Kirish. Sanoat korxonasi bozor iqtisodiyoti sub’ekti sifatida

Mas῾uliyati cheklangan jamiyat 
Mas῾uliyati cheklangan jamiyat bozor iqtisodiyoti sharoitida korxonalarning 
eng keng tarqalgan huquqiy shakllaridan biridir. Bu fuqarolar va (yoki) yuridik 
shaxslarning birgalikdagi iqtisodiy faoliyat uchun birlashmasi. Jamiyatning ta῾sis 
hujjatlari uning ta῾sischilari tomonidan imzolangan ta῾sis shartnomasi va 
tasdiqlangan nizomdir. 
Mas῾uliyati cheklangan jamiyat - bu yuridik shaxs. Ya῾ni u o’z mulki, 
iqtisodiy yurisdiktsiyasi yoki garovga qo’yilgan mol-mulkni tezkor boshqarish 
huquqiga ega bo’lgan va ushbu mol-mulk bilan bog῾liq majburiyatlari uchun 
javobgar bo’lgan, o’z nomidan mulkiy va boshqa huquqlarni amalga oshiradigan, 

---

sudda da῾vogar va javobgar bo’lishi mumkin bo’lgan tashkilot. U mustaqil 
balansga ega bo’lishi kerak. 
Jamiyatning ustav kapitali uning ishtirokchilari badallari qiymatidan tuziladi. 
Shu bilan birga, ma῾suliyati cheklangan jamiyat qatnashchilari uning 
majburiyatlari bo’yicha javob bermaydilar va jamiyat faoliyati bilan bog῾liq 
yo’qotishlarni o’z hissalari summasi doirasida ko’taradilar. Jamiyat qatnashchisi 
ustav kapitalidagi o’z ulushini korxonaning bir yoki bir nechta ishtirokchisiga 
sotish (yoki berish) huquqiga ega. U boshqa ishtirokchilarning roziligidan qat῾iy 
nazar istalgan vaqtda korxonani tark etish huquqiga ega, shu bilan birga unga 
korxonaning mulkidagi ulushining qiymati to’lanadi. Korxonaning yuqori 
boshqaruv organi uning ishtirokchilarining umumiy yig῾ilishi hisoblanadi. Uning 
vakolatiga korxona ustavini o’zgartirish, ustav kapitali hajmini o’zgartirish, ijroiya 
organlarini shakllantirish, yillik hisobotlarni tasdiqlash, buxgalteriya balansi, foyda 
va zararlarni taqsimlash, taftish komissiyasini saylash va h.k. kiradi. 
Korxonani tezkor boshqarish uchun ijro etuvchi organ - bir kishilik yoki 
jamoaviy tuziladi. Ijroiya organ jamiyat a῾zosi bo’lmagan odamlardan iborat 
bo’lishi mumkin. 
Kommandit sheriklik shartnomalari asosida tashkil etilgan korxonalar 
o’zboshimchalik bilan chaqirilgan bo’lishi mumkin, lekin "cheklangan 
javobgarlik" havolasi majburiy tarzda kiritilishi shart. Bu jahon amaliyotiga mos 
keladi. 
AQSHda bunday tashkilotlar "Close Corporation" (Corp.), Buyuk Britaniyada 
- Limited korxonasi (Ltd), Germaniyada - "Geselschaft mit Beschrankter Xaftung" 
(Gmb.H), Fransiyada - "Sosiete" mas῾uliyati cheklangan (S.A.R.L.). 
Ushbu korxonalar o’zlarining ishlarining natijalari to’g῾risidagi ma῾lumotlarni 
e῾lon qilishlari shart emas, lekin ko’pchilik ularni reklama maqsadida nashr etadi.