Kimyoviy kinetika va muvozanat

5- Amaliy mashg‘ulot. KIMYO 2023
KIMYOVIY KINETIKA VA MUVOZANAT
1. Agar reaksiyada tezlik konstantasi 3 ga teng bo`lib A modda konsentratsiyasi 3 mol/l, B modda konsentratsiyasi 4 mol/l bo`lsa reaksiya tezligini toping? A+B=C
Yechish: K=3; [A]=3; [B]=4. V=K[A][B]=3·3·4=36 V=36
2. Agar reaksiya tezligi 25 ga teng bo`lib, A modda konsentratsiyasi 5 mol/l, B modda konsentratsiyasi 5 mol/l bo`lsa reaksiyadagi tezlik konstantasini toping? A+B=C
Yechish:
V=25; [A]=5; [B]=5.
V=K[A][B];
K =V/A·B
K = 25 / 5 · 5 = 1


Topshiriqlar:
1. Harorat 800C dan 600C gacha sovutilganda reaksiyaning tezligi 4 marta pasaydi. Reaksiya tezligining harorat koeffitsiyentini aniqlang.
2. Kimyoviy reaksiya 800C haroratda 20 minutda tugaydi. Agar harorat koeffitsienti 2 ga teng bo`lsa, 500C da bu reaksiya necha minutda tugaydi?
3. Harorat 500C ga oshirilganda reaksiya tezligi 32 marta oshdi. Reaksiyaning harorat koeffitsientini hisoblang.
4. Agar sistema 100C sovutilsa reaksiya tezligi 2 marta kamaysa, harorat 100 dan 500C gacha pasaytirilganda reaksiya tezligi necha marta kamayadi?
5. Harorat 40 dan 1200C gacha oshirilganda reaksiya tezligi necha marta ortadi? Harorat koeffitsienti 2 ga teng.
6. Harorat oshirilganda a) 300C ga reaksiya tezligi 64 marta ortdi;
b) 10 dan 500C ga reaksiya tezligi 16 marta ortdi;
с) 400 dan 1200C ga reaksiya tezligi 1200 marta ortdi. Reaksiya tezligining harorat koeffitsiyentini hisoblang.
7. A+B↔C+D tenglama bilan ifodalanadigan reaksiyaning muvozanat konstantasi 3·10-2 ga teng. A, C va D moddalarning muvozanat holatidagi konsentratsiyalari A – 0,5 mol/l; C – 0,2 mol/l; D– 0,1 mol/l teng bo`lsa, B moddaning muvozanat holatidagi konsentratsiyasini aniqlang?
8. A+B↔C+D tenglama bilan ifodalanadigan reaksiyaning muvozanat konstantasi qiymatini toping. A, B, C va D moddalarning muvozanat holatidagi konsentratsiyalari A – 0,7 mol/l; B – 0,6 mol/l; C–0,3 mol/l; D – 0,2 mol/l ga teng?
9. A va B moddalar orasidagi reaktsiya tenglama bilan ifodalanadi А + 2В = С.
Dastlabki konsentratsiya [A] = 0,3 mol/l, [B] = 0,5 mol/l. Reaksiya tezligi konstantasi k = 0,4. Dastlabki reaktsiya tezligini va moddaning konsentratsiyasi 0,1 mol ga kamayganda reaktsiya tezligini toping.
10. 150°С da ba'zi reaktsiya tugaydi 16 min to’gaydi. Reaksiya tezligining harorat koeffitsienti 2,5 ga teng bo’lsa, xuddi shu reaktsiya 200 °C va 80 °С da necha daqiqadan so'ng tugashini hisoblang.
11. Reaksiya tenglamasi 4HCl + O2 ⇄ 2H2O + 2Cl2. Tizimdagi bosim 3 baravar oshirilsa, reaktsiya tezligi qanday o'zgaradi?
12. Ba'zi reaktsiyalarning faollashuv energiyasi Еа = 195,59 kJ/mol. Agar tizimdagi harorat 25 dan 50 °C gacha ko'tarilsa, bu reaktsiya tezligi necha marta o'zgarishini hisoblang.
13. 1000 °С da reaksiya muvozanat konstantasi FeO + CO ⇄ Fe + CO2 teng К = 0,5. Agar ushbu moddalarning dastlabki kontsentratsiyasi [CO] = 0,05 mol/l, [CO2] = 0,01 mol/l bo'lsa, CO va karbonat angidridning muvozanat kontsentratsiyasi qanday?
14. I2 + H2 ⇄ 2HI reaksiyada dastlabki konsentratsiyalar [I2] va [H2] har biri teng 1 mol/l. Agar muvozanat konstantasi 50 ga teng bo'lsa, barcha moddalarning muvozanat kontsentratsiyasini hisoblang.
15. Gomogen tizimning muvozanati 2NO + O2 ⇄ 2NO2 unda ishtirok etadigan moddalarning quyidagi konsentratsiyalarida o'rnatildi: [NO] = 0,08 mol/l; [O2] = 0,03 mol/l; [NO2] = 0,01 mol/l. Muvozanat konstantasi va NO bilan О2 ning boshlang'ich konsentratsiyasini hisoblang.
16. Reaktsiyada ishtirok etadigan moddalarning dastlabki kontsentratsiyasi
СО + Н2О = СО2 + Н2 quyidagicha (mol/l): [СО] = 0,3; [H2O] = 0,4; [CO2] = 0,4; [H2] = 0,05. 50% uglerod (II) oksidi reaksiyaga kirishganda barcha moddalarning kontsentratsiyasi nimaga teng bo'ladi?
17. Agar tizimdagi bosim 5 baravar oshirilsa heterogen etanol oksidlanish С2Н4О5(ж) +3О2(г) = 2СО2(г) + 3Н2О(ж) reaktsiyasi tezligi qanday o'zgarishini hisoblang.
18. 2SO2 + O2 ⇄ 2SO3 Reaksiya muvozanati reaksiya qatnashuvchi moddalarning quyidagi konsentratsiyalarida o'rnatildi (mol/l): [SO2] = 0,1; [O2] = 0,05; [SO3] = 0,9. Agar gazlar egallagan hajmni ikki baravar oshirsangiz, oldinga va orqaga reaktsiya tezligi qanday o'zgarishini hisoblang. Muvozanat siljiydimi? Javobni tegishli hisob-kitoblar bilan asoslang.
19. Azot dioksidi yopiq idishda ma'lum bir haroratgacha qizdirilganda 2NO2 ⇄ 2NO + O2 reaktsiya muvozanati azot dioksidining konsentratsiyasi 0,8 mol/l, azot oksidi 2,2 mol/l, kislorod 1,1 mol/l bo'lganda o'rnatildi. Ushbu harorat uchun reaksiya muvozanat konstantasini va azot dioksidining boshlang'ich konsentratsiyasini hisoblang.
20. Le Chatelier – Braun printsipini qo'llab СО + Н2О ⇄ СО2 + Н2; ΔН0298 = +2,85 кДж tizimning muvozanat siljishi qaysi yo'nalishda sodir bo'lishini ko'rsating, agar: a) vodorod kontsentratsiyasini oshirsangiz, b) haroratni pasaytirsangiz, C) karbonat angidrid kontsentratsiyasini kamaytirsangiz?