Kimyo texnologiya 1 Kimyoviy texnologiya fani va uning vazifalari

277). Shisha inson hayotining qaysi sohalarida ishlatiladi?
278). Shisha mahsulotlaridan qanday fizik va kimyoviy xossalari ajratib olinadi?
279). Shixta tayyorlash va shisha olish metodikasini tushuntiring
Shisha xomashyosining asosiy komponenti soda bo‘lib, u natriy sulfatga nisbatan o‘zining ko‘pgina texnik ustunliklariga ega. Tarkibida faqat Na20 , CaO, MgO, SiO, oksidlarni saqlovchi shisha keng miqyosda qo‘llaniladi. Na20 ning o‘rniga K20 va CaO hamda MgO o‘rniga PbO ishlatilsa tiniqligi, yaltiroqligi, nurni burish xossasi ortadi. Shisha pishirish uchun asosiy xomashyo bu kvars qumi, ohaktosh yoki bo‘r, soda yoki suvsiz natriy sulfat, potash, kaolin, magnezit, dolomit, glyot (PbO), bor kislotasi yoki bura va boshqalar bo‘lib, ularga shisha hosil qiluvchilar deyiladi. Rangli shishalar olish uchun shixtaga turli bo‘yoqlar (turli metall oksidlari, ular shishada eriydi) qo‘shiladi. Masalan, temir oksidi shishani sariq-yashil rangga bo‘yaydi, M n02 — binafsha, MnO — och sariq yoki qizil, nikel oksidi - qizil-qo‘ng‘ir, kaliy oksidi — binafsha, kobalt oksidi — ko‘k ranglarga bo'yaydi. Bulardan tashqari shixtaga 25—30 %gacha shisha siniqlari qo‘shiladi. Tiniq bo‘lmagan oq-sutsimon shishalarni olish uchun shixtaga so‘ndiruvchilar, masalan, qalay oksidi, kalsiy fosfat, kriolit, talk, surma va ftor birikmalari qo‘shiladi. Tayyor shixta vannasimon pechlarga solinib pishiriladi. Shishani pishirish deb bir jinsli shisha massasi hosil bo‘lguncha shixtani suyuqlantirish jarayoniga aytiladi. Shishani pishirganda murakkab fizik-kimyoviy jarayonlar boradi. Shixta qizdirilganda (Na?C 0 3, CaC03, M gC03 va S i02lardan) qisman qo‘sh tuzlar hosil bo‘ladi: M gC03+ N a,C03= MgNa2(C 03)2(250°Cda) CaC03+ Na~C03= CaNa2(C 03)2(400°Cda).
280). Kimyoviy reaktorlarga qo‘yiladigan talablar.
Sanoat reaktoriea bo‘lgan asosiv talablar kimyoviy ishlab chiqarishning tavsifiga bog‘liq bo‘lib, quyidagilardan iborat: 1. Yuqori mahsuldorlik va intensivlikni ta’minlashi. 2. Ekzotermik reaksiya issiqligidan va endotermik jarayonlarning borishi uchun tashqaridan beriladigan issiqliklardan to ‘liqrdq foydalanish imkoniyatini berishi. 3. Reagentlarni aralashtirish va bir joydan boshqa joyga ko‘chirish, tashish kabilar uchun sarflanadigan energiyadan ratsional foydalanib sarfiyotni kamaytirishni ta’minlash. 4. Tuzilishi juda oddiy, oson boshqariladigan va xavfsiz, shu bilan bir qatorda arzon materiallardan (qora metallar, silikatli materiallar, arzon plastmassalar va hokazolar) yasalgan boMishi. 5. Im koni boricha to ‘liqroq m exanizatsiyalashgan b o ‘lishi va jarayonlarni boshqarishni avtomatlashtirishni ta’minlashni. 6 . Sharoitning asosiy param etrlari (С, T, P) katta qiym atlarda o ‘zgarganda ham reaktor barqaror ishlab turadigan bo‘lishi kerak.