Кириш I. Асосий макроиқтисодий кўрсаткичларнинг 2023 йилдаги кутилаётган ижроси ҳамда

Ташқи хатарлар: 
• Жаҳон иқтисодиёти ўсиш суръатларининг секинлашиши 
Халқаро валюта жамғармасининг 2023 йил октябрь ойидаги ҳисоботида 
жаҳон иқтисодиёти ўсиши 2023 йилда 2022 йилдаги 3,5 фоиздан 3,0 фоизга 
пасайтирилган.
•  Асосий савдо ҳамкор давлатларда валюта курсининг қадрсизланиши 
сабабли пул ўтказмаларининг қисқариши, экспорт тушуми камайиши, импорт 
нархларининг салбий ўзгариши; 
•  Хорижий марказий банклар фоиз ставкаларининг оширилиши 
натижасида халқаро молия бозорларида мамлакатимиз иқтисодиётига 
инвестициялар жалб қилинишининг қийинлашиши.  
•  Табиий офатлар ва экстремал об-ҳаво ҳолатларининг ошиши. 
•  Геоиқтисодий қарама-қаршиликлар вужудга келиши. 
•  Экологик зарар ҳодисаларининг кузатилиши. 
•  Табиий ресурслар инқирозининг ошиши. 
•  Жаҳон бозорларида қимматбаҳо металлар нархидаги ўзгаришлар 
беқарорлиги ҳолатлари кузатилиши. 
Бюджет барқарорлигига таъсир этувчи асосий ички омиллар сифатида 
қуйидагиларни белгилаш мумкин: 
Давлат бюджети ва давлат мақсадли жамғармалари харажатларининг ялпи 
ички маҳсулотга нисбатан кескин ўсиши, жумладан, бюджетга қўшимча доимий 
харажат мажбуриятларининг юкланиши; 
давлат томонидан тарифларнинг арзон нархларда ушлаб турилиши 
натижасида иқтисодиёт тармоқлари, жумладан, энергетика, газ саноати, кўмир, 
коммунал соҳа, жамоат транспорти корхоналарининг молиявий аҳволининг 
ёмонлашуви ушбу корхоналарни бюджет ҳисобидан қўллаб-қувватланишининг 
ошиши; 
давлат кафолати остида жалб қилинган кредитлар ҳисобига амалга 
оширилган йирик ишлаб чиқариш лойиҳаларининг ўз муддатида ва лойиҳа 

---

106 
қувватида ишга туширилмаслиги ва бошқа омиллар оқибатида хорижий 
кредитларнинг бюджет ҳисобидан қоплаб бериш хавфининг мавжудлиги; 
бюджет қонуни билан йил бошида тасдиқланган бюджет тақчиллиги 
ҳажмининг молия йили давомида қўшимча харажатлар келиб чиқиши сабабли 
ошиши; 
Пенсия жамғармасининг даромадлари ва харажатлари ўртасида 
номутаносибликнинг 
ошиши 
натижасида 
республика 
бюджетидан 
ажратиладиган трансфертларнинг ошиши ва бошқалар. 
Ўрта муддатли даврда давлат бюджетига таъсир этувчи глобал трендлар