Kirish. Sanoat korxonasi bozor iqtisodiyoti sub’ekti sifatida

Aksiyadorlik jamiyati 
Aksiyadorlik jamiyati bu fuqarolar, yuridik shaxslar (lekin asosan ularning 
kapitali) xo’jalik faoliyatini amalga oshirish uchun uyushmasi. Aksiyadorlik 

---

jamiyatining ustav kapitali qatnashchilar tomonidan sotib olingan ma῾lum 
miqdordagi aksiyalarga bo’linadi. 
Agar aksiyalar faqat jamiyat ta῾sischilari o’rtasida taqsimlangan bo’lsa, u 
yopiq aktsiyadorlik jamiyati deb ataladi va mohiyatiga ko’ra mas῾uliyati 
cheklangan jamiyatga yaqin bo’ladi. Ochiq aksiyadorlik jamiyatining aksiyalari 
ochiq obuna orqali tarqatiladi va aksiyadorlar ularni uchinchi shaxslarga sotish 
huquqiga ega. 
Aksiyadorlik jamiyati har doim yuridik shaxs hisoblanadi. Aksiyadorlar unda 
faqat kapital bo’yicha ishtirok etadilar va uning majburiyatlari bo’yicha faqat ustav 
fondiga qo’shgan hissasi miqdorida javobgardirlar. 
Aksiyadorlarning umumiy yig῾ilishi aksiyadorlik jamiyatining yuqori 
boshqaruv organi hisoblanadi. U ustavni, ustav kapitalining miqdorini o’zgartiradi 
va tasdiqlaydi, Direktorlar kengashini yig῾adi (agar aksiyadorlar soni 50 dan 
oshsa), ijro etuvchi organ yillik hisobotlarni tasdiqlaydi, foyda va zararni 
taqsimlaydi. 
Ijroiya organ kollegial va bir kishilik bo’lishi mumkin. U korxonaning joriy 
boshqaruvini amalga oshiradi va direktorlar kengashi va aksiyadorlarning umumiy 
yig῾ilishi oldida hisobot beradi. Jamiyatning ijro etuvchi organining vakolatlari 
shartnoma bo’yicha boshqa tashkilotga yoki yakka tartibdagi tadbirkorga 
(boshqaruvchiga) topshirilishi mumkin. 
Aksiyadorlik jamiyatining nomi uning huquqiy shaklini ko’rsatishi kerak. 
Chet elda bu asosiy huquqiy shakl. Nomlari quyidagilardan iborat: AQSHda - 
Korporatsiya (Corp.), Buyuk Britaniyada - Jamiyat cheklangan Korxonasi (PLC), 
Germaniya - Akiengeselschaft (AG), Frantsiyada - Sosiete anonime va boshqalar. 
Ushbu korxonalar o’z faoliyati natijalari to’g῾risida umumiy ma῾lumotni e῾lon 
qilishlari shart. Ko’pincha bu ma῾lumotlarning to’g῾riligini tasdiqlovchi auditorlik 
korxonalari ishtirokida amalga oshiriladi. Ushbu shaklning samaradorligi va keng 
tarqalishi, bu sizga yirik loyihalarni amalga oshirish uchun ko’p miqdordagi kichik 
sarmoyalarni jalb qilish imkonini beradi.