Kirish. Tuproqni agrokimyoviy xaritalash va o’g’itlardan diferensial foydalanish fanining maqsadi, vazifasi

XO’JALIKNING AGROKIMYoVIY MARKAZI. 
 
Xo’jalikning ximizasiya punktida mexanizasiyalashgan (tarozilar va o’g’it aralashtirgich 
qurilmalari mavjud) ombor bo’lishi kerak. Ximizasiya punktining asosiy vazifasi quyidagilardan 
iborat. 
- mineral 
va 
maxaliy 
o’g’itlardan 
shuningdek 
, 
o’simliklarni 
ximoya 
qrlish vositalaridan samarali foydalanishini ta’minlash. 
- o’g’it aralashmalar va zaharli dorilar eritmalarini tayyorlash 
- o’g’itlar 
solish, 
ekinlarni 
gerbisidlar 
va 
zaharli 
preparatlar 
bilan 
dorilash. 
- ZAL 
mutaxassislari 
raxbarligida, 
o’g’itlar 
ustida 
dala 
sharoitida 
tajribalar o’tkazish. 
- Xo’jalikning o’g’itlarga bo’lgan extiyojini aniqlash. 
- Keltirilayotgan o’g’itlarni hisobga olishni xamda ulardan 
tuproqlarning 
agrokimyoviy 
ta’rifi 
va 
plandagi 
xosilga 
qarab 
ekinlar va dalalarda foydalanishni tashkil qirish. 
Xo’jalikdagi ximizasiya punktida agroximiya xizmati sistemasining so’ngi ishlab chiqarish 
zvenosi hisoblanadi. 
Ximizasiya punkti xo’jalik ichidagi ixtisoslashgan bo’linma hisoblanib, o’g’itlarni taqsimlash, 
qabul kilish, saklash, tayorlash va dalalarga yetkazib berish vazifalarini bajaradi. O’g’itlarni agroximiya 
kartogrammalari asosida o’z vaqgida xamda tabaqalashtirib ishlatilishi ustidan nazorat qilish xam punkt 
vazifasidir. 
Yerga solingan har kilogramm azot hisobiga 10,4-13,5 kg dan paxta olindi. Shuni qayd qilish 
o’rinliki, O’zbekiston xo’jaliklarida azotli o’g’itlardan eng unumli foydalanildi. Chunonchi, 1976 yili 
har 1kg azot hisobiga O’zbekistonda 13,5kg, Tojikistonda 11,0 va Turkmanistonda 10,5 kg dan paxta 
olindi. 
O’zbekiston xo’jaliklarda o’g’itlarni qo’llanish tajribasida O’rta Osiyoning boshqa respublikalarida
undan yanada samaraliroq foydalanishga imkon beradigan rayel rezervlar mavjudligini ko’rsatadi. 
O’g’itlardan samarali foydalanish ko’p jihatdan ulardagi oziq moddalarning ilmiy asosdagi nisbatini 
hamda tuproqlarning agroximiyaviy ta’rifini aniqlashga bog’liq. 
O’g’itlarning yillik normalarida azot, fosfor, kaliyningnisbatini fosforni oshirish hisobiga 
yaxshilash O’zbekiston xo’jaliklarida hosilning ko’payishiga hamda har 1 tonna paxtaga qilinadigan 
sarflarning kamayishiga ijobiy ta’sir ko’rsatdi. Agar 1967-1969 yillari har gektar yerga 217 kg azot,
106 kg fosfor va 22 kg kaliy ishlatilganda 1 tonna paxtaga 89 kg azot sarflangan bo’lsa, 1973-1976 
yillari 225 kg azot,135 kg fosfor va 39 kg kaliy ishlatilganda 1 tonna paxtaga azot sarfi 75 kg gacha 
kamaydi. 
Shunday qilib, xo’jalikda agrokimyo xizmati deyilganda – kompleks tashkiliy – xo’jalik, 
agrotexnikaviy va agrokimyoviy ishlar, ya’ni ma’lum tuproq– iqlim sharoitida mahalliy va mineral 
o’g’itlarni to’plash, saqlash va ulardan samarali foydalanib, tuproq unumdorligini oshirish va qishloq 

---

5 
xo’jalik ekinlaridan yuqori sifatli hosil yetishtirish tushuniladi. Xo’jalikda agrokimyo xizmati xo’jalikda 
dehqonchilik tizimining tarkibiy qismi hisoblanadi: