Kirisiw Tiykargi’ bo’lim


VII asirdiń dáslepki sheregi


Download 1.16 Mb.
bet2/3
Sana24.12.2022
Hajmi1.16 Mb.
#1058367
1   2   3
Bog'liq
Nurdawlet referat Orta Aziya

VII asirdiń dáslepki shereginde Batıs túrk qaǵanlıǵı húkimdarlıq sarayın Shash wálayatına kóshiredi. Húkimdar hám malika ushın bul jerde ózine tán saraylar qurılǵan.
Shash úlkesi óziniń teńge pulları sistemasına iye bolǵan. Teńgelerdiń aldı betinde húkimdar, terisinde at yamasa jolbarıs yamasa qaplan kórinisi, bazıda dinastiyalıq tamǵa túsirilgen. Ayırım teńgelerde bolsa hátteki húkimranǵa jap-jaqın malika kóriniside túsirilgen. Bunday súwretleniw húkimdardıń malikası — xvatun (xotun) wázirlik dárejesine iye bolıp, mámleket basqarıwında jedel qatnasqanlıǵınan belgi beredi. Sarayda ol qaǵannan keyingi orındı iyelegen. Shash hám Elok kóp tarmaqlı xojalıqqa iye bolıp, onda suwǵarıp egiletuǵın diyqanshılıq, sharwashılıq, ónermentshilik, kánshilik hám sawda joqarı dárejede edi. Kárwan jolınıń úlke arqalı ótiwi Shash hám Elokta ishki hám sırtqı sawda-satlıqtıń keńeyip, qalalar xalqınıń kóbeyiwine imkaniyat bergen.Erte orta ásirlerde Orta Aziya hákimliklerinde belgili tártipte basqarıw hákimshiligi shólkemlestirilgen edi. Basqarıw hákimshiliginiń tiykarǵı wazıypası puqaralardan baj, salıq hám tólemlerdi óz waqtında jıynap alıw, jámáátlik islerge olardı jumsawdan
ibarat bolǵan. Kiris-shıǵıslar anıq hám ráwshan hújjetlestirilgen. Olarǵa barmaq basılıp, hátte mór menen tastıyıqlanıp qoyılǵan. IX—XII ásirlerde Orta Aziyada, bir tárepten, jerge iyelik etiw qatnasıqlarınıń ornatılıwı hám bekkemlenip barıwı, ekinshi tárepten, kóshpeli sharwalardıń toqtawsız túrde kirip keliwi hám ornalasıwı qala hám awıllardıń kelbetine hám xalqınıń turmıs jaǵdayına awır tásir kórsetedi.
Ónim alıwshi jerler keńeyip, diyqanshılıq oazisleriniń suw menen támiyinleniwi túp-tamırınan jaqsılandı. Taw aldı maydanlarına suw shıǵarılıp, jańa jerler ózlestirildi. Qala xalqınıń sanı kóbeydi. Awıllarda «kóshki», «qasır», «qorǵan» hám «qorǵansha» degen at penen dańq kótergen bekinisli turaq jaylar boy tikledi. Bekkem qorǵanıslı qasır, qorǵan hám kóshkiler karınan sırtqı dushpanlardıń hújimine qarsı qorǵanıw qurılısı, shokarlar toplanatuǵın jer, hákimshilik oray jáne azıq-awqat hám qural-jaraq saqlanatuǵın jay wazıypasın atqarǵan.

Juwmaqlaw

Sońǵı jıllarda Tashkent jańalanıw hám qayta qurıwdı bastan keshirdi. Búgingi Tashkent - bul áyyemgi hám bay tariyxga iye zamanagóy industrial hám ekonomikalıq megapolis bolıp tabıladı.


Qayta qurıw jumısları nátiyjesinde rawajlanǵan infradu’zilmaga iye bolǵan ıqsham aymaq júzege keldi. Qala abadanlastırıldı, arxitekturalıq imaratlar, házirgi kunge shekem kóriw múmkin bolǵan qıyabanlar, dem alıw baǵları qurıldı.


Download 1.16 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling