Kirish Asosiy qism Inflyatsiya haqida nazariy tushuncha Inflyatsiyaning turlari Inflyatsiyaning oqibatlari 4 Kreditning mohiyati. Kreditning funktsiyalari va qonunlari Xulosa

Yillardan	Foizda	Oylar
Foiz
01.01.06	-	oyiga	40 %
01.10.07	-	oyiga	225 %
01.03.08	-	oyiga	300 %
01.07.09	120 %	oyiga	10 %
01.08.10	84 %	oyiga	7 %
01.07.11	60 %	oyiga	5 %

Hozir ko`pgina davlatlarda pul muomalasini tarkibiga solishda ochiq bozorda operatsiyalar o`tkazish usulidan foydalanilmoqda. Bu hozirgi ko`p qo`llaniladigan monetary siyosatning bir usuli hisoblanadi. Bu usul tijorat banklarining likvidlik darajasiga tezda ta'sir o`tkaza oladigan egiluvchan(moslashuvchan), amaliy va operativ usul hisoblanadi.

Bu usulni boshqalaridan farqi shundaki, uni zaruriyatga qarab va xohlagan miqdorda o`tkazish mumkin. Bu mexanizm bozorni rivojlanish tendentsiyasiga qarab pul muomalasini barqarorlashtira olishi mumkin. Markaziy bankning ochiq bozorda operatsiyalar o`tkazish huquqi qonunda belgilangan. Bunda oldi-sotdi obyekti bo`lib davlat qimmatbaho qog`ozlari va Markaziy bank o`zi chiqargan qarz majburiyatlari bo`lishi mumkin. Hozirgacha muomalada Markaziy bankning uch oy muddatda so`ndiriladigan deposit sertifikatlari yurgan bo`lsa, 1996 yil mart oyi oxirida GKO(davlat qisqa muddatli obligatsiyalari(DQMO)) chiqaradi.
Bu tijorat banklari va korxonalarning mablag`larine xavf-xatardan saqlash va daromad olish imkonini beradi. Davlat qimmatbaho qog`ozlar bozori O`zbekiston uchun yangi hodisa hisoblanadi. DQMOni kiritish birinchidan, Moliya vazirligiga o`z joriy xarajatlarining bir qismini inflyatsiyadan xoli manba, hisobidan qoplashga, ikkinchidan, xo`jalik yurituvchi subyektlar o`zlarining bo`sh mablag`larine foyda olish evaziga investitsiya qilish mumkinligiga imkoniyat yaratdi.
DQMOlarning birlamchi bozori Markaziy bank valyuta birjasida tijorat banklari ishtirokida chiqariladi. Zarur bo`lsa obligatsiya egasi ikkilamchi bozorda o`z foydasi evaziga uni sotishi mumkin. Shunday qilib, Markaziy bank pul muomalasini barqarorlashtirish uni tartibga solish borasida barcha vakolat va huquqiy normalarga ega.
Yuqorida ko`rsatib o`tilgan usullar ko`pgina davlatlarda qo`llaniladi. Davlatning o`ziga xos xususiyatlaridan kelib chiqib boshqa selektiv usullardan ham foydalanishi mumkin. Bu usullarni maqsadi kreditlash hajmiga va umumiy pul massasiga ta'sir o`tkazib borishdir. Bu usullarni har davlat o`zini rivojlanishi darajasiga qarab qo`llashi mumkin. Masalan, rivojlangan davlatlarda asosan ochiq bozorda operatsiyalar o`tkazish usulidan foydalaniladi. Yuqoridagilarni tahlil qilsak, har usul u yoki bu yo`l bilan muomaladagi pul massasini kamayishiga yoki ko`payishiga ta'sir qiladi. Iqtisodiyotdagi ahvolga qarab Markaziy bank o`zining pul-kredit sohasidagi strategiyasini aniqlaydi.
Pul kuchli qadrsizlangan sharoitida faqat pul islohotini o`tkazish yo`li bilan pul tizimini barqarorlashtirish mumkin. Pul islohoti, ya'ni nullifikatsiyada kuchli qadrsizlangan pul birligi bekor qilinadi va o`rniga yangi pul birligi kiritiladi. Masalan, Sobiq SSSRda 1922-1924 yillarda sovznaklarning kuchli qadrsizlanishi natijasida 1 rubl 50 mlrd sovznakga almashtirilgan. Urushdan keyingi Germaniyada giperinflyatsiya natijasida 1924 yilda muomalaga yangi nemis markalari kiritilgan.
Eski reyxsmarkalar kuchli qadrsizlanishi natijasida muomalaga chiqarilgan yangi markalar 1 marka : 1 trillion eski reyxsmarka nisbatida almashtirildi. Reyxsmarkalar muomalasi bekor qilindi. Revalvatsiya – bu pul birligining oltin qiymatini tiklashdan iborat. Masalan, birinchi jahon urushidan keyin 1925-1928 yillarda o`tkazilgan pul islohoti tufayli funt sterlingning urushgacha bo`lgan oltin qiymati belgilandi. Ikkinchi jahon urushidan keyin revalvatsiya natijasida dollarning valyuta kursi ko`tarildi. Germaniya Federativ Respublikasida 1961, 1969, 1971 yillarda revalvatsiya o`tkazilgan.
Devalvatsiya – bu milliy valyuta kursining chet el valyutasiga nisbatan tushishidir. Pul birligining oltin miqdori belgilangan sharoitda devalvatsiya pulning oltin miqdorining tushib ketishini anglatgan. Masalan, 1971 yilda AQSH dollarining oltin miqdori 7.89% ga, 1973 yil fevralda 10% ga kamaytirilgan. Suzuvchi valyuta kurslariga o`tgandan keyin devalvatsiya boshqariladigan valyuta kurslari asosida olib boriladi. Denominatsiya – baholar masshtabini yiriklashtirish, ya'ni pul birligidagi «0» larni qisqartirishdan, pul birligida ko`rsatilgan nominalni kamaytirishdan iborat. Sovet pul tizimi qaror topa boshlagan davr 1921- 1922 yillarda ikki marta denominatsiya o`tkazilgan. Birinchi denominatsiyada muomalaga « 1922 yil pul birliklari » chiqarilgan va ular oldingi pul birliklariga 1000 : 1 nisbatda almashtirilgan. Ikkinchi denominatsiyada muomalaga «1923 yil pul birligi chiqarilgan va 1922 yil pul birligiga» 100 : 1 nisbatda almashtirilgan. Pul denominatsiyasi inflyatsiya sur'atlari past bo`lgan sharoitda qulay bo`lishi mumkin. Agar inflyatsiya sur'atlari yuqori bo`lsa, denominatsiya o`tkazish hech qanday samara bermasligi mumkin. Faqat pul islohotni o`tkazish yo`li bilan pul tizimini barqarorlashtirish mumkin bo`ladi.
