviy texnologiya fani va uning vazifalari

Navlarga ajratish. Bu usulda xomashyo zarrachalarining kata - kichikligiga 
qarab ajratish orqali boyitiladi. Agar xomashyo qattiqligi turlicha bo'lgan minerallardan 
iborat bo'lsa, yumshoqlari juda maydalanib ketadi. 
Qattig'i esa yirikroq bo'laklarga bo'linadi. U elakdan o'tkazilgandan so'ng 
yiriklari maydasidan ajratiladi, navlarga ajratiladi va bir yo'la xomashyo ham boyiydi.
Gravitatsion boyitish massasi, kattaligi va zichligi turlicha bo'lgan zarrachalaming 
suv yoki gaz oqimida og'irlik kuchi ta'sirida yoki markazdan qochma kuch ta'sirida har xil 
tezliklarda pastga tushishiga asoslangan. Xomashyo suvda erisa yoki buzilsa quruq 
usuldan foydalaniladi. Quruq gravitatsion usulda boyitish havo oqimida cho'ktirish orqali 
yoki separator mashinalarda olib boriladi. Havo separatoriningtuzilishi 3-rasmda 
berilgan. 
Elektromagnitli boyitish usuli paramagnitli yoki ferromagnitli ashyolarni 
diamagnitli materiallardan ajratishda qo'llaniladi. 
Flotatsion boyitish. Flotatsiya inglizcha flotation so'zidan olingan bo'lib, 
qalqib chiqish degan ma'noni anglatadi. Bu usul keng tarqalgan bo'lib, bu usulda 
polimetall sulfidli rudalar boyitiladi. Apatitlar neFilindan ajratiladi, oltingugurtli 
rudalardan konsentratlar olinadi, toshko'mir va ko'pgina tuzlar boyitiladi.
70. Flotatsiya, uning nazariy jabhalari, flotatsion kameraning tuzilishi va ishlashi

1. 
   Flotatsiya (Fr. flyotatsiya., Ot. flotter. - Suzish) - bu moddalarning o'ziga xos sirt energiyalarining farqi tufayli turli muhitlar yuzasida ushlab turish qobiliyati. Dastlab flotatsiya minerallarni boyitish uchun ishlatilgan, endi u oqava suvni tozalash uchun faol ishlatiladi. Flotatsiya tizimlari suv yoki oqava suvdan tortib olinadigan zarrachalar ajratilgan.Flotatsiya texnikasi texnologik drenajlarni, faol il, munitsipalitetika, ichimlik suvi, sanoat oqava suvi, texnologik suvni tozalash uchun ishlatiladi. Sanoat flotatsiyasi ko'plab sanoat tarmoqlarini tashkil etadi, masalan: Ularning tarkibida bo'lgan oqava suvlar Surfakterantlar (sirtchilar),turli moylar neftni qayta ishlash mahsulotlari, tolali komponentlar va isrofob xususiyatlari bo'lgan boshqa zarralar. Flotatsiya bilan, mintaqa pufakchalarini oqova suvlar tarqalishida tarqalishining hajmi, soni va bir xilligiga bog'liq. Havo pufakchalarining eng samarali hajmi 15-130 mkmni tashkil qiladi va eng buyuk 100 - 200 mikronga etadi.
   

71. Xomashyo muammosi, xomashyoni kompleks ishlatilishi.
Xomashyodan kompleks foydalanishning yana asosiy yo‘llaridan biri
murakkab tarkibli xomashyoni ketma-ket qayta ishlash orqali qimmatli
mahsulotlarga aylantirishdir.
Sulfidli polimetall rudalarni kompleks qayta ishlash yo‘li bilan rangli
metallar, oltingugurt, sulfat kislota hamda cho‘yan olishda ishlatiladigan
temir oksidlari olinadi. Neft va gazni dastlabki tozalash orqali
oltingugurtni ajratib olinishi, birinchidan xomashyodan kompleks
foydalanish imkoniyatini yaratadi, ikkinchidan esa, neft va gazdan
olinadigan mahsulotlarning sifat tarkibini yaxshilaydi.
72. Suvning sanoatdagi vazifalari. Suvning turlari va sifati.
73. Suvning qattiqligi va uni yo’qotish usullari.
Tabiatda toza suv uchramaydi: uning tarkibida doimo biror moddalar aralashgan bo‘ladi. Jumladan, suv yer qobig‘idagi tuzlar bilan o‘zaro ta’sirlashib, muayyan qattiqlikka ega bo‘lib qoladi.
Suvning qattiqligi — suvda kalsiy kationlari Ca2+ va magniy kationlari M g2+ borligidan kelib chiqadigan xossalari to‘pIami.
Agar suvda bu kationlarning konsentratsiyasi yuqori bo'lsa, u holda suv qattiq, agar kam bo‘Isa — yumshoq deyiladi. Xuddi ana shu kationlar tabiiy suvlarga o£ziga xos xususiyatlar baxsh etadi. Kir yuvilganda qattiq suv gazlamalarning sifatini yomonlashtiradi va ko‘p sovun ishlatishga to‘g‘ri keladi, sovun Ca2+ va Mg2+ kationlarini bogiashga sarflanadi.
2Cl7H 35COO“ + Ca2+ = (C17H35COO)2Ca I
2C17H 35COCT + Mg2+ = (C17H 35COO)2Mg I
va ko‘pik shu kationlar to'liq, cho‘kkandan keyingina hosil bo‘ladi. Ba’zi sintetik yuvish vositalari qattiq suvda yaxshi yuvadi, chunki ularda kalsiy va magniy tuzlari oson eriydi. Qattiq suvda ovqat mahsulotlarining pishishi qiyin b o ‘ladi, unda qaynatilgan sabzavotlarning esa ta’mi bo‘lmaydi. Choy yaxshi chiqmaydi va ta’mi yo‘qoladi.
74. Ichimlik suvi va uning ko’rsatkichlari.
Suv sifatining barcha ko'rsatkichlari quyidagilarga bo'linadi:

