Kirish Kuchlanish, tok va qarshilik

Diod - transformatorli kalit
D
iod – rezistiv kalitlar bilan bir katorda, diod – transformatorli kalitlar qo’llanadi. (rasm 10.). Bu sxemalarda kullaniladigan impul`s transformator, chiqish kuchlanishning kerak li amplitudasi va kutbini olishga imkoniyat beradi.


a) b)
Rasm 10.

е₂(t)

е₁(t)

Kirish A ga e(t) impul`slar, kirish V ga esa – boshkarish kuchlanishi Ub byeriladi. Diod ochik bulganida S chiqishida kerak li kutbli impul`s xosil buladi, diod yopik bulganida birinchi cho’lg’amda tok yuk va chiqishda impul`s xosil bulmaydi. Diod – tranformator kalitlar yordamida ”VA”, “YoKI” mantikiy funksiyalarning amalga oshirish mumkin. Mos keluvchi sxemalar rasm 11 a,b larda kursatilgan.
R

asm 11.da keltirilgan sxema uchun chiqishda kuchlanish fakat e₁(t) va e₂(t) impul`slar bir vaqtda paydo bulganida xosil buladi.Impuls transformatorlari.

1. 
   b)
   

Rasm 11.
Impuls kurilmalarida zanjirlarni galvanik bulish elementi sifatida impuls transformatorlari keng kullaniladi. Impul`s transformatorlar vaqt davomiyligi bir nyecha nanosyekunddan bir nyecha yuz mikrosyekundgacha bulgan impul`slarni uzatish uchun kullaniladi.Impuls signallar uzatilayotganda impul`s transformatorga kuyiladigan asosiy talab - uzatilayotgan signalni minimal buzilshi. Zanjirlarni gal`vanik buluvchi element sifatida impul`s transformatorni yukori F.I.K. va kirish va chiqish zanjirlari orasida uzgarmas tok buyicha gal`vanik boglanish yukligi xarakterlaydi.Bundan tashkari impul`s transformatorlari bir kator yordamchi tyexnik masalalarni yechishda kullaniladilar: tok va kuchlanish impul`slarini kutbi, amplitudasi va boshlangich satxini uzgartirish, bundan tashkari impul`slarni vaqt davomiyligini kamaytirish.Konstruktiv jixatdan impul`s transformatori ikki yoki kuprok cho’lg’am o’ralgan byerk ferromagnit o’zakdan (kup xollarda tyeroidol shaklli) tashkil topgan.Uzakni qayta magnitlanish uchun kam isroflarga ega bo’lgan magnitaviy yumshok matyeriallardan tayyerlashadi. Bu materiallar yukori magnitaviy singdiruvchanlik ga ega. Xozirgi vaqtda kam quvvatli impul`s transformatorlarda uzak matyeriali sifatida magnitaviy yumshok ferritlar kullaniladi. Boshlangich magnitaviy singdiruvchanlik kiymati buyicha ferritlar magnitaviy yumshok kotishmalarga yutkazishsalar xam, tavsiflarning stabilligi va solishtirma karshilik kiymati buyicha ulardan ustun. Ferritlar yurmali tokka bo’lgan isroflarni kamaytiradi.

Rasm–12

Juft raqamlar 1-1, 2-2,… bilan cho’lg’am chiqishlari belgilangan, ular mos ravishda W₁ va W₂ cho’lg’amlar soniga ega. Nuqtalar bilan xar bir cho’lg’amning boshi belgilangan. Signal manbaiga ulangan cho’lg’amni birlamchi, yuklamaga ulanganini ikkilamchi deb nomlashadi. Cho’lg’amlarning birlamchi va ikkilamchiga bulinishi shartli, chunki bitta cho’lg’amning uzi impul`s kurilma ishlashining turli rejimlarida birlamchi yoki ikkilamchi cho’lg’am funksiyasini bajarishi mumkin. Impul`s transformatorini amaliy kullanishining kup xollarida cho’lg’amlardan bittasining tashki zanjiri kichik karshilikka ega. Bunda transformator ikki rejimda bulishi mumkin:

1. 
   Kuchlanishni uzatish rejimi. Bunda past Omli zanjir aktiv buladi, ya`ni rasm 12,a da kursatilgandyek birlamchi cho’lg’amga ulanadi va signal manbai vazifasini kichik ichki R_i karshilikka ega bulgan kuchlanish generatori ye_U bajaradi.
   
2. 
   Tokni uzatish rejimi. Bunda rasm 12,b da kursatilganidyek past ichki karshilikka ikkilamchi cho’lg’am 3-3 ga ulangan R_U rezistor ega.
   

Ispul`s transformatorida impul`s buzilishini kamaytirish uchun magnitlanish induktivligini oshirish kerak . Uzatilayotgan impul`sning vaqt davomiyligi kanchalik katta bulsa, magnitlanish induktivligi L<sub></sub> shunchalik katta bulishi kerak . L<sub></sub> ni oshirishga cho’lg’amlar sonini oshirish yoki uzakning magnit karshiligi R<sub></sub> ni kamaytirish bilan erishish mumkin. Buning uchun, masalan, uzakning kundalang kyesimi S yuzasini oshirish kerak . Shuni esda tutish kerak ki, uzak ulchamlariga bulgan talab uzatilayotgan impul`s amplitudasi bilan xam byelgilanadi, chunki magnitlanish toki i_ ning maksimal kiymati uchun magnitaviy induksiya B=F/S tuyinish satxi B_S dan oshmasligi kerak . Bu shart bajarilmasa uzakning magnitaviy singdiruvchanligi kyeskin kamayadi, bu esa uning magnitaviy karshiligini oshiradi. Natijada signal shakli buziladi va kuvvat sarfi ortadi.