5-laboratoriya ishi effuziv magmatik tog‘ jinslari laboratoriya ishining maqsadi
Download 486.82 Kb. Pdf ko'rish
|
1 2
|
5-LABORATORIYA ISHI EFFUZIV MAGMATIK TOG‘ JINSLARI 1. Laboratoriya ishining maqsadi Effuziv magmatik tog‘ jinslarinining kelib chiqishi va ularning turlarini o’rganish. 2. Umumiy ma`lumotlar Otqindi (effuziv) jinslar. Otqindi jinslar kimyoviy tarkibi bo‘yicha chuqurlik intruziv hosilalarning muqobillari hisoblanadi, ammo ulardan strukturaviy va teksturaviy xususiyatlari bo‘yicha kuchli farq qiladi. Chala kristalli va shishasimon strukturasining hamda yaxlit bo‘lmagan, yuqori g‘ovakli teksturasining mavjudligi ularning nurashga chidamliligi va mustahkamlik ko‘rsatkichlarining doimiyligiga salbiy ta’sir ko‘rsatadi. Ammo ularning orasida qurilishda keng qo‘llaniluvchi ancha zich va mustahkam turlari uchraydi. Riolit - tarkibida 65-75 %. SiO 2 bo‘lgan nordon jins. Och tusli, deyarli oq, granitning effuziv muqobili hisoblanadi. Strukturasi porfirli yoki shishasimon, teksturasi shishasimon yoki porfirli. Flyuidal teksturasi kuzatiladi (5.1-rasm). Mineral tarkibi: vulkanik shisha, dala shpatlari. Kvars siyrak uchraydi va amalda ko‘zga tashlanmaydi. Qora rangli minerallardan biotitning yaltiroq varaqchalari, kamroq rogovaya obmankaning cho‘zinchoq yoki ignasimon kristallari uchraydi. Kvars, kamroq kaliyli dala shpati, plagioklaz, shishasimon asosiy massaga botgan biotit yoki piroksenga ega. Riolit lava oqmalari, vulkan gumbazlari, vulkan kuli to‘plamlari shaklida uchraydi. Obsidian - vulkanik jins. U to‘q qo‘ng‘ir, jigarrang va qora bo‘ladi. Strukturasi shishasimon, teksturasi bir jinsli. YAltiroqligi shishasimon, sinishi chig‘anoqsimon (5.2-rasm). 5.1-rasm. Riolitning flyuidal teksturasi. Nordon riolitli yoki riolit- datsitli lavaning qovushoq turlari qotishidan hosil bo‘ladi. Asosan engil betonlarning shishuvchi to‘ldiruvchisi sifatida foydalaniladi. Obsidianning ba’zi turlari taqinchoq toshi sifatida ishlatiladi. Tosh va bronza asrlarida obsidian nayza uchlari, pichoqlar va qirg‘ichlar tayyorlash uchun qo‘llanilgan. Obsidianning po‘choqsimon turlar perlit deyiladi. Pemza juda g‘ovakli, engil nordon vulkanik jins bo‘lib, bug‘lar va gazlar bilan kuchli to‘yingan nordon lavalarning (60-73% SiO 2 ) shishishi va tez qotishi natijasida vujudga keladi (5.3-rasm). Pemzaning kimyoviy tarkibi o‘zgaruvchi. Rangi oq, kulrang, sariq. Strukturasi shishasimon, teksturasi g‘ovakli. U 60 -.80% gacha etadigan yuqori g‘ovakligi va engilligi bilan farq qiladi. Qoplamalar shaklida yotadi. Pemza gigroskopik emas, etarli darajada sovuqbardoshligi va olovbardoshligi bilan xarakterlanadi. Abraziv material, kimyo sanoatida - filtrlar, qurituvchi mahsulotlar va h.k sifatida qo‘llaniladi. Pemza ushoqlari engil betonlarning to‘ldiruvchisi, pemza qumi va kuli sementga gidravlik qo‘shimcha sifatida ishlatiladi. Otqindi jinslar orasida vulkan shishasi sezilarli o‘rin egallaydi: deyarli suvsiz amorf qora yoki qizil-qo‘ng‘ir obsidian; mayda g‘ovakli och-kulrang yoki jigarrang 3.-.4% gacha suvli perlit; ko‘p miqdordagi suvga ega yashilsimon yoki qo‘ng‘ir smola toshi (pexshteyn). Vulkan shishasidan shishgan perlit - engil va g‘ovakli material olinadi. U yaxshi ovoz va issiqlik tutuvchi xossalarga ega bo‘ladi hamda engil betonlarda to‘ldiruvchi shaklida, filtrlovchi va izolyasion materiallar, yuqori sifatli shisha olish uchun esa xom ashyo sifatida qo‘llaniladi. 5.2-rasm. Obsidianning shishasimon strukturasi. 5.3-rasm. Pemzaning g‘ovakli strukturasi. Andezit - 52-65 % SiO 2 dan tarkib topgan o‘rta jins. Dioritning effuziv muqobili. Tog‘ jinsi kulrang, sariqsimon-kulrang yoki qo‘ng‘irsimon, to‘q- kulrang yoki deyarli qora. Strukturasi chala kristalli (porfirli) (5.4-rasm), mayda donali, teksturasi zich yoki g‘ovakli, flyuidal. Mineral tarkibi: plagioklaz, dala shpatlari, rogovaya obmanka, biotit. U asosiy massada donalar shaklida uchraydigan avgit yoki rogovaya obmankadan va o‘rta plagioklaz – andezindan tarkib topgan zich yoki g‘ovakli mayda donali jins. Oqmalar, gumbazlar hosil qiladi. Undan qurilishda va kislotabardoshli material sifatida foydalaniladi. Qora rangli minerallarining tarkibi bo‘yicha avgitli, giperstenli, rogovoobmankali va biotitli andezitlar ajratiladi. Download 486.82 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|
1 2