Pul islohotini o`tkazish quyidagi yo`llar bilan amalga oshirilishi mumkin:

• 
  Muomaladagi pul massasini kamaytirish maqsadida, deflyatsiya kursi bo`yicha eski pullarni yangi pullarga almashtirish:
  
• 
  Aholi va korxonalarning banklardagi jamg`armalarini vaqtincha harakatsiz ushlab turish(qotirib turish);
  
• 
  Ikkala usulni birgalikda qo`llash yo`li orqali pul islohotini o`tkazish.
  

Bu usul xalqaro amaliyotda «shok yo`li» bilan davolash nomi bilan mashhurdir. Bu usul 1948 yilda G`arbiy Germaniyada harbiy davlat boshqaruvidan bozor iqtisodiga o`tishda qo`llanilgan. «Shok yo`li» bilan davolashda ish haqini to`lashni to`xtatib qo`yish, ishlab chiqarishni qisqartirish, pul islohotini o`tkazish, ish o`rinlarini qisqartirish kabi qattiq choralar qo`llanilishi mumkin. Masalan, G`arbiy Germaniyada 1948 yilning iyun oyida o`tkazilgan pul islohotida aholining naqd pullari va jamg`armalari 6.5 yangi nemis markasiga 100 eski reyxsmarka qilib almashtirildi. Aholining pul jamg`armalarini to`lash vaqtincha to`xtatilgan, keyinchalik faqat 30 foiz atrofida to`langan va har bir kishiga 60 nemis markasi miqdorida nafaqa ajratilgan. Natijada davlatning reyxs markasidagi qarzi, mamlakatda bo`lgan disbalans tugatilgan va shu yo`l bilan inflyatsiyaning o`sish templari to`xtatilgan. «Shok yo`li » bilan davolash Yaponiyada 1949-1950 yillarda o`tkazilgan va u «Dodj rejasi» degan nomni olgan.
Iqtisodni «shok yo`li» bilan davolash Sharqiy Yevropa mamlakatlari Yugoslaviya, Polsha kabi mamlakatlarda ham qo`llanilgan. «Shok yo`li » bilan davolash iqtisodiy siyosati 1989 yilning oxirlarida Polshada qo`llanilgan bo`lib, ish haqi vaqtinchalik qotirib qo`yilgan holda, baholar erkinlashtirilgan. Natijada 1990 yilning boshlariga kelib Polshada tovarlar mo`l-ko`lchiligi vujudga kela boshladi va tovarlar bahosining bir necha barobar oshishi natijasida inflyatsiya sur'atlari sekinlashishiga erishildi. Polshada bu iqtisodiy tadbirning o`tkazilishi aholining yashash sharoitiniancha qiyinlashtirdi va ishsizlar sonini ko`paytirdi.
Inflyatsiya nazarda tutiladi umumiy iqtisodiy kategoriyalar tizimiga kiradi va tovar-pul munosabatlari mavjud bo'lgan ijtimoiy-iqtisodiy formatsiyalarda namoyon bo'ladi. Inflyatsiya - pulning qadrsizlanishi, pulning tushishi xarid qobiliyati narxlarning oshishi, tovar taqchilligi va tovarlar va xizmatlar sifatining pasayishi natijasida yuzaga kelgan.
Inflyatsiya takror ishlab chiqarish jarayonining barcha bo'g'inlarida: ishlab chiqarish sohasida ham, muomalada ham buzilishiga olib keladi.
Iqtisodiy hayotning doimiy omiliga aylangan inflyatsiya tizimni sezilarli darajada murakkablashtiradi. iqtisodiy munosabatlar, u doimiy e'tibor talab qiladi va maxsus chora-tadbirlar"normal" darajada ushlab turish. Inflyatsiyaning hal qiluvchi xususiyati uning kattaligidir. Iqtisodiyotga va butun jamiyatga ta'sir darajasi aniq inflyatsiya darajasiga bog'liq.
Inflyatsiyaning ijtimoiy-iqtisodiy oqibatlari quyidagilardan iborat:
1) ishlab chiqarish hajmi kamayib bormoqda, chunki tebranishlar va narxlarning ko'tarilishi ishlab chiqarishni rivojlantirish istiqbollarini noaniq qiladi;
2) kapitalning ishlab chiqarishdan savdo va vositachilik operatsiyalariga oqimi mavjud bo'lib, kapital aylanmasi tezroq va ko'proq foyda keltiradi, shuningdek soliqqa tortishdan qochish osonroq;
3) narxlarning keskin va notekis o'zgarishi natijasida chayqovchilik kengaymoqda;
4) kredit munosabatlari cheklangan, chunki hech kim qarzga ishonmaydi;
5) davlatning moliyaviy resurslari eskiradi. Inflyatsiyaning asosiy salbiy ijtimoiy oqibati, agar daromad indekslanmagan bo'lsa va narxlar indeksini hisobga olmasdan kreditlar berilsa, boylik va daromadlarning qayta taqsimlanishi hisoblanadi. YaIM va shaxsiy daromadlarni qayta taqsimlash turli yo'nalishlarda amalga oshiriladi:
- narxlarning notekis o'sishi tufayli ishlab chiqarishning turli sohalari, iqtisodiyot tarmoqlari, mamlakat hududlari o'rtasida;
- aholi bilan ortiqcha pul massasidan foydalanadigan davlat o'rtasida qo'shimcha daromad(inflyatsiya solig'i mavjud);
- aholi qatlamlari va tabaqalari o'rtasida. Narxlarning tengsiz o'sishi ijtimoiy tabaqalanishga olib keladi, mulkiy tengsizlik kuchayadi, bu esa jamg'arma va joriy iste'molga salbiy ta'sir qiladi. Inflyatsiya, ayniqsa, doimiy daromadga ega bo'lgan shaxslar (pensionerlar, qaramog'idagilar, davlat xizmatchilari) uchun xavflidir;
- qarzdorlar va kreditorlar o'rtasida. Qarzdorlar naqd kreditning qadrsizlanishidan foyda ko'radilar.
Inflyatsiya, ayniqsa giperinflyatsiya, iqtisodiy va ijtimoiy qarama-qarshiliklar, davlatdan inflyatsiyani bartaraf etish va barqarorlashtirish choralarini ko'rishni talab qiladi pul tizimi... Inflyatsiyani engib o'tish - normal holat uchun zaruriy shart iqtisodiy rivojlanish pul va moliyaviy tizimlarning samarali ishlashi. Ammo inflyatsiyani pasaytirishni o'z-o'zidan maqsad, ishlab chiqarishni avtomatik ravishda oshirish usuli sifatida ko'rib bo'lmaydi. Inflyatsiyani pasaytirish va ishlab chiqarishni ko'paytirish jarayonlari bir vaqtning o'zida davom etishi kerak, chunki ular bir-birini shart qiladi. Bu, ayniqsa, Rossiya sharoitlari uchun to'g'ri keladi. Rossiyada inflyatsiyaning uzoq davom etishi muvaffaqiyatsiz umumiy iqtisodiy siyosatning natijasidir, ammo keskin cheklov bo'lsa-da, ishlab chiqarish o'sishini ta'minlamadi. pul massasi va inflyatsiyani pasaytiradigan vaqtinchalik ta'sir ko'rsatdi.
