Kirish. Ma’ruza rejasi: Kirish. Mexanikaning boshlang’ich tushunchalari va mexanik harakat

ma=N-mg
ma=mg-N
N=G=m(g-a)
Ga=g N=G=m(y-a)=0
G=0 (vaznsizlik)
Ishqalanish kuchi
Ishqalanish deb, jismlarning yoki jism bo’laklarining bir biriga nisbatan xarakatida ular orasida xosil bo’luvchi xodisaga aytiladi.
Tashqi ishqalanish- qattiq jismlarning bir-biriga nisbatan xarakatida tegib turgan sirtlar orasida xoil bo’ladi.
Ichki ishqalanish- suyuqliklar va gazlar qatlamlar xarakatida ular orasida xosil bo’ladi.
Sirtlar va qatlamlar orasida xarakatda qarama-qarshi yo’naluvchi kuchga ishqalanish kuchi deyiladi.
Tinchlikdagi ishqalanish
Jism nisbiy tenglikda turganda ishqalanish kuchi uni bir joyda ushlab yuradi. Bu kuch jismning joyidan qo’zg’alishiga to’sqinlik qiladi.
- bir-biriga tegib turgan jismlarni normal ravishda siqib turgan bosim kuchi.
- tinchlikdagi ishqalanish koeffitsenti
******
Sirpanish ishqalanish
Bir jism ikkimchi jism sirti bo’ylab xarakatlanganda sirpanish ishqalanish kuchi vujudga keladi.
- normal bosim kuchi
K -sirpanish ishqalanish koeffitsenti (kDumalash ishqalanish
Bir jism ikkinchi jism sirtida dumalaganda dumalash ishqalanish kuchi xosil bo’ladi.
-normal bosim kuchi
R-dumalayotgan jism radiusi
Fd.ish= µ
Po
µ- dumalash ishqalanish koeffitsiyenti
Elastiklik kuchi
Elastik kuchi deb, jismning deformatsiyalanishida paydo bo’ladigan va zarrachalarining ko’chishi yo’nalishiga qarama-qarshi yo’nalgan kuchga aytiladi.
-absalyut uzayish.
k- prujinaning birligi.
Energiya – jismning ish bajara olish qobiliyati
Energiyaning saqlanish qonuni
Tizimning to’la mexanik energiya — mexanik harakat va o’zaro ta’sir energiyasi Eк+Ер=W — kinetik va potensial energiyalar yig’indisi

energiyaning saqlanish qonuni:
Faqat, konservativ kuchlar ta’sir etuvchi sistemaning to’la mexanik energiyasi vaqt o’tishi bilan o’zgarmaydi.