Kirish Molibden metallining tabiatda tarqalishi va uning sanoatda tutgan o’rni Asosiy qism

Molibden rudalarining yirik konlari Oʻzbekistonda (Olmaliq, Qoramozor, Zirabuloq-Ziyovuddin, Nurota), Qozogʻiston, AQSH, Kanada, Chili, Meksika, Xitoy, Avstraliya va b. mamlakatlarda mavjud

• Molibden rudalarining yirik konlari Oʻzbekistonda (Olmaliq, Qoramozor, Zirabuloq-Ziyovuddin, Nurota), Qozogʻiston, AQSH, Kanada, Chili, Meksika, Xitoy, Avstraliya va b. mamlakatlarda mavjud

Molibden konsentratlarini qayta ishlash usullari.

• Ferromolibden va turli tozalikdagi molibdenning kimyoviy birikmalari — molibden uch oksidi, paramolibdat ammoniy, molibdat natriy va molibdat kalsiy kabi moddalarni olish uchun molibdenit konsentrati asosiy xomashyo bazasi hisoblanadi. Korxonalarda qanday va qaysi modda olishdan qat’tiy nazar, avval molibdenit konsentratlari oksidlash va gidrometallurgik ishlov berish jarayonlari olib boriladi. Oksidlash jarayoni natijasida ko‘p aralashmalar kuyindi hosil qiladi. Hosil bo'lgan kuyindidan molibden uch oksidi olish uchun foydalaniladi. Bu moddani olish uchun uchirish usuli yoki gidrometallurgik usul qo'llaniladi

Hozirgi vaqtda molibden konsentratlarini parchalashda asosan

• Hozirgi vaqtda molibden konsentratlarini parchalashda asosan
• gidrometallurgik usullar qo‘llanib kelinmoqda.
• Ularga quyidagi usullar kiradi:
• 1. Molibdenit minerallarini kislotalar bilan parchalash.
• 2. Molibdenit kislorod bilan ishqorli eritmalarini bosim ta’sirida
• oksidlash.
• 3.Gipoxlorat natriyni ishqorli eritmasi bilan ishlov berish.

Molibden ishlab chiqarish texnologiyasi.(MoO3 misolida ishqoriy muhitda tanlab eritish jarayoni)

• Bu texnologik usulni amalga oshirishda jarayon yuqori bosimda olib boriladi, chunki bosim oshgan sari yuqori haroratda MoO3 bug‘lari hosil bo‘lib, ular chang zarrachalari holida uchib chiqa boshlaydi. Bu usulni bug‘latish (vozgonka) bilan haydash deyiladi. MoO3 ning jarayoni 900 – 1100°C harorat oralig‘ida yaxshi boradi.
• Bu haroratda mineral tarkibidagi temir oksidi, kremniy oksidlari bug‘lanmaydi. Bu jarayonni amalga oshirish uchun aylanuvchi elektr o‘choqlarda kvarsdan tayyorlangan qozonchalarga (tigel) qizdirilgan molibdenit minerali quyiladi.

• Bu o‘choqlar 35°C da egilgan
• bo‘lishi kerak. Qozonchalar 900 – 1100oC qizdirilganda, minerallar
• suyuqlanadi va bu qozonchalaming ustidan to‘xtovsiz ravishda havo yuborib turiladi. Bu havo hosil bo‘lgan MoO3 bug‘larini o‘zi bilan olib
• ketib turadi va ular o‘z yo‘lida qopli elaklardan o‘tkazilib turiladi va ushlab qolinadi.
• Bu usulda olingan MoO3 99,95% miqdorida ajralib chiqadi hamda nihoyatda boshqa moddalardan sof holatda bo‘ladi.
• Bundan tashqari, boshqa kimyoviy usullar bo‘lib, bunda molibdenit konsentrati yuqori haroratda qizdiriladi.

• Hosil bo‘lgan kuyindi ammiak bilan ishqorlanadi, ya’ni:
•  
• MoO3 + 2NH4OH = (NH4)2MoO4 + H2O
•  
• Konsentrat tarkibidagi CaMoO4, MoO2 hamda molibdenit ammiakda
• erimaydi va chiqindi tarkibida qoladi.
• Qizdirish natijasida hosil bo‘lgan molibden tuzlari, mis va rux
• sulfitlari (xuddi shunday nikel ham) ammiakli suvda yaxshi eriydi va ular
• komplekslar holida eritmaga o‘tadi:
•  
• MeMoO4+ 6NH4OH = [Me(NH3)4](OH)2+ (NH3)2MoO4+ 4H2O
• MeSO4 + 6NH4OH = [Me(NH3)4](OH)2+ (NH3)2SO4 + 4H2O

• Ferromolibdat ammiakli suvda parchalanadi, lekin bu reaksiya juda
• sust boradi. Shuning uchun ular molibdenit zarrachalari yuzasida gidroksid
• va gidrooqsillar holida yupqa pardalar hosil bo‘lishiga olib keladi hamda
• ular molibdenitlarning erishini kamaytiradi.
• Eritmada hosil bo‘lgan Fe+2 valentli birikmalari esa yaxshi eriydi
• hamda temirning ammiakli komplekslarini hosil qiladi:
•  
• Fe(OH)2+ 6NH4OH = [Fe(NH3)6](OH)2+ 6H2O
•  
• Bu usulda olingan molibdenning miqdori 80–95% ni tashkil qiladi.
• Chiqindilarning miqdori 10% dan 30% gacha bo‘lib, unda qoladigan
• molibden miqdori 5% dan 25% gacha bo‘lishi mumkin. Shuning uchun bu
• chiqindilar yana texnologik qayta ishlashga yuboriladi.

• Texnologik jarayon davomida quyidagilar suv bilan yuvilib turadi.
• Natijada uning tarkibidagi MoO3 qisman suvda eruvchan bo‘lgani uchun,
• uning miqdori suvli eritmada 3–5 g/1 ni tashkil qiladi va bu eritma
• texnologik tizimga qaytariladi.
• Ishlab chiqarish korxonalarida kuyindilar (molibdenit kuyindilari)
• 8—10 % ammiak bilan ishqorlanadi va bu jarayon 3–4 marta amalga
• oshiriladi. Bundan maqsad molibdenni to‘liq olishdir.
• Birinchi va ikkinchi ishqorlangan eritmalarni bir-biriga qo‘shib,
• temir va mis ionlaridan tozalash uchun yuboriladi.
• Qolgan ishqorlash natijasida hosil bo‘lgan eritmalar esa texnologik
• qismning boshlang‘ich qismiga yuboriladi. Har qaysi ishqorlash
• bosqichidan so‘ng eritma filtrdan o‘tkaziladi va cho‘kma suv bilan
• yuviladi. Suv bilan yuvilgan eritma tizimga qaytariladi, ya”ni, yana qayta
• ishlashga yuboriladi.