RUSSIYA AKTİINFLATSION SIYOSATINING ASOSIY YO'nalishlari
Rossiya inflyatsiyasining o'ziga xos xususiyati uni boshqarishning hozirgi real sharoitlariga mos keladigan maxsus tartibga solish usullaridan foydalanishni talab qiladi.
Inflyatsiyaga qarshi siyosatning asosiy maqsadi inflyatsiyani boshqarish mumkin bo‘lgan holatga keltirish va uning salbiy ijtimoiy-iqtisodiy oqibatlarini yumshatishdir.
Inflyatsiyaga qarshi kurashning asosiy omillari yengib chiqilmoqda iqtisodiy tanazzul, to'lov inqirozi, investitsion faollikning pasayishi, barqaror bozor infratuzilmasini shakllantirish. Maxsus ma'no iqtisodiyot milliy iqtisodiyotning ustuvor tarmoqlarini qo'llab-quvvatlaydi, mahsulotlar eksportini rag'batlantiradi, oqilona protektsionistik siyosat va siyosatlar. valyuta kursi, bu esa mahalliy tovarlarning raqobatbardoshligini oshirishga yordam beradi.
Harbiy-sanoat kompleksini malakali konvertatsiya qilish, monopoliyadan chiqarish va mavjud monopoliyalar faoliyatini tartibga solish, ishlab chiqarish, taqsimlash, xizmat ko'rsatish sohalarida raqobatni rag'batlantirish va boshqalar hisobiga iqtisodiyotni qayta qurish va uni bozor ehtiyojlariga moslashtirish. inflyatsiyaga qarshi siyosatda katta ahamiyatga ega.
Bunday sharoitda inflyatsiyaga qarshi kurashning hal qiluvchi omili davlat boshqaruvi tuzilmalarini va narxlar va daromadlar ustidan nazoratni tiklash, moddiy va ma'lumotlarni taqsimlash va qayta taqsimlash imkoniyati bo'ladi. moliyaviy resurslar erkin bozor narxlaridan ustun foydalanish kursini olib borishda.
Maxsus e'tibor inflyatsiyaga qarshi siyosatni takomillashtirishga qaratilishi kerak \ / soliq tizimi:
- undiriladigan soliqlar sonini kamaytirish;
- budjetni moliyalashtirish manbai sifatida inflyatsiyadan foydalanishni rad etish;
- ishlab chiqarish xarajatlariga kiritilgan, narxlarning oshishini rag'batlantiradigan soliq to'lovlarini qayta ko'rib chiqish (chegirmalar Pensiya jamg'armasi, fond ijtimoiy sug'urta, bandlik jamg'armasi, yer to'lovlari, mulk solig'i va boshqalar);
- soliqqa tortish usullarining o'zgarishi.
Inflyatsiyaga qarshi siyosatning muhim yo‘nalishi valyuta va moliya bozorlarini yanada rivojlantirish va davlat tomonidan tartibga solish, shuningdek, valyuta kursini shakllantirish mexanizmini takomillashtirish hisoblanadi.
Asos tashqi iqtisodiy faoliyat eksportni rivojlantirish va uning bazasini mustahkamlash davom etmoqda, bu esa samarali eksportni ta'minlashni va valyuta nazorati kapitalning xorijga “qo‘chib ketishi”ni to‘xtatish va ushbu operatsiyalar bo‘yicha soliqlarni o‘z vaqtida va to‘liq to‘lashni ta’minlash maqsadida.
Eksport va importni qayta qurish inflyatsiyani jilovlashda katta ahamiyatga ega bo'lishi mumkin.
Inflyatsiyaga qarshi siyosatni amalga oshirishda hal qiluvchi rollardan biri Rossiya Federatsiyasi Markaziy banki tomonidan amalga oshirilgan. pul-kredit tartibga solish... Iqtisodiy aloqalarni tiklashga qaratilgan kredit masalasini bevosita boshqarish zarur va bank tizimi, ishlab chiqarishning o'sishi. Inflyatsiyani jilovlash uchun jahon amaliyotida odat bo‘lganidek, tijorat banklarining investitsiya faoliyatini qo‘llab-quvvatlash zarur.
Inflyatsiyaga qarshi siyosatni muvaffaqiyatli amalga oshirish bozor munosabatlarining barcha sohalarini tartibga soluvchi me'yoriy-huquqiy hujjatlarni ishlab chiqish va amaldagi qonun hujjatlarini so'zsiz amalga oshirish asosidagina mumkin.
Inflyatsiyaga qarshi siyosatning asosiy yo'nalishlari
Antiinflyatsiya siyosati - bu inflyatsiyani bartaraf etishga qaratilgan iqtisodiyotni davlat tomonidan tartibga solishga qaratilgan chora-tadbirlar majmuidir. Inflyatsiyaga qarshi siyosatning ikki yoʻnalishi deflyatsion siyosat (talabni tartibga solish) va daromad siyosati (xarajatlarni tartibga solish)dan iborat.
Deflyatsion siyosat - bu davlat xarajatlarini kamaytirish, kredit foiz stavkasini oshirish orqali pul va soliq mexanizmlari orqali pul talabini cheklash usullari ("siyosat"). qimmat pul"), Soliq matbuotini kuchaytirish, pul massasini cheklash, darajani muzlatish ish haqi, davlat savdosining o'sishi. qimmatli qog'ozlar... Xususiyat: bu iqtisodiy o'sishning sekinlashishiga va hatto inqiroz hodisalariga olib keladi. Daromad siyosati: narxlar va ish haqining oshishini muzlatish yoki cheklash. Inflyatsiyaga qarshi siyosat tanlanadi: agar maqsad ekv. o'sish, keyin deflyatsiya siyosati olib boriladi; agar maqsad ekologik o'sishni jonlantirish va rag'batlantirish bo'lsa, daromad siyosati; agar maqsad inflyatsiyani har qanday holatda ham jilovlash bo'lsa, u holda ikkala usul ham qo'llaniladi. Aholining yo'qotilishini qoplash uchun to'liq yoki qisman indeksatsiya amalga oshiriladi
Inflyatsiyaga qarshi choralar: inflyatsion kutilmalarni qaytarish; natning xarid qobiliyatini mustahkamlash. valyutalar; byudjet taqchilligini kamaytirish; valyutani chet elga olib chiqishga cheklovlar; pul mablag'larini tejashni rag'batlantirish; soliq tizimini takomillashtirish; ushlab turadigan uy. islohotlar
Inflyatsiyaga qarshi choralar tovar va pul bozorlari o'rtasidagi muvozanatni tiklashga qaratilgan. Antiinflyatsiya siyosati va pul-kredit islohotlari - barqarorlashtirishning asosiy shakllari pul muomalasi
14. Kreditning mohiyati. Kreditning funktsiyalari va qonunlari .
Kredit (lat.creditum - qarz) - naqd pul yoki tovar shakli to'lash, to'lash va kechiktirish shartlari bo'yicha. Qanaqasiga iqtisodiy kategoriya aholiga kredit - bu qiymat harakati bilan bog'liq ijtimoiy munosabatlarning ma'lum bir turi. Bu harakat transferni o'z ichiga oladi Pul- bir muddatga kreditlar, va qarz oluvchi egalik huquqini saqlab qoladi.
Kreditning mohiyatini tahlil qilishda uchta elementni ajratib ko'rsatish kerak:
- Mavzu;
- ob'ekt;
- kredit foizlari.
Kredit munosabatlarining ob'ekti qarzga olingan qiymat (ssuda kapitali) hisoblanadi.
KREDIT FUNKSIYALARI.
1. Qayta taqsimlash funksiyasi. 2. Tarqatish xarajatlarini tejash funksiyasi.
3. Naqd pulni kredit bilan almashtirish funksiyasi.
4. Kapital kontsentratsiyasini tezlashtirish funksiyasi.
5. Rag'batlantiruvchi funktsiya.
Kredit zamonaviy taraqqiyotning asoslaridan biridir bozor iqtisodiyoti... Kredit munosabatlarining paydo bo'lishini ichki iste'mol uchun mahsulot ishlab chiqarishdan emas, balki ayirboshlash sohasida izlash kerak. Iqtisodiy asos kredit munosabatlari: mablag'lar (kapital) muomalasi va aylanmasi. Tebranishlar, mablag'lar oqimining shakllanishi, resurslarga bo'lgan ehtiyoj va ularni qoplash manbalarining o'zgarishi, kapitalning notekis aylanishi va aylanmasi tebranishlarning salbiy oqibatlarini bartaraf eta oladigan munosabatlarning paydo bo'lishiga olib keladi - bu kredit. Kredit berish imkoniyatining shartlari: 1. Ishtirokchilar - iqtisodiy munosabatlardan kelib chiqadigan majburiyatlarning bajarilishini moddiy jihatdan kafolatlovchi yuridik mustaqil shaxslar; 2. ishtirokchilar manfaatlarining mos kelishi.
Kredit tuzilishi: sub'ekt (qarz beruvchi va qarz oluvchi) va ob'ekt. Qarz beruvchi qarz beruvchidir. Resurslarni ma'lum muddatga haq evaziga taqdim etadi (banklar, korxonalar). Qarz oluvchi ssuda olayotgan va uni foiz bilan qaytarishga majbur bo'lgan shaxs (korxona va tashkilotlar, davlat). Qarzning ob'ekti - bu qarz beruvchidan qarz oluvchiga o'tkaziladigan va qaytarib beriladigan (lend qiymati). Qarz qiymati quyidagicha bo'ladi: kreditni joylashtirish - qarz oluvchilar tomonidan kredit olish - kreditdan foydalanish - resurslarni chiqarish (qarz oluvchining uy xo'jaligida qiymat aylanishini yakunlash) - kreditni qaytarish - qarz beruvchidan uning mablag'larini olish, ular uchun to'lov. .
Kreditning funktsiyalari va qonunlari.
Taqsimlash funktsiyasi: mablag'larni to'plash, mablag'larni joylashtirish (ya'ni, pul mablag'larini qaytarib berish asosida qayta taqsimlash). U o'zini namoyon qiladi: korxonalar va tashkilotlarning pul resurslariga bo'lgan ehtiyojlarini qondirish uchun ularni ma'lum muddatga mablag' bilan ta'minlash. Qayta taqsimlash - kredit iqtisodiyotning o'z-o'zidan makrotartibga soluvchisi bo'lib, xo'jalik yurituvchi sub'ektlarning qo'shimcha moliyaviy resurslarga bo'lgan ehtiyojlarini qondirishni ta'minlaydi, ammo iqtisodiyotda nomutanosibliklar yuzaga kelishi mumkin, davlat tomonidan tartibga solish zarur. kredit tizimi(kredit resurslarini ustuvor tarmoqlarga jalb qilish). Qayta taqsimlash darajalari: korxona - tovar va pul mablag'lari; davlat - yalpi mahsulot, milliy daromad... Emissiya funktsiyasi naqd pulni kredit bilan almashtirishdir. Nazorat funktsiyasi - qarz oluvchilar va kreditorlar faoliyatini nazorat qilish, kreditga layoqatlilik va to'lov qobiliyatini baholash, kreditlash tamoyillarini nazorat qilish. Kredit o'zining vaqtincha etishmasligini qoplaydi aylanma mablag'lar, kapital aylanmasini sezilarli darajada tezlashtiradi va, demak, tarqatish xarajatlarini tejaydi.
Kredit to'g'risidagi qonunlar: kreditni to'lash - qarz beruvchiga qarzga olingan qiymatni qaytarishni aks ettiradi, aynan ilgari vaqtincha foydalanish uchun o'tkazilgan; kredit balansi - kredit bilan, amalda yaratilgan qiymatlar bilan o'zaro aloqalar amalga oshiriladi; qarzga olingan qiymatning xavfsizligi - mablag'lar nafaqat iste'mol xususiyatlarini, balki qiymatini ham yo'qotmaydi; shoshilinchlik - kreditdan foydalanishning cheklangan muddati; maqsadli belgi - muayyan ehtiyojlar uchun. Kreditning roli: pul mablag'larini qaytariladigan ta'minlash, mahsulot ishlab chiqarish, sotish va iste'mol qilish jarayonlariga va pul muomalasi sohasiga ta'siri, uzluksiz ishlab chiqarish jarayonlari, pul mablag'lariga vaqtinchalik ehtiyojni qondirish, ishlab chiqarishni kengaytirishda (zaxiralarni va xarajatlarni ko'paytirish uchun) , Asosiy vositalar). Iste’mol kreditidan foydalanish aholining turli ehtiyojlarini tez qondirish imkonini beradi. Davlat krediti byudjet xarajatlarini qoplash uchun mablag'larni jalb qilish uchun ishlatiladi.
Inflyatsiya iqtisodiyotda ham, ijtimoiy sohada ham ko‘plab oqibatlarga olib keladi.
