Kimyoviy kinetika. Reaksiya tezligi reaksiyalarni kinetik sinflanishi

Bimolekulyar qaytar reaksiyalar. Bimolekulyar qaytar reakstiyalarga murakkab efirlarning ishqorlanishi, vodorod yodidning ajralishi misol. Umumiy tarzda quyidagicha:

AV SD ...K2

Bunday reaksiyalarning tezligi

bo’ladi.

Bu erda a, v, s, d,-reakstiya uchun olingan va reaksiya natijasida hosil bo’lgan moddalarning dastlabki miqdorlaridir.

Moddalar dastlab ekvivalent (av) miqdorlarda olingan va reakstiyaning boshlanishida reakstiya mahsuloti bo’lmagan, ya’ni s0,d0 bo’lgan deb faraz qilaylik. Bu hol tajribada ko’proq uchraydi.

Bunda yuqoridagi tenglamani quyidagicha yozish mumkin

Bunda yuqoridagi tenglamani quyidagicha yozish mumkin

Bu tenglamani soddalashtirsak

yoki

Bu tenglamaning ildizlari m1,m2a(K ) K-1

Demak

Bu tenglamani integrallansa

Bu tenglamani integrallansa

Muvozanat holatda

Bu tenglamalardan k1 va k2 ni qiymatlarini topish mumkin.

Paralel (yonma –yon) boradigan reaksiyalar.

Paralel (yonma –yon) boradigan reaksiyalar.

Ko’pincha moddalar bir vaqtning o’zida ikki va undan ortiq yo’nalishda reaksiyaga kirishadi. Masalan benzol nitrat kislotasi bilan reaksiyaga kirishganda bir vaqtning o’zida o-, m-, p- dinitrobenzollar hosil bo’ladi. Sxematik ravishda bu toifa reaksiyalarni quyidagicha ifodalash mumkin;

A moddaning reakstiyaga kirishish umumiy tezligi ikki yo’nalish bo’yicha tezliklar yig’indisiga teng

Bu erda S1-A modda konstentrastiyasi. Bu tenglamani integrallasak (S10 dan S1 va 0 dan t gacha) quyidagini hosil qilamiz.