Kimyoviy kinetika. Reaksiya tezligi reaksiyalarni kinetik sinflanishi

Bu ta’rif ancha umumiy bo’lib, har qanday murakkab rekstiyaga (har qanday sharoitdagi) qo’llash mumkin

Agar reaksiya berk, gomogen muhitda borsa reakstion fazo o’rniga hajm qo’yish mumkin. (RV)

Agar reaksiya berk, gomogen muhitda borsa reakstion fazo o’rniga hajm qo’yish mumkin. (RV)

Sistema hajmi reakstiya mobaynida o’zgarmasa uni differenstial ostiga kirgazish mumkin va Smv ekanligini hisobga olsak, quyidagi tenglamani hosil qilamiz.

Vdcdt

Boshqa tomondan reakstiyaga kirishuvchi moddalarning konstentrastiyasi vaqt o’tishi bilan kamayib boradi, reakstiya natijasida hosil bo’layotgan moddalarning konstentrastiyasi esa, aksincha ko’payib boradi. Reakstiya uchun dastlabki moddalar konstentrastiyasining o’zgarishi o’lchanganda dcdt oldiga manfiy, reakstiya mahsulotlari konstentrastiyasining o’zgarishi o’lchanganda esa musbat ishora qo’yiladi. Ya’ni V  dcdt bo’ladi. Yuqoridagi tenglamaga qaytsak reakstiya geterogen bo’lsa va fazalar chegarasida borsa reakstion fazo o’rniga yuza qo’yiladi (RS).

Massalar ta’siri qonuni reakstiya tezligiga reaksiyaga kirishuvchi moddalar konstentrastiyasi ta’sirining matematik ifodasidir

Massalar ta’siri qonuni reakstiya tezligiga reaksiyaga kirishuvchi moddalar konstentrastiyasi ta’sirining matematik ifodasidir

aAbB = c CdD

Reakstiyaning tezligi masalalar ta’siri qonuniga muvofiq quyidagicha yoziladi

Vk [A]a[B]b

Bu erda k-proporstionallik koeffistienti bo’lib, reakstiyaning tezlik konstantasi deb ataladi. Agar reakstiyaga kirishuvchi moddalarning konstentrastiyalari birga teng bo’lsa: Vk bo’ladi.

Demak, tezlik konstantasi (k) reakstiyaga kirishuchi moddalarning konstentrastiyalari birga teng bo’lgandagi reakstiya tezligidir. Shuning uchun ba’zan k ni solishtirma tezlik deb ham ataladi. Reakstiyalar tezligi kuzatilgan tezlik bilan emas, tezlik konstantasi bilan solishtiriladi. Tezlik konstantasining qiymati reakstiyaga kirishuvchi moddalarning tabiatiga, temperaturaga va katalizatorga bog’liq bo’lib, reakstiyaga kirishuvchi moddalarning konstentrastiyasiga (yoki parstial bosimga) bog’liq emas