Zilzilaning mukammal nazariyasi bugungi kunda ishlab chiqilmagan

Кириш. Геокимё фани тарихи. Фаннинг максад ва вазифалари


Zilzilaning mukammal nazariyasi bugungi kunda ishlab chiqilmagan


Download 1.33 Mb.
bet4/4
Sana02.04.2023
Hajmi1.33 Mb.
#1319854
1   2   3   4
Bog'liq
OYTOSH SULAYMONOVA

Zilzilaning mukammal nazariyasi bugungi kunda ishlab chiqilmagan;

  • Zilzila sodir bo‘lishi vaqtini prognoz qilish eng murakkab va yaqin orada hal bo‘lishi qiyin masala. Buning asosiy sabablari quyidagicha
  • Zilzilaning mukammal nazariyasi bugungi kunda ishlab chiqilmagan;
  • 2. Zilzilalarning asosan katta chuqurliklarda ro‘y berishi va shu sababli ularni to‘g‘ridan to‘g‘ri turli asboblar yordamida kuzatib yoki o‘lchab bo‘lmasligida;
  • Zilzilalar bilan ilmiy tajribalar o‘tkazish mumkin emas, chunki har
  • bir seysmik xodisa o‘ziga xosligi bilan ajralib turadi;
  • Zilzila natijasida hosil bo‘lgan yoriqlarni kompyuterda yoki
  • laboratoriyada modellashtirish ishlari boshlang‘ich bosqichda, bulardan olingan natijalarni real tabiiy zilzilalarga tadbiq etish mumkinligi noaniq;
  • Zilzila sodir bo‘lishi favqulodda tasodifiy xodisa, uning bu
  • tabiatidan qancha ko‘p zilzilalar o‘rganilayotgan bo‘lsa ham aniq bir mezoni topilmayotir.

Yer qobig‘i (ES); okean ostida – 11 km, qit’alarda - 35 km; o‘rtacha – 25km.

  • PREM MODELIDA QUYIDAGI GEOSFERALAR AJRATILGAN
  • Yer qobig‘i (ES); okean ostida – 11 km, qit’alarda - 35 km; o‘rtacha – 25km.
  • Litosferali mantiya (LM) – 80 km gacha.
  • Kichik tezlikli zona (LVZ) – 80 km dan 220km gacha.
  • UM’ (220 km) zona va 400 km chuqurlidagi chegara orasidagi zona.
  • Fazaviy-o‘tishlar zonasi (TZ) 400kmdan 670 kmgacha.
  • Quyi mantiya D’ – 670 km dan 2890 km gacha, uning asosida D” qat 150 km qalinlikda.
  • Tashqi yadro OC – 2890 km dan 5150 km gacha.
  • Ichki yadro IC – 1220 km radiusli
  • PREM modelidagi Yerning fizik xususiyatlari
  • Qatlam
  • N, km
  • ρ, g/sm3
  • Vp,km/s
  • Vs,km/s
  • Qs
  • K,1011Pa
  • µ,1011Pa
  • dK/dP
  • EC
  • 25
  • 2,9
  • 6,8
  • 3,9
  • 600
  • 0,75
  • 0,44
  • -
  • LM
  • 25
  • 3,38
  • 8,11
  • 4,49
  • 600
  • 1,32
  • 0,68
  • -0,6
  • 80
  • 3,38
  • 8,08
  • 4,47
  • 600
  • 1,3
  • 0,67
  • -0,7
  • LVZ
  • 80
  • 3,38
  • 8,08
  • 4,47
  • 80
  • 1,3
  • 0,67
  • -0,7
  • 220
  • 3,36
  • 7,99
  • 4,42
  • 80
  • 1,27
  • 0,66
  • -0,8
  • UM’
  • 220
  • 3,44
  • 8,56
  • 4,64
  • 143
  • 1,53
  • 0,7
  • 3,23
  • 400
  • 3,54
  • 8,9
  • 4,77
  • 143
  • 1,74
  • 0,81
  • 3,37
  • TZ
  • 400
  • 3,72
  • 9,13
  • 4,93
  • 143
  • 1,9
  • 0,91
  • 7,26
  • 600
  • 3,98
  • 10,16
  • 5,52
  • 143
  • 2,49
  • 1,21
  • 8,09
  • 600
  • 3,98
  • 10,16
  • 5,52
  • 143
  • 2,49
  • 1,21
  • 2,37
  • 670
  • 3,99
  • 10,27
  • 5,57
  • 143
  • 2,55
  • 1,24
  • 2,41
  • D’
  • 670
  • 4,38
  • 10,75
  • 5,95
  • 312
  • 3
  • 1,55
  • 3,04
  • 2740
  • 5,49
  • 13,68
  • 7,27
  • 312
  • 6,41
  • 2,9
  • 3,33
  • D’’
  • 2740
  • 5,49
  • 13,68
  • 7,27
  • 312
  • 6,41
  • 2,9
  • 1,64
  • 2890
  • 5,57
  • 13,72
  • 7,27
  • 312
  • 6,55
  • 2,84
  • 1,64
  • OC
  • 2890
  • 9,9
  • 8,06
  • 0
  • 0
  • 6,44
  • 0
  • 3,58
  • 5150
  • 12,17
  • 10,36
  • 0
  • 0
  • 13,05
  • 0
  • 3,76
  • IC
  • 5150
  • 12,76
  • 11,03
  • 3,5
  • 85
  • 13,43
  • 1,58
  • 2,32
  • 6370
  • 13,09
  • 11,26
  • 3,67
  • 85
  • 14,25
  • 1,76
  • 2,34

