Kirish Asosiy qism Teodolit tuzilishi va uning asosiy qismlarini o‘rganish

To‘rtburchak. Uzunligi ma’lum to‘rt tomon S₁, S₂, S₃, S₄ va ikki qarama - qarshi burchaklar β₁ va β₂ bo‘yicha, formula asosida quyidagicha yozamiz


2R=S₁S₂sinβ₂+S₃S₄sinβ₄.

Beshburchak. Uzunligi ma’lum besh tomon va uch burchak β₂, β₄ va β₅ bo‘yicha formula asosida hosil qilamiz


2R = S₁S₂ sinβ₂ + S₃S₄ sinβ₄ + S₄ S₅ sinβ₅ + S₃ S₅ sin(β₄+β₅ -180⁰).


Oltiburchak. Olti tomon va to‘rt burchaklar β₂, β₃ , β₅, β₆ bo‘yicha (6.1.4) formula asosida topamiz


2R = S₁S₂ sin β₂+S₂ S₃ sinβ₃+S₁S₃ sin(β₂+β₂ - 180⁰)+S₄ S₅ sinβ₅+
+S₅S₆sinβ₆+S₄S₆sin(β₂+β₆- 180⁰).
Ushbu ko‘rinishdagi formulalarni har qanday n - burchaklar uchun hosil qilish mumkin. Lekin uchlar soni oshirishi bilan, formuladagi qo‘shilmalar soni progressiya tariqasida oshirib boradi, shuning uchun n > 5 bo‘lganda yuzalarni poligon uchlarining koordinatalari bo‘yicha aniqlash formulasidan foydalanish tavsiya etiladi
,
bu yerda: X₁ , Y₁ , X₂ , Y₂ ….X_K , Y_K - poligon uchlarining koordinatalari bo‘lib, ularning qiymatlari koordinata hisoblash jadvalidan olinadi. Agarda nuqtalarni koordinatalari berilmagan bo‘lsa, unda ularning qiymatlarini grafik yo‘lda kartadan o‘lchab aniqlash mumkin. (6.1.6) formula orqali yuzani aniqlashda oraliq nazorat quyidagi formulalar orqali bajariladi:




2-shakl



jadval