1. Inflyatsiya sharoitida aholining real daromadlari pasayib bormoqda. Bu erda ikkita tushunchani kiritish kerak - nominal va real daromad. Nominal daromad - bu haqiqatda olingan daromad, real daromad - iste'molchilar o'zlarining nominal daromadlari doirasida sotib olishlari mumkin bo'lgan tovarlar va xizmatlar miqdori. Bu shuni anglatadiki, nominal daromadning o'zgarmas qiymati bilan inflyatsiya jarayonlari rivojlanishi bilan narxlarning oshishi hisobiga xaridlar hajmi kamayadi, ya'ni real daromad kamayadi. Haqiqiy daromadni quyidagicha hisoblash mumkin:
Haqiqiy daromadning o'zgarishini taxminan quyidagi formula bilan ifodalash mumkin:
qayerda ? - inflyatsiya darajasi.
Inflyatsiya davrida doimiy daromad olgan odamlar zarar ko'radi. Bu odamlar vaqt o'tishi bilan ular oldingidan kamroq sotib olish qobiliyatiga ega bo'lgan pul olishlarini topadilar.
2. Inflyatsiya sharoitida qog'oz pul ko'rinishidagi real jamg'armalar kamayadi, bundan tashqari, inflyatsiya darajasi ko'pincha ancha yuqori bo'ladi. nominal stavka kredit tashkilotlariga qiziqish. Shunday qilib, aholining shaxsiy jamg'armalari qadrsizlanadi.
3. Ijtimoiy tabaqalanish ayniqsa jadallik bilan rivojlanmoqda. Aholining aksariyati qashshoqlik chegarasini kesib o'tib, qashshoqlikka boradi.
4. Puldan "qochish" - aholi va biznes mablag'larini jadal moddiylashtirish. Pulning qadrsizlanishi sharoitida bozor munosabatlari sub'ektlari pulni tovar va xizmatlarga o'tkazib, ulardan imkon qadar tezroq qutulishga harakat qiladilar. Barqaror inflyatsiya davrida odamlar jamg'armalari va joriy daromadlari qadrsizlanmasligi uchun pulni hozirdan sarflashlari kerak. Korxonalar aynan shunday qiladilar - ishlab chiqaruvchilar inflyatsiyadan himoyalanib, investitsiya tovarlariga sarmoya kiritish o'rniga samarasiz moddiy boyliklarga (oltin, qimmatbaho metallar, ko'chmas mulk) ega bo'lishadi.
5. Orqaga tushish stavka foizi banklar va boshqa kredit tashkilotlari tomonidan inflyatsiya darajasidan real foiz stavkasining salbiy qiymatlarigacha to'lanadi. Bu erda biz nominal va real foiz stavkalarini farqlashimiz kerak. Nominal foiz stavkasi- mavjud kreditlar bo'yicha foiz stavkasi bu daqiqa berilgan mamlakatdagi vaqt. Haqiqiy foiz stavkasi- nominal foiz stavkasi minus inflyatsiya darajasi.
6. Zarar odatda kreditorlar (qarz beruvchilar) zimmasiga tushadi, qarzdorlar (qarz oluvchilar) yutadi, agar kredit shartnomasida iqtisodiyotdagi narxlar darajasining o‘zgarishiga muvofiq foiz stavkasini o‘zgartirish nazarda tutilmagan bo‘lsa. Inflyatsiya tufayli kredit oluvchiga "qimmat" pul beriladi va u uni "arzon" pul bilan qaytaradi. Qarz berish foydasiz bo'lib qoladi, bu esa kredit tizimining inqiroziga olib keladi. Uzoq muddatli kreditlar olish amalda istisno qilingan, shuning uchun iqtisodiyotga investitsiyalar yo'q.
7. Ochiq inflyatsiya davrida narxlar nominal daromadlarga nisbatan tezroq o'sadi. Tadbirkorlar uchun ish haqi xarajatlari ishlab chiqarish vositalarini sotib olish xarajatlariga qaraganda sekinroq o'sib boradi, bu esa eskirgan va nisbatan arzon uskunalarni yangi va qimmatroqlariga almashtirishdan ko'ra foydaliroq bo'ladi. Narxlarning keskin o'sishi tufayli eng ko'p mehnat talab qiladigan texnologiya yangisidan ko'ra ko'proq foyda keltirishi mumkin. Bu holat ishlab chiqarishning texnik holatiga salbiy ta'sir ko'rsatadi, yangi texnologiyalarni ishlab chiqishga to'sqinlik qiladi.
8. Iqtisodiy vaziyat va iqtisodiy axborotning beqarorligi. Bozor iqtisodiyoti sharoitida iyena bozor kon'yunkturasi haqidagi asosiy ma'lumotdir. Ishlab chiqaruvchilar va iste'molchilar ma'lum bir mahsulotni sotish yoki sotib olish to'g'risida qaror qabul qilishda ko'piklarga amal qiladilar. Agar narxlar doimiy ravishda o'zgarib tursa, ishlab chiqaruvchilar yo'nalishini yo'qotadilar: inflyatsiya iqtisodiyotida narxlar investorlarga iqtisodiyotning ma'lum bir sektori yoki sohasiga investitsiyalar samaradorligi to'g'risida aniq signal berishni to'xtatadi. Natijada muqarrar sohaviy va mintaqaviy nomutanosibliklar yuzaga keladi. Narxlar va xarajatlarning harakatini bashorat qilish deyarli mumkin emasligi sababli, tadbirkorlar kattalikdan voz kechishni afzal ko'radilar kapital xarajatlar uzoq to'lov muddati bilan.
Nazoratsiz inflyatsiya bozor iqtisodiyotini tartibga solish tizimini buzadi, butun milliy iqtisodiyotni yomon nazorat ostiga oladi. Iqtisodiyotni beqarorlashtirib, inflyatsiya bozor iqtisodiyotini tartibga soluvchilarning samaradorligini avtomatik ravishda pasaytiradi, bu esa davlatni ma'muriy ta'sir usullaridan foydalanishga majbur qiladi.
Odatda, davlatning inflyatsiyaga qarshi siyosatining ikkita asosiy yo'nalishi ajratiladi: moslashuvchan siyosat inflyatsiyaga tuzatish kiritish, uning oqibatlarini yumshatish va faol siyosat inflyatsiya sabablarini bartaraf etishga qaratilgan. Moslashuvchan siyosatning mohiyati shundan iboratki, davlat tomonidan aholi doimiy daromadlarining asosiy turlari (eng kam ish haqi, pensiyalar, stipendiyalar va boshqalar) ma’lum bir chastotada indekslanadi. Odatda, indeksatsiya inflyatsiya darajasining 60-70% ni tashkil qiladi. Bu, bir tomondan, aholi daromadlarining minimal etarli darajasini saqlab qolish uchun, ikkinchi tomondan, 30-40% farq tufayli, asta-sekin, bir yarim yildan ikki yilgacha, milliy bozorda talabni kamaytirish va shu orqali inflyatsiyani o'chirish. Inflyatsiya bilan kurashishning bu usuli ham afzalliklarga, ham kamchiliklarga ega. Uning yaqqol ustunligi jamiyatdagi ijtimoiy barqarorlikdir. 6 Kamchilik sifatida biz inflyatsiya hodisalariga qarshi kurashda ushbu yondashuvni amalga oshirish uchun zarur bo'lgan vaqtni qayd etishimiz mumkin. Muomaladagi pul miqdorini sezilarli darajada kamaytirish asosida inflyatsiyaga qarshi faol kurash siyosati olib boriladi. Bu musodara turidagi pul islohotini amalga oshirishni nazarda tutadi; pul muomalasini nazorat qilish; davlat budjetining emissiyaviy moliyalashtirishga yo‘l qo‘ymaslik; pul-kredit siyosatini amalga oshirish doirasida pul massasi holati ustidan joriy nazorat.
