Kimyoda atom-malekulyar talimot

Fizik hodisalarda molekulalar saqlanib qoladi. Kimyoviy hodisalarda esa parchalanadi.

Bir hil moddalar tarkibi va hossalari jihatdan farq qiladigan boshqa modalarga aylanadigan va bunda atomalr yadrolarinign tarkibida o’zgaradigan hosisalar kimyoviy hodisalar deyiladi.
Havoda oksidlanish, yonish, rudalardan metallaning olinisahi, temirning zanglashi – bularning hammasi kimyoviy hodisalardir. Bu hodisdalarni boshqacha qilib aytganda kimyoviy o’zgarishlar, kimyoviy reaksiyalar yoki kimyoviy o’zarota’sirlar deyiladi. Kimyoviy hodisalar bilan fizik hodisalarni bir biridan farq qilish lozim.
Fizik hodisalarda moddalarning shakli yoki fizik holati o’zgaradi yoki atom yadrolarining tarkibi o’zgarishi hisobiga yangi moddalar hosil bo’ladi.
Masalan gazsimon ammiak suyuq azot bilan o’zaro ta’sir ettirilganda ammiak dastlab suyuq, so’ng esa qattiq holatga o’tadi. Bu kimyoviy hodisa emas,balki fizik hodisadir. Chunki, moddaning tarkibi o’zgarmaydi. Yangi moddalar hosil bo’lishiga olib keladigan ba’zi hodisalar fizik hodisalar qatoriga kiradi. Masalan, bir hil elementlarning atomlarida boshqa hil elementlarning atomlari hosil bo’ladigan yadro reaksiyalari fizik hodisalardir.

9. 
   Nomolekulyar tuzilishli moddalrda kristal panjaralarning tugunlarida atomlar va boshqa zarrachalar bo’ladi. Ana shu zarrachalar orasida kuchli kimyoviy bog’lanish bo’lib, uni uzish uchun ko’p energiy talab qilinadi. Shu sabapli, nomolekulyar tuzulishli moddalarning suyuqlanish xaroratlari ancha yuqori bo’ladi.
   

Fizik va kimyoviy hodisalar atom moleekulyar ta’limot asisoda tushuttiriladi. Masalan, fizika kursida ma’lum bo’lgan diffuziya hodisasi bir modda molekulalarining boshqa moddaning molekulalari orasiga kirib bora olishi bilan tishuntiriladi. Bunga sabab shuki, molekulalar doimo harakatda va ular orasida oraliqlar bo’ladi.
Kimyoviy reaksiyalarning mohiyati bir moddaning atomlari orasidagi kimyoviy bog’lanishlarning uzilishidan va atomlarning qayta gruppalanib boshqa moddalar hosil bo’lishdan iborat.