Kirish. Ma’ruza rejasi: Kirish. Mexanikaning boshlang’ich tushunchalari va mexanik harakat

XBS:
Nyutonning birinchi qonuni
Agar jismga boshqa jismlar ta’sir etmasa yoki ta’sir etuvchi kuchlar o’zaro kompensatsiyalangan b’lsa , u o’zining tinch holatini yoki to’g’ri chiziqli tekis harakatini saqlaydi.
Jismlarning o’zini tincch holatini yoki tog’ri chiziqli tekis harakatini saqlab qolish xususiyati , jismlarning inersiya xususiytI deb ataladi.
Massa – jism inertsiyasining o’lchov birligidir. [m] =kg
Hajm birligidagi massaga jism 342 ligi deyiladi
Jism o’zining tinch holatini yoki to’g’ri chiziqli tekis harakatini tashqaridan boshqa jismlar ta’sir etmaguncha sqlab qoladigan sanoq tizimi inertsiya sanoq tizimi deb ataladi.
Nyutonning ikkinchi qonuni
Moddiy nuqtaning olgan tezlanishi , ta’sir etuvchi kuch yo’nalishiga mos kelib, shu kuchga moddiy nuqta massasining nisbatiga tengdir.
Nyutonning ikkinchi qonunining umumiy ifodasi: Moddiy nuqta xarakat miqdorining vaqt bo’yicha xosilasi jizmga tasir etuvchi kuchga tengdur.
moddiy nuqta impulsi.
Jismga bir vaqtning o’zida bir necha kuch ta’sir etsa:
Nyutonning uchinchi qonuni
Tajribalar asosida quyidagilar aniqlangan:
Ikki jismning o’zaro ta’sirida doimo ikki kuch vujudga keladi, bu kuchlar shu lismlarning ikkalasiga qo’yilgan bo;ladi.
Bu kuchlar bir to’g’ri chiziq bo’ylab, qarama qarshi tomanga yo’’naladi.
Bu kuchlarning absalyut qiymatlari teng bo’ladi.
Ta’tif: Tasirgs teng va qarama qarshi yo’nalgan aks ta’sir doimo mavjud.
[F]=H
Butun olam tortishish qonuni

Ikkita jismning bir-biriga tortishish kuchi bu jismlarning massalariga to’g’ri to’g’ri proporsional va ularorasidagi masofaning kvadratiga teskari proporsional.

- gravitatsion doimiysi
Og`irlik kuchi va og`irlik
Jismlarning erga tortishishda hosil bo’luvchi kuchga og’irlik kuchi deyiladi.
Jismlarning og’irligi deganda jism tomonidan o’zi osilib turgan ipga yoki o’zi bosib turgan tayanchga ta’sir etadigan kuch tushuniladi.
Jismning og’irligi og’irlik kuchidan katta xam, kichik xam bo’lishi mumkin.
N=G=mg
G=mg
N=G=m(g+a)
G>mg N=G=mg