Kirisiw Tiykarg’i bo’lim

2.2. Innovaciyalar maqseti hám wazıypaları
Innovaciyalıq menejment ekonomika pániniń hám kásiplik iskerliginiń ǵárezsiz
tarawı bolıp, hár qanday shólkemlestirilgen strukturanıń materiallıq, miynet hám finanslıq resurslardan aqılǵa say paydalanıw jolı menen Innovaciyalıq maqsetke erisiwdi qáliplestiriw hám támiyinlewge qaratılǵan.
Nayman Rikover aytiwina qaraǵanda : «Jańa ónim bazarda bır jola qabıl
etińmeydi, onıń ushın taqat hám Menedjment kerek»
Innovaciyalıq menejment funksional menejmenttiń bir túri esaplanadı. Onıń
tikkeley obiekti xalıq xojalıǵınıń barlıq tarawlarında ámelge asırilatuǵın túrli -
rayon Innovaciyalıq processler bolıp tabıladı. Aldınǵı paragrafdan kórinip turıptı, olda, Innovaciyalıq processler jetkilikli dárejede ayriqsha, keń kólemli, quramalı hám mazmunına kóre túrlishe bolǵan basqarıw obiektinen ibarat bolıp, nátiyjeli rawajlanıw ushın basqarıw arqalı tásir ótkeriwdiń arnawlı forma hám usıllarınan paydalanıwdı talap etedi.
Mámleket ekonomikasın tupten reformalawdıń házirgi sharayatında jańalıqlar
mámleket basqarıwı shólkemlerinen tartıp mayda kárxanalarǵa shekem bolǵan barlıq strukturalardıń zárúrli hám zárúr elementine, Innovaciyalıq menejmenttiń ilimiy usıllarınan paydalanıw bolsa mámleket rawajlandiriwdiń, hár qanday kárxananıń iskerlik kórsetiwi hám kommerciyalıq tabıslarınıń zárúrli faktorına aylanıp qalıp atır.
―Innovaciyalıq menejment‖ túsiniginiń mazmunın keminde úsh tárepten
kórip shıǵıw múmkin: innovatsiyalardı basqarıw ilmi hám kórkem óneri, iskerlik túri hám innovatsiyalarda basqarıw qararların qabıllaw procesi hám de
innovatsiyalardı basqarıw apparatı.

Innovatsion menejment:

• 
  Innovaciyalardi basqariw sheberligi ham ilimi
  
• 
  Innovatsiyalardi basqariw apparati
  
• 
  Iskerlik turi ham qarar qabil etiw processi
  

Iskerlik túri hám basqarıw qararların qabıllaw procesi retinde
Innovaciyalıq menejment IK de innovatsiyalardı basqarıwdıń ulıwma texnologiyalıq sxemasın quraytuǵın ámeller kompleksinen ibarat. Bul jıynaq basqarıw avtorlar tárepinen tuzildi.
iskerliginiń bólek baǵdarlarınan quram tapqan bolıp, olar kóbinese
menejmenttiń funksiyaları (wazıypaları ) dep júritiledi. Olardıń hár biri arnawlı bir
izbe-izlilikde atqarılatuǵın ayırım basqıshlarǵa bólinedi.
Menejmenttiń hár qanday basqa tarawları ushın da tómendegiler tán:
maqsetti qoyıw hám strategiyanı tańlaw, dáwirdiń tórtew basqıshı :
-joybarlaw ;
-shártlerdi belgilew hám shólkemlestiriw;
-jırlaw ;
-basshılıq.
Innovaciyalıq menejmenttiń basqıshlar tómende sızılma formasında
berilgen. Dáwirdiń hár bir basqıshında belgilengen wazıypalar sheshiledi.
Birinshi basqısh - joybarlaw basqıshında - strategiyanı ámelge asırıw
jobası dúziledi. Ekinshisinde - shártler hám shólkemlestiriw belgilenedi, yaǵnıy
Innovaciyalıq dáwirdiń hár túrlı máwsimlerin ámelge asırıw ushın resursların
belgilew, xızmetkerler aldına wazıypalardı qoyıw, jumıstı shólkemlestiriw kiredi. Jırlaw basqıshında tekseriwler hám islep shıǵıwlar atqarıladı, joba ámelge asıriladı.
Basshılıq basqıshı qadaǵalaw hám analitik háreketlerge ońlaw kirgiziw hám tájiriybe toplawdı názerde tutadı.
Innovatsion menejment basqishlari tomendegiler:
Maqsetti qoyiw ham strategiyani tanlaw

