Kimyoviy o’zgarishlarda, albatta, dastlabki moddalarning tarkibi o’zgaradi, fizik o’zgarishlarda esa bu hol kuzatilmaydi

2.7.Gaz qonunlari.
Izobarik jarayon.
Asoschisi: XIX asr birinchi yarmi fransiyalik olim Gey-Lyussak.
Qoidasi: О‘zgarmas (doimiy) bosimda gazning hajm о‘zgarishi temperatura о‘zgarishiga tо‘g‘ri proporsionaldir.




IZOTERMIK JARAYON
Asoschisi: XIX asr birinchi yarmi italiyalik olim Boyl – Mariott
Qoidasi: О‘zgarmas (doimiy) temperaturada gazning hajm о‘zgarishi bosim о‘zgarishiga teskari proporsional.




IZOXORIK JARAYON
Asoschisi: XIX asr birinchi yarmi Sharl.
Qoidasi: О‘zgarmas (doimiy) hajmda gazning bosim о‘zgarishi temperatura о‘zgarishiga tо‘g‘ri proporsional.

GAZLARNING BIRLASHGAN TENGLAMASI
Qoidasi: Agar gazlarning barcha parametrlari (R,V,T) о‘zgaruvchan bо‘lsa, ularning о‘zaro munosabati doimiy qiymatga ega. Normal sharoitda bu qiymat 8,31 ga teng va u uni Bersal gaz doimiysi deyiladi, R – bilan belgilanadi.

KLAPEYRON TENGLAMASI
Asoschisi: XIX asr ikkinchi yarmi Klapeyron
tenglamani chap tomonini R bilan almashtirsak, u
kо‘rinishga о‘tadi. n – mol gaz uchun esa,
GAZLARNING NISBIY ZICHLIGI
Qoidasi: Bir gaz massasining ikkinchi gaz massasiga nisbati, birinchi gazning ikkinchi gazga nisbatan zichligi deyiladi va d – yoki D – bilan belgilanadi.

Qаytаrish uchun savоllаr
1. Qаndаy stехnоmеtrik qonunlаrni bilаsiz?
2. Ekvivаlеntlаr qоnunini qаndаy tаtbiq qilish mumkin?
3. Аvаgаdrо qоnuni vа undаn qаndаy xulosalаr kеlib chiqаdi?
Test topshiriqlari
1.Massaning saqlanish qonuni qanday tariflanadi?
A) Har qanday murakkab moddaning tarkibi qaysi usul bilan olinishidan qat’iy nazar,bir xil boladi.
B) Elektrodda ajralib chiqqan modda massasi elektrolitdan o’tgan tok kuchiga bog’liq bo’ladi.
C) Kimyoviy reaksiyaga kirishgan moddalarning massasi hosil bo’lgan moddalarning massasigaga teng bo’ladi.
D) Bir xil sharoitda turli gazlarning teng hajmlardagi molekulalar soni bir xil bo’ladi.
2. Normal sharoitda 1 l havodagi molekulalar soni neshta?
A) 54 10²³ B) 0.27 10²³ C) 1.08 10²³ D) 0.54 10²³
3. Quyidagi birikmalarda bir xil massadagi azotga kislorod massalarining nisbati qanday o’zgaradi? N₂O,NO,N₂O₃,NO₂,N₂O₅
A) 2:1:2:1:2 B) 1:1:3:2:5 C) 1:2:3:4:5 D) 5:4:3:2:1
4. Misr firavnlari zamonidagi toza suvdan bizning zamondagi toza suv tarkibi bilan farq qiladimi? Bu savolga kim tamonidan kashf qilingan qonun javob beradi?
A) Arximed B) Prust C) Faradey D) Lomonosov
5.6,02 10²¹ kislorod molekulasining modda miqdorini aniqlang.
A) 1 B) 0,01 C) 0,1 D) 0,5