“Kimyoning ilmiy vа pedаgogik metodologiyasi” fanining maqsad va vazifalari

Tabiatdagi jarayonlarni to‘rtta masshtabga (darajaga) bo‘lish mumkin:
1)Astronomik(Koinot);
2)Makroskopik (insoniyat va uni o‘rab olgan muxit);
3)Mikroskopik (atom va molekula darajasi);
4)Ultramikroskopik (elementar zarrachalar tuzilishi darajasi).
Fizika – yuqoridagi barcha darajalardagi o‘zgarishlar va hodisalarni o‘rganadi.
Biologiya – tirik tabiatdagi makroskopik jarayonlarni o‘rganadi. Kimyo – moddalarni makroskopik darajada o‘zgarishlarini atom-molekulyar darajada tahlil qilib o‘rganadi.
Kimyo – moddalar, ularning tarkibi, tuzilishi, xossalari va ular orasida boradigan o‘zgarishlarni o‘rganadigan fan.
Italiyalik M.Djua Kimyo tarixini beshta katta davrga bo’lishni taklif qilgan.
1-DAVR: KIMYONING ALKIMYODAN AVVALGI DAVRI-AMALIY KIMYO DAVRI
Madaniyat paydo bo’lgandan boshlab IV asrga qadar davom etgan. Xomashyolardan Cu, bronza, Fe, Shisha, bo’yoq va b.
“KIMYO” – arab tilida “QORA” “KIMYO” – yunchada “ASL METALLAR ISHLAB CHIQARISH TEXNOLOGIYASI”
Miloddan avvalgi V asrlarda Levkipp va Demokrit- Barcha narsalar bo’linmas kichik zarrachalar “ATOM”lardan tashkil topkan deya bayon qilgan.
Abu Ali ibn Sino- Kimyoviy bilimlar oddiy moddalardan Oltin olishga emas Dorivor birikmalar olishga xizmat qilish kerak deb yozgan.
Abu Rayxon Beruniy- “Qimmat baho toshlarni bilib olish bo’yicha ma’lumotlar to’plami” risolasini yozib qoldirgan
2-DAVR: AL-KIMYO: IV- XVI ASRGA QADAR DAVOM ETADI.
ELEKSIR VA ALKAGEST ni izlashgan.
Al-Kimyo davri yutuqlari:
Moddalarni tozalash usullari:
FILTRLASH,
BUG”LATISH,
CHO’G’LANTIRISH,
ERITISH,
ERITTUVCHIDAN BOSHQA ERITUVCHIGA O’TKAZISH, HNO3, HCl, H2SO4, H3PO4­, CHINNI ham kashf qilishgan.
3-Davr: Kimyoviy bilimlarning birlashish davri- XVI –XVIII asrlarni o’z ichiga oladi.
Yatro kimyosi (Tibbiyot kimyosi)
Pnevmatik kimyosi (Gazlar kimyosi)
Flogiston nazariyasi (M.V.Lomonosov)
Yonish haqidagi kislorod nazariyasi (A.L.Lavuaze)- Massaning saqlanish qonuni
T.Paratsels- Yatro kimyoga asos solganlardan biri
G.Agrikola- Metallar va metalrugiya sohasi rivojiga hissa qo’shgan.
Gazlar ustida turli amallar bajarishlar amalga oshirildi.
R.Boyl- Ximik-Skeptik asarida “ELEMENT” tushunchasiga to’g’ri ta’rif berdi.
“Murakkab moddalar parchalanganda hosil bo’ladigan oddiy moddalarni ELEMENT ”deb atadi.