Bu chora-tadbirlardan tashqari, talab inflyatsiyasi va taklifdagi inflyatsiyaga qarshi kurashish uchun bir qator boshqa choralar ko'rilmoqda: soliqlarni oshirish va davlat xarajatlarini qisqartirish; byudjet taqchilligini kamaytirish; valyuta kursini barqarorlashtirish; omil daromadlarining o'sishini cheklash (ishlab chiqarish omillari egalarining daromadlari - to'lov iqtisodiy resurslar); iqtisodiyotda monopoliyaga qarshi kurash va boshqa chora-tadbirlar.
Inflyatsiyaga qarshi faol kurash siyosatini amalga oshirish qisqa vaqt ichida inflyatsiyani deyarli nolga tushirish imkonini beradi. Biroq, yuqorida tavsiflangan chora-tadbirlarni amalga oshirish raqobatbardosh va past rentabelli firmalarning ommaviy ravishda vayron bo'lishi bilan birga keladi, ishsizlikning ko'payishiga olib keladi, jamiyatda ijtimoiy keskinlikni keltirib chiqaradi. Darhaqiqat, hukumat ko'pincha inflyatsiyaga qarshi kurashning ikkala yo'nalishini ikkalasining ham tarqalishi bilan birlashtirgan siyosat olib boradi.
Inflyatsiya jiddiy ijtimoiy-iqtisodiy oqibatlarga olib keladi. Bu, birinchi navbatda, daromadlarning qayta taqsimlanishiga olib keladi va eng ko'p ta'sir ko'rsatadigan mehnat daromadlari (belgilangan soatlik ish haqi, pensiyalar, stipendiyalar va boshqalar) bo'lganlardir. Bu birinchi navbatda xodimlarga tegishli byudjet sohasi byudjetdan daromad oluvchilar (pensionerlar, talabalar va boshqalar).
Ishchilarni ish haqi va boshqa rag'batlantirish tizimlari bilan ekspluatatsiya qilish kuchaymoqda. Nazariy jihatdan, ular ish hajmi va unumdorligini oshirish orqali real ish haqining pasayishini ma'lum darajada qoplashi mumkin. Biroq, inflyatsiyaning yuqori sur'atlarida ularning mehnat intensivligining o'sishi pulning qadrsizlanishiga mos kelmaydi. Bundan tashqari, quvvatlardan foydalanish pasayadi va ish etarli emas, unumdorlik pasayadi.
Marksistik iqtisodiy nazariya inflyatsiyani sinfiy hodisa, mehnatni ekspluatatsiya qilishni kuchaytirish mexanizmi sifatida haqli ravishda tavsifladi. Pul oluvchilar va chayqovchilar inflyatsiyadan foyda ko'radilar. Ko'pgina yirik poytaxtlar giperinflyatsiya yillarida soyaning qayta taqsimlanishi natijasida birlasha boshladilar. Shuning uchun unga qarshi kurash hatto bir oz qarshilikka ham duch keldi.
Inflyatsiya kapitalning korxonalar (tadbirkorlar) o'rtasida qayta taqsimlanishiga olib keladi. Kreditorlar inflyatsiyadan yutqazishi mumkin va qancha ko'p bo'lsa, kredit shunchalik uzoqroq bo'ladi (amortizatsiya qilingan pul qaytariladi). Garchi inflyatsiya prognoz qilingan bo'lsa-da, kreditorlar uni foiz stavkasi va kredit muddatida hisobga olishadi. Pulga bo'lgan talabning o'sishi bank foizlarini oshiradi.
Bank investitsiya qilingan kapital bo'yicha foizlarni olishi va shu bilan birga qarzga olingan pulning qadrsizlanishidan kutilayotgan yo'qotishlarni qoplashi kerak. Shu sababli, inflyatsiya davrida kredit foizlari mos ravishda oshadi va kredit muddati qisqartiriladi.
Korxonalar to'lovlarni kechiktirish, shu jumladan ish haqi to'lovlarini kechiktirish orqali foyda olishlari mumkin (shuning uchun qarzlarning keskin o'sishi). Ammo ular iqtisodiy tsiklning davomiyligi tufayli yo'qotadilar, sotib olingan ishlab chiqarish vositalari narxining oshishiga javoban narxlarni ko'tarishga ulgurmaydilar.
Davlat kreditlar va depozitlarning qadrsizlanishidan ham foyda ko'radi davlat banklari, budjetdan moliyalashtirish narxlarni oshirishdan orqada qolishi va hokazo. Inflyatsiyaning yana bir salbiy ta'siri mamlakat to'lov balansi va sof eksportning yomonlashishi bo'lib, import va eksport o'rtasidagi farqni ifodalaydi.
Faraz qilaylik, bir-biri bilan savdo qiluvchi va import hajmiga teng eksport hajmiga ega (sof eksport = 0) bir qancha davlatlar bor. Agar ushbu mamlakatlardan biri narxlarning asta-sekin doimiy o'sishini boshlasa, bu g'alati mamlakatdan eksport pasaya boshlaydi va import o'sadi. To'lov balansi salbiy bo'ladi. Agar bu holat yanada rivojlansa, bu davlat taqchillikni qoplash uchun yo oltin-valyuta zaxiralaridan foydalanishi yoki milliy valyutasini qadrsizlantirishi kerak. Foydalanish oltin-valyuta zahiralari cheklangan o'lchamlari tufayli etarlicha uzoq davom eta olmaydi.
Devalvatsiya milliy valyuta birinchi bosqichda toʻlov balansining eksport-import mutanosibligini saqlab qolish va hatto mahalliy tovarlarning xorijda raqobatbardoshligini maʼlum darajada oshirish imkonini beradi. Biroq, milliy valyuta kursining pasayishi bir muncha vaqt o'tgach, iqtisodiyotda nomutanosiblikka olib keladi, chunki eksport mahsulotini ishlab chiqarishga yo'naltirilgan tarmoqlar ustunlikka ega bo'ladi, import tovarlarni iste'mol qiluvchi tarmoqlar esa tanazzulga yuz tutadi. Bundan tashqari, milliy valyutaning qadrsizlanishi xorijiy kreditlarni qaytarish muammosini keltirib chiqaradi, chunki xorijiy valyutani qaytarish uchun milliy valyutaning ko'proq birliklari talab qilinadi.