a) yer qobig‘i: zichlik va elastiklik parametrlarining yuqori mantiyadagi shu ko‘rsatkichlardan ancha kichikligi;

  • Jadvalda yer geosferalari quyidagi fizik xususiyatlar bo‘yicha ajratilgan
  • a) yer qobig‘i: zichlik va elastiklik parametrlarining yuqori mantiyadagi shu ko‘rsatkichlardan ancha kichikligi;
  • b) yuqori mantiya: chuqurlik bo‘yicha fizik xossalarning turlicha o‘zgarishi – astenosferada bo‘ylama to‘lqinlar tezligining va siqilish modulining pasayishidan keyin barcha parametrlarning to‘sishi kuzatiladi, ayniqsa mantiyaning o‘tish zonasida (400 – 700 km);
  • v) quyi mantiya: bosim oshishi tufayli elastiklik modullari va zichlikning uzluksiz o‘sib borishi; uning tubida chuqurlik bo‘yicha bo‘ylama to‘lqinlar va siqilish moduli ko‘rsatkichlarining o‘zgarmasligi;
  • g) tashqi yadro: ko‘ndalang to‘lqinlar tezligi va siljish moduli ko‘rsatkichlarining nolga tengligi, bu hol muhitning suyuq holda ekanligini ko‘rsatadi. Puasson koeffitsienti 0,5 va ko‘ndalang to‘lqinlar bo‘yicha mustahkamlik ko‘rsatkichi nolga tengligi ham yuqoridagilarni tasdiqlaydi;
  • d) ichki yadro: bu yerda ko‘ndalang to‘lqinlar tezligi va siljish moduli noldan ancha yuqori, Puasson koeffitsienti esa ko‘proq suyuq moddanikiga yaqin.

Seysmologik ma’lumotlarga ko‘ra hozirgi kunda Yer bag‘rida yigirmatacha ajratuvchi chegara qayd etiladi va ular umumiy tarzda Yerning konsentrik zonal qatlamli tuzilishi to‘g‘risida dalolat beradi. Bu chegaralar orasida ikkitasi: kontinentlarda 30-70 km chuqurliklarda va okeanlar ostida 5-10 km da yotuvchi Moxorovichich yuzasi (Moxo yoki oddiy M) hamda 2900 km chuqurlikdagi joylashgan Vixert - Gutenberg yuzasi asosiy sanaladi. Bu chegaralar sayyoramizni uchta asosiy qobiqlarga yoki geosfyeralarga ajratadi

  • Seysmologik ma’lumotlarga ko‘ra hozirgi kunda Yer bag‘rida yigirmatacha ajratuvchi chegara qayd etiladi va ular umumiy tarzda Yerning konsentrik zonal qatlamli tuzilishi to‘g‘risida dalolat beradi. Bu chegaralar orasida ikkitasi: kontinentlarda 30-70 km chuqurliklarda va okeanlar ostida 5-10 km da yotuvchi Moxorovichich yuzasi (Moxo yoki oddiy M) hamda 2900 km chuqurlikdagi joylashgan Vixert - Gutenberg yuzasi asosiy sanaladi. Bu chegaralar sayyoramizni uchta asosiy qobiqlarga yoki geosfyeralarga ajratadi
  • Yer po‘sti - Moxorovichich yuzasi ustida joylashgan Yerning tashqi tosh qobig‘i;
  • Yer mantiyasi - Moxorovichich (yuqoridan) va Vixert -Gutenberg (pastdan) yuzalari bilan chegaralangan oraliq silikatli qobiq;
  • Yer yadrosi - Vixert - Guttenberg yuzasidan pastda joylashgan sayyoramizning markaziy tanasi.

Download 1.33 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4



Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling