Kirish I bob. Interfaol usullarning maqsadlari

Reproduktiv tafakkur. – bu standart tafakkur bo`lib, unda qayta mashqlar asosida egallangan usullardan masalani echishda foydalanadi.
Ijodiy tafakkur - yangilikni ochib bilan bog`liqdir. Tafakkur turlari ta’lim xarakteriga bog`liqdir.

Ta’lim turi	Ta’lim oluvchi nima qiladi	Qanday tafakkur turi shakllanadi
Algoritmik ta’lim	Darslik yoki o`qituvchidan nusxa olinadi	Standart reproduktiv tafakkur
Tushuntiruvchi-ifodalovchi, yo`naltiruvchi	Yarim mustaqil fikrlash, ya’ni o`quv materiallarini o`zlashtirish Reproduktiv, yarim mustaqil tafakkur	Reproduktiv, yarim mustaqil tafakkur
Muammoli izlanish	Mustaqil ravishda yangi tushunchalarni sintez qilish	Produktiv tafakkur

Hozirgi buyuk islohatlar amalga oshirilayotgan O`zbekiston sharoitida mustaqil fikrlovchi yoshlarning bo`lishi davr taqqozasi bo`lib, shaxsiy dunyoqarashga ega bo`lgan insonlargina, jamiyat taraqqiyotini ta’minlovchi ko`plab loyihalarni ishlab chiqishga qodir bo`ladilar.

Prezidentimiz siyosatining bosh omillaridan biri ham teran fikrlovchi, o`z mustaqil dunyoqarashiga ega bo`lgan iqtidorli shaxslarni kamol toptirish va tarbiyalashdir. Mustaqil fikrlash bir qarashda shaxsning individual xususiyati bo`lsada, bu xususiyat xamiyatda, insonlar o`rtasidagi munosabatlar muhiti yaxshi bo`lganda rivojlanadi.
Fikrlashni bilish bu insonning aqlidir. Aqlning quyidagi sifatlarini ajratish mumkin:

1. 
   Mazmundorlik
   
2. 
   Fikrlash kengligi, fikrlashning kengligi va chuqurligi nazariya va amaliyotning uzviyligiga bog`liqdir.
   
3. 
   Fikrlashning mustaqilligi
   
4. 
   Aqliy tashabbuskorligi
   
5. 
   Aqlning tanqidiyligi, o`z ishini aniq baholay olish.
   
6. 
   Fikrning ketma-ketligi
   
7. 
   Tafakkurning tezligi
   

Ijodiy ishda fikrlashning mustaqilligi va tanqidiyligi zarur bo`lib, u aqliy faoliyatning produktivligini ta’minlaydi.
5. Kismlardan rasm hosil qilish metodikasi A.N.Bernshteyn (1911) tomonidan taklif etilgan bo`lib, tafakkur xususiyatlarini, rasmning yaxlitligini tahlil qila olish, uning ba’zi qismlari ketma-ketligini o`rnata olish qobiliyatini o`rganishga mo`ljallangan.
Guruhlar bo`yicha klassifikatsiya qilish metodikasi birinchi marta K.Goldstein (1920) tomonidan taklif etilgan bo`lib, keyinchalik L.S.Vigotskiy (1934) va B.G.Zeygornik (1958) tomonidan o`zgartirilgan. Metodika umumlashtirish va mavhumlashtirish jarayonlari darajasini o`rganish uchun qo`llaniladi.
Ortiqchasini o`chirish metodikasi umumlashtirish va chalg`ish, muhim belgini ajratish kabi tafakkur jarayonlari darajasini o`rgatish uchun qo`llaniladi.
Muhim belgini ajratish metodikasi tafakkur xususiyatlarini, predmetlarning muhim belgilarini ajratish qobiliyatini tekshirishda foydalaniladi.
Bolalarda tushunchali tafakkur xususiyatlarini o`rganish uchun L.S.Vigotskiy va L.S.Saxarov (1930) metodikasining o`zgartirilgan usulini (A.V.Govorkova) qo`llash mumkin. Bu metodika yordamida bolaning maqsadga yo`naltirilgan va ketma-ket xarakterlarni bajara olish qobiliyati, bir necha yo`nalishda tahlil qila olish qobiliyati aniqlanadi.
Intellektni tekshirishning eng keng tarqalgan metodlaridan biri amerikalik psixolog va psixiatr D.Wechsler (1949) tomonidan ishlab chiqilgan bolalar intellektini o`lchash shkalasidir. Bu metodikaga 1974 yilda so`nggi marta 5 yoshdan 15 yoshgacha bo`lgan bolalarni tekshirish uchun o`zgartirishlar kiritildi.
Maktab aqliy taraqqiyoti testi metodikasi M.K.Akimova, E.M.Borisova, V.T.Kozlova, G.P.Loginovalar tomonidan ishlab chiqilgan bo`lib, o`smirlarning intellektual taraqqiyoti darajasini aniqlashga mo`ljallangan.
Hikoyada tushurib qoldirilgan so`zlarni to`ldirish metodikasi H.Ebinjhaus (1891) tomonidan taklif etilgan bo`lib, nutq rivojlanish xususiyatlarini 10 yoshdan katta bolalarda assotsiativ jarayonlarni o`rganishda qo`llaniladi.


Xulosa

Aynan interfaol usullar nazariya va amaliyot bir vaqtda o‘zlashtiriladigan o‘quv muhitini yaratish imkonini beradi va bu o‘quvchilarda xarakter, dunyoqarash, mantiqiy fikrlashni shakllantirish, individual imkoniyatlarni aniqlash va amalga oshirish imkonini beradi. Shu bilan birga, jarayon shunday tashkil etilganki, o'quvchilar yangi va allaqachon olingan bilimlar o'rtasidagi bog'liqlikni qidiradi, muqobil qarorlar qabul qiladi, o'z kashfiyoti, o'z g'oyalarini shakllantirishi, hamkorlik qilishni o'rganishi mumkin.

Interfaol usullar qiziqarli, chunki nafaqat bolalar rivojlanadi va o'rganadi. Yangi, qiziqarli izlanishda o'z bilimlarini va o'qituvchilarni boyitadi. Men o'qituvchining muvaffaqiyati har bir yaxshi o'tkazgan kuni deb hisoblayman. Asosiysi, bolani his qilish, ko'rish, eshitish, kerak bo'lganda yordam berish, ishlayotganda aralashmaslik. Talabalar qanday bo'lishi o'qituvchiga bog'liq. Majburlashning hojati yo'q, qiziqtirish, sabr-toqatli va ehtiyotkor bo'lish, do'stona va samimiy bo'lish, ta'na qilmaslik, tanqid qilmaslik, balki bolaning qobiliyatini ma'qullash va unga ishonish kerak.


<sup>ADABIYOTLAR RUYXATI
1. A.V.Petrovskiy. “Umumiy psixologiya”, 1992 yil.
2. P.V.Ivanov .“Umumiy psixologiya”, 1972 yil.
3. A.N.Leont’ev. “Problem’ razvitiya psixika”
4. www.ziyonet.uz</sup>