Inflyatsiya tufayli ishlab chiqarishning sekinlashishi aholining xarid qobiliyatining pastligidir. Narxlarning ko'tarilishi uzoq vaqt davomida ish haqi va aholining boshqa daromadlari o'sishidan sezilarli darajada oshib ketadi. Narxlarning ko'tarilishi, jumladan, oziq-ovqat, uy-joy va kommunal xizmatlar kabi muhim tovarlarning xarid qobiliyatini pasaytiradi. Yuqori inflyatsiya tufayli yuzaga kelgan pasayish va tushkunlikning eng og'riqli ijtimoiy oqibati ishsizlikdir.
Inflyatsiya uzoq muddatli kelishuvlarni, ishlab chiqarishni rejalashtirishni, moliyaviy natijalarni va investitsiyalarni murakkablashtiradi. Bundan tashqari, kreditlar narxi (foizlar) kuchli o'sib bormoqda. Shuning uchun, qoida tariqasida, investitsion faollik giperinflyatsiya davrida o'ladi.
Inflyatsiya iqtisodiyot uchun ham ijobiy oqibatlarga olib kelishi mumkin.
Shuni yodda tutish kerakki, pul taklifining ko'payishi, hatto inflyatsiyani keltirib chiqarsa ham, talabsiz sodir bo'lmaydi. Nazariy jihatdan taklif har doim talabga teng. Bunday holda, agar pul massasi tovar taklifidan oshsa, bu ob'ektiv zarurat bilan bog'liq. Bu issiq qonli biologik organizmning haroratining ko'tarilishiga o'xshash iqtisodiyotning hayotiyligini saqlab qolishni ta'minlaydigan xo'jalik organizmining shikastlanishga reaktsiyasi. Agar bu mudofaa reaktsiyasi mavjud bo'lmasa, tana o'ladi. Shuning uchun, siz bilganingizdek, haroratni keskin pasaytirmaslik kerak. Xuddi shu tarzda, ishlab chiqarishning pasayishi sharoitida iqtisodiyot pulga bo'lgan ortib borayotgan talabni qondirish imkoniyatidan mahrum bo'lmasligi kerak, ya'ni. inflyatsiyani butunlay bostirish mumkin emas. Aks holda ishchilar va ularning oila a’zolari ochlikdan o‘la boshlaydi, aloqa uzilib qoladi, binolar, avtomobillar, murakkab jihozlar qulab tushadi. Bu ijtimoiy-iqtisodiy organizmning yemirilishi va o'limidir. Monetaristlarning inflyatsiyani faqat pul ta'minotini sekinlashtirish orqali engish bo'yicha tavsiyalari yuqori haroratli bemorni muzli suvga cho'mish orqali davolashga urinishlarga o'xshaydi. Demak, inflyatsiya ma’lum darajada resurslarni qayta taqsimlash orqali himoya vazifasini bajaradi.
Bu nazariya tsiklik inflyatsiya ortib borishi bilan mashhur. Tiklanish investitsiya faoliyati ishlab chiqarishning tiklanishi esa pulga bo'lgan talabni oshiradi, qo'shimcha tovar massasi taklifi esa orqada qolmoqda. Narxlar ko‘tarilmoqda. Kelajakda bu o'sish tovarlar massasining ko'payishi bilan to'sqinlik qiladi. Agar bu jarayon bostirilsa, pul massasining ko'payishiga yo'l qo'yilmasa, ishlab chiqarishning o'sishi sodir bo'lmaydi, garchi inflyatsiya rivojlanishi bilan inflyatsiya nazoratdan chiqmasligi uchun tormozlash effektini ko'rsatish kerak bo'ladi. Bunday holda, pul massasi o'sishining ma'lum bir sekinlashishi o'zini oqlaydi. Ammo o'rtacha inflyatsiya ob'ektivdir.
Inflyatsiyaning salbiy ijtimoiy-iqtisodiy oqibatlarini bartaraf etish uchun davlat inflyatsiyaga qarshi tartibga solishni amalga oshiradi. Pul muomalasini barqarorlashtirishning asosiy usullari inflyatsiyaga qarshi siyosat va pul islohotidir. Antiinflyatsiya siyosati - bu inflyatsiyani cheklashga qaratilgan iqtisodiyotni davlat tomonidan tartibga solish bo'yicha chora-tadbirlar majmuidir. Ushbu chora-tadbirlarni uzoq muddatli xarakterga ega bo'lgan maqsad va usullarni o'z ichiga olgan strategik va qisqa muddatli natijalarga erishishga qaratilgan taktik chora-tadbirlarga bo'lish mumkin.
Inflyatsiyaga qarshi strategiya quyidagilarni o'z ichiga oladi:
bozor mexanizmlarini (institutsional o‘zgarishlar majmuasini) mustahkamlash orqali inflyatsion kutilmalarni kamaytirish va boshqaruv organlarining vakolatlarini oshirish orqali boshqarib bo‘lmaydigan inflyatsiyani yo‘q qilish;
pul massasining yillik o'sishiga qat'iy cheklovlar joriy etish orqali pulga talabni tartibga solishni (pul massasining o'sishini tartibga solish) ko'zda tutuvchi uzoq muddatli pul-kredit siyosati;
byudjet taqchilligini kamaytirishga, milliy iqtisodiyotni tashqi inflyatsion ta'sirlardan himoya qilishga qaratilgan byudjet siyosati (inflyatsiya importini cheklash siyosati).
Inflyatsiyaga qarshi taktika inflyatsiya sabablarini bartaraf etishga emas, balki qisqa muddatli, ammo kuchli ta'sir choralarini qo'llashga qaratilgan, ya'ni joriy inflyatsiya bosimini pasaytirish va uzoq muddatli strategik strategiyalarni qo'llash uchun yo'l ochishdir. chora-tadbirlar.
Inflyatsiyaga qarshi chora-tadbirlarning asosi pul bozoridagi uzoq muddatli nomutanosiblikni bartaraf etish va pirovardida barcha bozorlarda nisbatan uzoq muddatli muvozanatga erishishdir. Shu bilan birga, inflyatsiyaga qarshi kurash ochiq shakllarda bo'lsa, eng samarali hisoblanadi.
Shu bilan birga, inflyatsiya ta'sirini yumshatish bo'yicha chora-tadbirlarni, aslida, inflyatsiyaga qarshi choralardan farqlash kerak ( ijtimoiy himoya aholi, kompensatsiya, daromadlarni indeksatsiya qilish) va psevdoinflyatsiyaga qarshi chora-tadbirlar (davlat ta'siri choralari - narxlar ustidan umumiy davlat nazorati, talab va taklifni to'g'ridan-to'g'ri ma'muriy tartibga solish va boshqalar), ular inflyatsiya sabablarini bartaraf etmaydi, balki faqat transferni amalga oshiradi. ochiq shakldan yashirin shaklga o'tadi.
