“Kimyoning ilmiy vа pedаgogik metodologiyasi” fanining maqsad va vazifalari

Metodologiya turlari

• Bilish metodlarlari voqelikni qamrab olishi jihatidan 3 turga boʻlinadi:
• Yalpi umumiy bilish metodlarlari — hamma fanlarda va bilishning barcha bosqichlarida ham qoʻllaniladigan umumiy va universal metodlarlar — metodologiya;
• Umumiy bilish metodlarlari — bir qancha yoki barcha fanlarda qoʻllaniladigan va bilishning muayyan bosqichi (empirik, nazariy yoki empirik bosqichdan nazariy bosqichga oʻtish chegarasi)da qoʻllaniladigan bilish metodlarlari;
• Xususiy yoki maxsus metodlarlar — ayrim fan doirasida qoʻllaniladigan bilish metodlarlari.

Oʻrta osiyo olimlaridan Forobiy, Xorazmiy, Beruniy, Ibn Sino va boshqa fan metodlarlarini rivojlantirganlar. Xorazmiy olimlarni uchga boʻlib, ularning bir qismi ilmiy kashfiyotlarni ochishda qullaniladigan yoʻl-yoʻriq va usullarni ishlab chiqib boshqa olimlarning ilmiy izlanishlarini osonlashtiradi, deb yozganida, aynan shu metodlarlarni ishlab chikuvchi olimlarni nazarda tutgan.Yaqin davr yevropa faylasuf olimlari ham metodlar taraqqiyotiga salmoqli hissa qoʻshishdi. F. Bekon, G. Galiley, R. Dekart, G. Leybnits singari faylasuflar metodlarlar haqida maxsus asarlar ham yozishdi.Hozirgi zamon fanlarida koʻplab umumiy, xususiy ilmiy metodlarlar qoʻllaniladi. Ayniqsa, keyingi asrda modellashtirish va matematik metodlarlarning yangi shakllari rivojlandi, kibernetik modellashtirish va kompyuter modellashtirish metodlarlari jamiyatning qariyb barcha sohalarida keng miqyosda qoʻllanilmoqda. Zamonaviy ilmiy metodlarlar tadqiqotchilarga dunyo sir-asrorlarini ochishda yordam bermoqda.

Kimyoning fan sifatida rivojlanishi

• Kimyo ilmiy va pedagogik metodologiyasi quyidagi masalalarni o’z ichiga oladi: materiya harakatining kimyoviy shakli; kislota va asos tushunchalari; modda tarkibining uzluklikligi va uzluksizligi; kimyo fizikani, kimyo bilan biologiyani, kimyo bilan matematikani o’zaro munosabati; anorganik va organik kimyoni o’zaro munosabati va h.k.o.
• Moddaning kimyoviy evolyutsiyasi ya’ni uning kimyoviy element, oddiy modda, anorganik birikma shaklidan organik modda darajasiga ko’tarilishi, undan esa tarkibi va tuzilishi jihatidan ancha murakkab bo’lgan biologik qurilmalarning yaralishi o’ta qiziqarli falsafiy- metodologik muammo bo’lib, uni ko’pgina fanlarningo’zaro hamkorligida hal qilish mumkin.