Kirish. Tuproqni agrokimyoviy xaritalash va o’g’itlardan diferensial foydalanish fanining maqsadi, vazifasi

Xo’jalikda o’g’itlash tizimi qo’yidagi tuzilishda bo’ladi: 
Tashkiliy xo’jalik ishlar rejasi 
Kimyoviy 
meliorantlardan 
foydalanish rejasi 
O’g’itlarni qo’llash rejasi 
1.Mahalliy o’g’itlarni 
to’plash va saqlash. 
2.Mineral o’g’itlarni 
harid qilish va saqlash. 
3.Mineral o’g’itlarni saqlash 
uchun omborxo-nalar qurish. 
4.Mexanizasiya bilan 
ta’minlanish darajasi. 
5.Mehnatga haq to’lash. 
6.O’g’itlarni qo’llashni 
iqtisodiy samarador-ligini 
hisobga olish 
1.Ohaklash 
2.Fosforitlash 
3.Xaritanoma asosida 
gipslash 
1.Turi 
2.Dozasi 
3.Shakli 
4.Muddati 
5.Tuproqdagi oziq moddalar miqdori 
va rejalashtirilgan hosil miqdoriga 
qarab, o’g’itlarni qo’llash usullari. 
O’g’itlarni qo’llanishga oid ko’p yillik amaliy ishlar natijasida ularni agroximiya asosidagi 
dozalarda ishlatish va tuproqdagi miqdoriga hamda planlashtirilgan hosilga qarab oziq moddalar 
bo’yicha moslashtirish (balanslash) maqsadga muvofiq ekanligi ma’lum bo’ldi. 
O’rta Osiyo respublikalari kolxozlari va sovxozlarida ximizasiya vositalaridan samarali 
foydalanishga doir amaliy tavsiyalar ishlab chiqish maqsadida 1964 yili 20 ta, shu jumladan 
O’zbekistonda 12 ta zonal agroximiya laboratoriyalari barpo qilindi. O’zbekiston, Tojikiston va 
Turkmanistondagi

---

---

7 
zonal agroximiya laboratoriyalari ilmiy-metodik rahbarlik qilish ishi Qishloq xo’jaligiga 
agroximiya xizmati ko’rsatish markaziy institutining Toshkentdagi filialiga yuklanadi. 
Ana shu respublikalarning zonal agroximiya laboratoriyalari tomonidan tuproqlarni 
tekshirish ishlarining ikki davrasi tugallandi va ayni paytda uchinchisi olib borilmoqda. 
Tuproqlarni agroximiya jihatidan tekshirishlar va kolxoz-sovxoz dalalarida o’tkazilgantajribalar 
natijasida ko’plab mineral to’plangan hozirgi vaqtda tuproq-o’simlik sistemasida o’g’itlarning 
ta’sirini o’rganish darajasi ancha ko’tarildi, O’rta Osiyo zonal agroximiya laboratoriyalarining 
o’n yildan ziyod ish faoliyatini yakunlash payti keldi. Bunday yakunlashning amaliy ahamiyati 
shundaki, u agroximiyaviy tadqiqotlarning natijalarini va o’g’itlar ustida dala sharoitida 
olib borilgan tajribalarga oid ma’lumotlarni muayan sistemaga solishga qaratilgandir. 
Respublikadagi agroximiya laboratoriyalari o’g’itlarni qo’llanishning optimal planlarini 
tuzib chiqishda qishloq xujalik mutaxasislariga amaliy yordam ko’rsatadi. Bunda ularning 
samaradorligini aniqlaydigan omillar hisobga olinadi. Bunday planlar endilikda iqtisodiy 
matematika usullari vayelektron-hisoblash texnikasini qo’llangan holda ishlab chiqilmoqda. 
O’g’itlarning taqsimotini takomillashtirishga oid takliflarni ishlab chiqish masalalari 
olimlarning diqqat markazida bo’lmog’i kerak. Fan va texnikaning hozirgi zamon taraqqiyot 
darajasi bu jarayonni avtomatlashtirishniag agroximiyaviy kartogrammalarning ko’rsatkichlariga 
qarab o’g’itlarning taqsim qilinishini elektron - hisoblash mashinalari vositasida programmalash 
zarurligini taqazo yetadi. 
Mazkur umumlashtirilgan material paxtayailikda o’g’itlardan foydalanishni asosiy ravishda 
planlashtirishga 
imkon 
beradi 
va 
O’rta Osiyo respublikalari qishloq xo’jaligini 
ximiyalashtirishga oid hozirgi hamda kelajakdagi masalalarini hal qilishda ilmiy asos bo’lib 
xizmat qiladi. 
Nazorat savollari: 
1. Fanning maqsadi, asosiy vazifalari nimalardan iborat?. 
2. Tuproqni agrokimyoviy xaritalash va o’g’itlardan diferensial foydalanishning deyilganda 
nima tushuniladi?. 
3. Agrokimyo xizmatini mukamallashtirish va takomillashtirish yo’llari respublikamizda 
qanday amalga oshmoqda ?