Jahon amaliyotida inflyatsiyaga qarshi siyosatning shakl va usullari bo‘yicha boy tajriba to‘plangan. U pul-kredit, byudjet, soliq chora-tadbirlari, daromad siyosati va pul-kredit islohotlarini amalga oshirishgacha bo'lgan barqarorlashtirish dasturlarini keng ko'lamli o'z ichiga oladi. Monopoliyaga qarshi kurash ham inflyatsiyaga qarshi siyosatning muhim yo‘nalishlaridan biri sifatida qaralishi kerak.
Sifatda asosiy nuqta pul muomalasini barqarorlashtirish masalasida markaziy bank tomonidan pul massasining o'zgarishi ustidan nazoratni o'rnatish. Markaziy bank pul massasiga ta'sir ko'rsatib, uning hajmiga ta'sir qilish imkoniyatiga ega. Markaziy bankning to'g'ridan-to'g'ri nazorati faqat davlat qimmatli qog'ozlariga qarshi amalga oshiriladigan banknotlar muomalasi ustidan mumkin. Shu bilan birga, ularning xususiy, tijorat veksellariga, chet el valyutasiga, shuningdek tijorat banklarining depozit-chek emissiyasiga faqat bilvosita ta'sir ko'rsatishi mumkin.
Pul muomalasining buzilishi, inflyatsiya jarayonlari iqtisodiyot uchun juda og‘ir oqibatlarga olib keladi va o‘z tarixida u yoki bu darajada u yoki bu muammolarga duch kelmagan davlat deyarli yo‘q. Shu bilan birga, inflyatsiya darajasi va uning nazorat qilinishi sezilarli darajada farqlanadi turli mamlakatlar.
Umumiy iqtisodiy bilan bir qatorda uzoq muddatli strategiya inflyatsiyani jilovlash va uni tartibga solinadigan inflyatsiyaga aylantirish uchun shoshilinch choralar ko'rish zarur, chunki inflyatsiyani darhol, bir kechada yengib o'tishning iloji yo'q, bu yillar davom etadi. Shu munosabat bilan zamonaviy tajriba iqtisodiyotning holatiga qarab inflyatsiyani tartibga solishning ikkita variantini taklif qiladi:
* pul massasi, kreditlar, ish haqi va pirovardida samarali talabning o'sishini cheklash bilan bog'liq deflyatsion siyosat.
Biroq, deflyatsiya siyosati sharoitlarda qo'llaniladi iqtisodiy o'sish har doim ham sodir bo'lmaydigan iqtisodiyotning "haddan tashqari qizib ketishi" ni o'z ichiga olish uchun. Natijada, deflyatsiya choralari ishchilar, bankirlar, tadbirkorlarning adolatli salbiy reaktsiyasini keltirib chiqaradi;
* stagflyatsiya davrida qo'llaniladigan daromad siyosati (inflyatsiyaning ishlab chiqarishning pasayishi bilan qo'shilishi) va davlat nazorati va vositachiligida ish haqi va narxlarning o'sish sur'atlarini muvofiqlashtirish va bog'lashni ifodalaydi.
Ikkinchi variant inflyatsiya va retsessiyadan bosqichma-bosqich chiqishning yanada maqbul va ishonchli usuli hisoblanadi.
Turli rejimlarda amalga oshirilishi mumkin bo'lgan pul islohotlari ham pul muomalasini barqarorlashtirish va inflyatsiyani cheklashga qaratilgan. Hozirgi vaqtda pul islohotlarini "shok terapiyasi" shaklida amalga oshirish keng tarqaldi. Xarakterli jihati shundaki, o'ziga xos antiinflyatsiya strategiyasi va taktikasiga qarab, pul islohoti pul muomalasini barqarorlashtirishning boshlang'ich yoki yakuniy bosqichi bo'lishi mumkin. Biroq, boshqa antiinflyatsiya choralari bilan o'zaro bog'lanmagan holda, pul islohoti inflyatsiyani jilovlash muammosini strategik hal qilmaydi.
Hozirgi vaqtda inflyatsiyaga qarshi siyosatning istiqbolli yo‘nalishlaridan biri bu inflyatsiyani nishonga olishdir. Inflyatsiyani nishonlash - bu amalga oshirilgan chora-tadbirlar majmuidir davlat organlari mamlakatdagi inflyatsiyani nazorat qilish uchun hokimiyat.
Inflyatsiyani nishonlash bir necha bosqichlardan iborat:

• 
  1. Muayyan davr (odatda bir yil) uchun maqsadli inflyatsiya darajasini belgilash;
  
• 
  2. Inflyatsiyani nazorat qilish uchun mos pul vositalarini tanlash;
  
• 
  3. Hozirgi ehtiyojdan kelib chiqib, ushbu pul vositasini qo'llash;
  
• 
  4. Hisobot davri oxiridagi inflyatsiya darajasini rejalashtirilgan inflyatsiya bilan solishtirish va samaradorligini tahlil qilish. pul-kredit siyosati.
  

Rejalashtirilgan inflyatsiya darajasini ushlab turish uchun pul-kredit siyosatining asosiy vositasi diskont foiz stavkasi (qayta moliyalash stavkasi) bilan manipulyatsiya hisoblanadi. Shunday qilib, diskont stavkasining oshishi ortadi depozit stavkalari tijorat banklarida va pul sarflashdan ko'ra tejashning jozibadorligini oshiradi.
Bundan tashqari, diskont stavkasining oshishi banklarda kreditlash uchun foiz stavkalari darajasini oshiradi va kreditlashga bo'lgan talab darajasini pasaytiradi. Chegirma stavkasini pasaytirish imkonini beradi kredit tashkilotlari kreditlash foiz stavkasi darajasini pasaytirish. Shunday qilib, diskont stavkasini pasaytirish inflyatsiya darajasini oshiradi. Diskont stavkasining oshishi inflyatsiya darajasini pasaytiradi.
Har qanday topshiriqni tan olish kerak iqtisodiy dasturlar ma'lum bir turga nisbatan konventsiyaning katta darajasi bor, chunki amalda hukumatlar iqtisodiy siyosatning barcha arsenalidan foydalanadilar. Shu bilan birga, tadqiqotchilar dasturlarni, ularning fikricha, barqarorlashtirish dasturining asosiy, asosiy elementi bo'lgan narsaga asoslanib tasniflashadi.
Pul-kredit nazariyasi va amaliyotida inflyatsiyani tartibga solish muammolari muhim o'rin tutadi. siyosat, chunki inflyatsiya ko'rsatkichlari va uning ijtimoiy. oqibatlar tenglikni baholash uchun ko'rsatkichlardir. mamlakat holati.