• 
  Rejelestiriw
  
• 
  Sapalardi belgilew
  
• 
  Atqariw
  
• 
  Basshiliq etiw
  

Basqarıw wazıypalarınıń quramı Innovaciyalıq sistemanıń dárejesine (pútkil xalıq
xojalıǵı, sanaat tarmaǵı, IK, bólek Innovaciyalıq joybar yamasa menshikli islenbe)
jáne onıń iskerlik kórsetiw sharayatına kóre reglamentlanıwı (shegaralanıwı )
múmkin. Hár bir basqarıw wazıypasınıń orınlanıwı yamasa menejment bólek
funksiyasınıń ámelge asırılıwı qatań túrde arnawlı bir basqarıw qararlarınıń
qabıl etiliwi menen baylanıslı.
Innovaciyalıq menejmenttiń sońı maqseti Innovaciyalıq kárxanalardıń
(IK) Innovaciyalıq processlerin nátiyjeli shólkemlestiriw hám Innovaciyalıq ónimdiń
joqarı básekige shıdamlılıǵı tiykarında uzaq waqıt dawamında iskerlik kórsetiwin
támiyinlewden ibarat. Házirgi sharayatta firmada Innovaciyalıq processlerdi nátiyjeli shólkemlestiriwdiń kriteryaları Innovaciyalıq iskerlikke sarplanǵan ǵárejet hám Innovaciyalıq ónimlerdi satıwdan alınǵan dáramatlardı salıstırıwlaǵan halda
ólshew imkaniyatın beretuǵın ekonomikalıq parametrler bolıp tabıladı. Bunda IK dıń paydalılıǵı,tabıslılıǵı maqset retinde shıqpaydı, bálki Innovaciyalıq iskerlikti ámelge asırıwdıń zárúrli shárti hám nátiyjesi esaplanadı. Menejment IK dıń barlıq ishki hám sırtqı elementleriniń nátiyjeli hám muwapıqlastırılgan halda iskerlik
kórsetiwin támiyinlewge qaratılǵan. Innovaciyalıq sistemanıń bunday jaǵdayı
uyqaslıq dep ataladı. Innovaciyalıq kárxanalardıń rawajlanıwda uyqaslastırıw
Innovaciyalıq menejmenttiń tiykarǵı maqsetli wazıypasın quraydı.
Uyqaslastırıw wazıypası IK ga salıstırǵanda qaralganda, endogen hám ekzogen
táreplerge iye esaplanadı. 17 Endogen uyqaslastırıw IK dıń barlıq ishki strukturalıq
elementlerin, onıń subtizimlarini keliwtirishni ańlatadı. Onı támiyinlew ushın
innovatsiyalardı firma ishinde basqarıwdıń arnawlı sistemasın jaratıw zárúr. Bul
sistema tómendegi wazıypalardı sheshedi:
-strategiyalıq Innovaciyalıq konsepsiyanı islep shıǵıw ;
-iskerliginiń temaǵa tiyisli baǵdarların anıqlaw hám de Innovaciyalıq
joybar hám programmalardı qáliplestiriw;
-shólkemlestirilgen strukturanı hám innovatsiyalardı basqarıw strukturasın dúziw;
-islep shıǵarıw processlerin hám Innovaciyalıq ónimdiń satılıwın
joybarlaw ;
-qádiriyatlardı tańlaw hám jaylastırıw.
-IKning potencialınan nátiyjeli paydalanıw ;
-islerdi kalendar boyınsha bólistiriw hám olardıń atqarılıwın baqlaw ;
-dóretiwshilik ortalıqtı jaratıw hám intellektuallıq miynetti joqarı dárejede
motivatsiyalaw.
Ekzogen uyqaslastırıw IK ni sırtqı ortalıqtıń supertizimlariga
maslastırıwdı názerde tutadı hám Innovaciyalıq iskerlikti maqsetke jóneltiriw
hám de bul ortalıqtaǵı sheklewlerdi inabatqa alıw boyınsha arnawlı ámellerdi
orınlaw arqalı ámelge asariladi.
Innovaciyalıq menejmentte ekzogen uyqaslastırıw tómendegi wazıypalardıń
hal etiliwin talap etedi:
-Innovaciyalıq iskerliginiń uzaq hám qısqa múddetli maqsetlerin qáliplestiriw;
-marketing izertlewlerin shólkemlestiriw hám ótkeriw;
-ekologiyalıq jaǵdaynı esapqa alıw hám tábiyaattı qorǵawǵa tiyisli ilajlardı
joybarlaw ;
-básekichilarning aldıńǵı tájiriybesi hám jetiskenliklerin bahalaw hám de olardan
paydalanıw (innovatsiyalardı benchmarkinglash);18
-Innovaciyalıq programmalarda kooperatsiyanı shólkemlestiriw;
-qarıydarlar talabın hám FTT dıń obiektiv tendensiyalarini inabatqa alıw.
Óziniń mazmunına kóre hám waqıt tárepinen IK ni uyqaslastırıw strategiyalıq
hám de operativ (operativ) sırtqı kórinislerge iye esaplanadı. Uyqaslashtirishning strategiyalıq forması IK
dıń uzaq waqıt dawamında iskerlik kórsetiwine kómeklesedi hám strategiyalıq
Innovaciyalıq maqset hám de joybarlardı qáliplestiriwge qaratılǵan strategiyalıq
menejment arqalı támiyinlenedi. Operativ uyqaslastırıw bolsa tańlap alınǵan
rawajlanıw strategiyasın ámelge asırıw quralı retinde shıǵadı hám IK dagi
operativ menejment sistemaları arqalı támiyinlenedi.