Kirish Oedogonialesning o'ziga xos xususiyatlari

Kasallik chaqiruvchi zamburug'lar inson organizmiga qanday o'tadi
Respublika ixtisoslashtirilgan dermatologiya, venerologiya va kosmetologiya ilmiy-amaliy tibbiyot markazi direktori o‘rinbosari Ilhom Rahimov kasallik chaqiruvchi zamburug‘lar inson organizmiga qanday o‘tishi haqida ma’lumot berdi.
Mutaxassisning so‘zlariga ko‘ra, zamburug‘larning 100 mingdan ortiq turlari ma’lum bo‘lib, ulardan 500 ga yaqini odam va hayvonlar uchun patogen hisoblanadi, ya’ni kasallik paydo qiladi.
“Zamburug‘li kasalliklar bemordan yoki kasal hayvondan odamga (asosan, bemor bilan bevosita muloqotda bo‘lganda yoki uning zararlangan buyumlaridan foydalanganda) o‘tadi. Ular tashqi muhitning turli omillariga chidamli, masalan, ochiq suv havzalari, o‘rin-ko‘rpalar, kiyim-bosh, gilam hamda sochlarga tushganda, bir necha yilgacha kasallik chaqirish qobiliyatini saqlab qoladi”, - deydi
Zamburug‘larning achitqisimon turi patogen hisoblanadi. Ular (kandida zamburug‘lari) tabiatda juda keng tarqalgan bo‘lib, meva-sabzavot, sut mahsulotlari, shuningdek, odam, hayvon terisi hamda shilliq qavatlarda saprofit holatda yashaydi va faqat muayyan sharoitlarda kandidozlar deb ataluvchi o‘ziga xos kasallikni keltirib chiqaradi.
Me’da-ichak xastaliklari, vitaminlar muvozanatining buzilishi, leykoz kasalligi, antibiotiklar bilan tartibsiz davolanish kandida zamburug‘larining faoliyatini oshirib, kasallik vujudga kelishiga olib keladi.
Kasallikning klinik kechishiga qarab shilliq qavat va teri kandidozi, kandidozli onixomikoz, paronixomikoz, surunkali generalizasiyalashgan bolalar kandidozi alohida ajratiladi. Zamburugʻlarning achitqisimon turi patogen hisoblanadi. Ular (kandida zamburugʻlari) tabiatda juda keng tarqalgan boʻlib, meva-sabzavot, sut mahsulotlari, shuningdek, odam, hayvon terisi hamda shilliq qavatlarda saprofit holatda yashaydi va faqat muayyan sharoitlarda kandidozlar deb ataluvchi oʻziga xos kasallikni keltirib chiqaradi.
Meʼda-ichak xastaliklari, vitaminlar muvozanatining buzilishi, leykoz kasalligi, antibiotiklar bilan tartibsiz davolanish kandida zamburugʻlarining faoliyatini oshirib, kasallik vujudga kelishiga olib keladi.
Kasallikning klinik kechishiga qarab shilliq qavat va teri kandidozi, kandidozli onixomikoz, paronixomikoz, surunkali generalizatsiyalashgan bolalar kandidozi alohida ajratiladi.
Bunda bemor tanasida toʻq qizil rangli, aniq chegaralangan, usti gardish bilan qoplangan dogʻlar paydo boʻladi. Barmoqlar orasidagi kandidozli eroziya asosan qandolatchilar, idish-tovoq yuvuvchilar va boshqalarda uchraydi.
Jarayon 3 va 4-barmoqlar orasida, toʻq qizil rangli, aniq chegaralangan va oʻrtasida seroz suyuklik boʻlgan eroziya borligi bilan ifodalanadi.
Ogʻiz shilliq qavati kandidozi esa tashqaridan kirib kelgan zamburugʻ hisobiga rivojlanishi mumkin.
Xulosa
Zamburug’lar bir va ko’p hujayrali, shakllangan yadroga ega bo’lgan eukariot organizmlarning o’ziga xos guruhini tashkil etadi. Zamburug’larning tuzilishi, oziqlanishi, ko’payishidagi o’ziga xos xususiyatlarni o’rganish asosida hayotning bu ajoyib shakllari tashqi muhit sharoitiga qanday moslashganligi haqida tasavvurga ega bo’lish imkonini berdi. Mikoriza – zamburug’lar uchun katta aromorfozdir. Simbioz hayot kechirish o’simlik uchun ham zamburug’ uchun ham nihoyatda katta ahamiyatga ega.
Zamburug’larning xilma-xil yashash muhitiga – suv, quruqlik, havo muhitlariga moslashuvi ularning evolyutsiya jarayonida yashab qolish va xilma-xil turlarining paydo bo’lishiga imkon berdi.Zamburug’larda uch xil yo’l bilan ko’payish imkoniyatining mavjudligi ham ularning har qanday sharoitda, ya’ni ko’payishning bir usuli mumkin bo’lmaganda boshqa usullar bilan ko’payishiga imkon yaratadi. Bu esa zamburug’larning yashovchanlik xususiyatini yanada oshiradi. Zamburug’lar dunyosi 2 ta guruhga bo’linadi: tuban va yuksak. Zamburug’larning Yer yuzida 100.000 ta, Orta Osiyo hududida esa 3.000 ga yaqin turi tarqalgan. Ko’pchilik zamburug’larga mansub turlar tropik va subtropik o’rmonlarda o’sadi. Ularning ko’pchilik turlari Rossiya, Janubiy Amerika kabi mamlakatlardagi chirindiga boy bo’lgan tuproqlarda o’sadi. Iste’mol qilinadigan zamburug’larga misol qilib: oq zamburug’, oq qayin bilan birga o’sadigan zamburug’, qo’ziqorin, qo’zidumba va boshqalarni misol qilib keltirish mumkin.

Foydalanilgan Adabiyotlar.

1 B.S Islomov, N.A. Hasanov botanika 2020.
2 O' pratov, A. To'xtayev. Zamburug'lar dunyosi O'zbekiston 3bet
3 O'zbekiston milliy ensiklopediyasi (2000 - 2005) bekiston nensiklopediyasi.
4 O'zME Birinchi jild. Toshkent, 2000 yil