• 
  suvning hidini, rangini, ta'mini va loyqalarini o'z ichiga olgan organoleptik xususiyatlar;
  
• 
  kimyoviy ko'rsatkichlar, jumladan pH, jami mineralizatsiya yoki suvning quruq qoldig'i, shuningdek uning qattiqligi;
  
• 
  bakteriologik ko'rsatkichlar (mikrobial raqam - 1 ml suvdagi mikroorganizmlar soni (100 dan ortiq bo'lmagan), agar indeks (1 L suvdagi E guruhining 3 dan ortiq bo'lmagan bakteriyasi) bo'lsa, agar titer indeksning teskari ko'rsatkichi bo'lsa, 1 E.coli (300 ml dan ko'p));
  
• 
  kimyoviy ko'rsatkichlar (turli kimyoviy makro va mikroelementlarning suv tarkibi).
  
• 
  uvdagi muhitda temir miqdori normallashadi. Bu ko'rsatkich 0,3 mg / l dan oshmasligi kerak.
  
• 
  Suv purifikatsiya bosqichidan o'tib ketgan bo'lsa-da, nitrit zarralari hali ham saqlanib qolishi mumkin. Yaxshi ichimlik suvida ularning tarkibi 3 mg / l dan oshmasligi kerak.
  
• 
  Baliq suvi muhitida to'g'ri fluorit tarkibiga teng darajada muhimdir. Normativ hujjatlarga ko'ra, bu qiymat 1,5 mg / l dan oshmasligi kerak.
  
• 
  Suvni tahlil qilganda uning permanganat oksidlanish indekslari taxmin qilinadi, odatda 7 dan oshmasligi kerak.
  
• 
  Bundan tashqari, ichimlik suvida sulfidlarning mavjudligi ruxsat etiladi, lekin ularning konsentratsiyasi 0,003 mg / l dan oshmasligi kerak.
  
• 
  Suvli muhitda parchalanadigan organik aralashmalar bo'lsa, suyuqlik vodorod sulfid bilan to'yingan bo'lishi mumkin. Shuning uchun, yaxshi suv tapasida bu modda aniqlanmasligi kerak.
  

75. Sanoat suvlarini tozalash usullari.

Suvni tozalash — suv taʼminoti manbalari (daryolar, koʻllar, suv havzalari, suv omborlari va boshqalar)dan vodoprovod tarmogʻiga kelib tushadigan suvning sifatini belgilangan meʼyorga keltirish uchun moʻljallangan texnologik jarayonlar majmui. Sanoat korxonalari va maishiy korxonalardan chiqadigan oqova suvlarni tozalashni ham oʻz ichiga oladi. [[Suv taʼminoti va kanalizatsiya tizimidagi, korxonalardagi muxandislik inshootlari yordamida hamda biologik va kimyoviy usullarda amalga oshiriladi. Sanoat chiqindi suvlarini tozalash uchun ishlatiladigan jarayonlarni tavsiflaydi chiqindi suvlarni tozalash sanoat tomonidan istalmagan yon mahsulot sifatida ishlab chiqarilgan. Tozalashdan keyin tozalangan sanoat chiqindi suvlari (yoki chiqindi suvlari) qayta ishlatilishi yoki qayta chiqarilishi mumkin sanitariya kanalizatsiyasi yoki yer usti suvlari muhitda. Ko'pgina sanoat tarmoqlari bir qismini ishlab chiqaradi chiqindi suv. So'nggi tendentsiyalar bunday ishlab chiqarishni minimallashtirish yoki ishlab chiqarish jarayonida tozalangan chiqindi suvlarni qayta ishlashga yo'naltirilgan.
76. Aylanish darajasini muvozanat konstantasi bilan bog’liqligi.
Kimyoviy jarayonlarning ko’pchiligi ikki qarama-qarshi yo’nalishda boradi, ya’ni reaksiya boshlangan vaqtda avval mahsulotlar hosil bo’ladi, birmuncha vaqt o’tgandan keyin bu mahsulotlar bir-biriga o’zaro ta’sir etib, qisman, dastlabki moddalarga aylanadi, natijada reaksiya olib borilayotgan idishda reaksion mahsulotlar bilan bir qatorda dastlabki moddalar aralshmasi hosil bo’ladi. Kimyoviy muvozanat holatida vaqt birligi ichida qancha mahsulot parchalansa, shuncha miqdor yangisi hosil bo’ladi. Shuning uchun kimyoviy muvozanat dinamik (haraktdagi) muvozanat hisoblanadi. U quyidagi uch belgiga ega:1. Kimyoviy muvozanat holatidagi reaksion sistema (aralashma) tarkibi vaqt o’tishi bilan o’zgarmaydi. 2. Muvozanatdagi sistema tashqi ta’sir tufayli muvozanat holatidan chiqarilsa, tashqi ta’sir yo’qotilgandan keyin u yana o’sha oldingi muvozanat holatiga qaytadi: agar tashqi ta’sir davom etaversa, shu sharoitga mos bo’lgan yangi muvozanat holati qaror topadi. 3.Qaytar reaksiya mahsulotlarini o’zaro reaksiyaga kiritish yoki dastlabki moddalarni bir-biriga ta’sir ettirish yo’li bilan (ya’ni qarama-qarshi yo’llar bilan) muvozanat holatiga erishish mumkin.
77. Zamonaviy kimyoviy ishlab chiqarish.
78. Zamonaviy kimyoviy texnologiya.