Kimyo texnologiya 1 Kimyoviy texnologiya fani va uning vazifalari

281). Kimyoviy reaktorlarning klassifikatsiyasi.
Harorat sharoitiga qarab kimyoviy reaktorlar va unda boruvchi jarayonlar adiabatik, izotermik va politermikka boiinadi. Adiabatik reaktorlarda reagentlar oqimi tinch holda borganda (aralashtirilmasa) uni o‘ rab turgan atrof muhit bilan issiqlik almashinuv jarayoni bormaydi. Ya’ni issiqlik reaktordan reaktor devori orqali yoki isitgichlar orqali tashqariga chiqmaydi va tashqaridan ichkariga ham kirmaydi, yaxshi izolatsiyalangan (ajratilgan) boiadi. Reaksiyaning barcha issiqligi reaksiyaga kiruvchi moddalar oqimida (reaksion aralashmada) to‘planadi (akkumulat siyalanadi). Izotermik reaktorlar reaksion hajmning barcha nuqtalarida bir xil o‘zgarmas haroratga ega bo'ladi. Politermik reaktor deb, reaksiya issiqligi jarayondan issiqlikning olinishi yoki berilishi bilan yoki asosiy jarayon issiqlik effektiga teskari ishorali boigan qo'shimcha jarayonning issiqlik effekti bilan qisman qoplanadigan reaktorlarga aytiladi. Politermik reaktorlarga reaksion aralashmani aralashtirish darajasi kam bo‘lgan va reaksion hajm ichida issiqlik almashtirgichlari kam boigan uskunalar misol boiadi


282). Ideal aralashtirish reaktorining tushunchasi va xususiyatlari.
Ideal siqib chiqarish quvursimon uskunasi politermik sharoitda ishlaydi. Bunday uskunalar endotermik katalitik jarayonlar uchun, masalan, metanni suv bug‘i bilan konversiyalab, sintez gaz (C O +H 2) ishlab chiqarishda ishlatiladi. Bunda konversiya quvurchalar ichidagi katalizator yuzasida boradi, quvurlar orasidagi bo‘shliqda esa reaksiyaning endotermik effektini qoplash uchun tabiiy gaz yoqiladi. To‘liq aralashtirish reaktorida uskunaga tushgan gaz yoki suyuqlikning har qanday elementar hajmi darhol reaktor hajmining hamma joyidagi moddalar bilan aralashadi. Oqimning girdobliligi (turbulentligi) tufayli (turbulentlik deb, shunday harakatga aytiladiki, unda gaz yoki suyuqlikning barcha massasi bir tomonga girdobsimon harakat qilgan holda aralashadi) uskuna balandligi va ko'ndalang kesimiga tomon to‘g‘ri chiziqli harakat tezligiga nisbatan, bir necha marta kattadir. Bunday uskunalarda reaktorning butun hajmida barcha moddalarning konsentratsiya va boshqa moddaga aylanish darajasi, reaksiya tezligi, harorati va boshqa parametrlari bir xil va oxirgi holatiga teng bo‘ladi. '